خروج آمریکا از برجام؟
بنا به پیش‌بینی نهادهای تحلیلگر، اقتصاد جهان امسال رشد بالاتری نسبت به سال گذشته دارد، اما مجموعه‌ای از عوامل وجود دارد که در ۱۲ ماه آینده تاثیرات غیرقابل پیش‌بینی بر بازار نفت خواهد داشت. تحلیلگران سیتی‌گروپ به برخی از ریسک‌ها که متوجه بازار نفت هستند، اشاره کرده‌اند. این ریسک‌ها می‌توانند سبب افزایش یا کاهش قابل‌ملاحظه قیمت‌ها شوند. به هریک از این عوامل در گزارش سیتی‌گروپ احتمال یک تا ۱۰ تعلق گرفته و ارقام هرچه به ۱۰ نزدیک‌تر شود، احتمال تحقق ریسک یادشده بالاتر می‌رود. از پیش بسیاری از نهادهای تحلیلگر تلاش کرده‌اند با پیش‌بینی شرایط بازار در سال جدید میلادی، دیدگاهی دقیق درباره این بازار در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند.
در فهرست سیتی‌گروپ نخستین ریسک و عامل ابهام، احتمال خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران است. احتمال تحقق آن ۶ است. توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران، بین این کشور و پنج عضو دائمی شورای‌امنیت سازمان ملل و آلمان حاصل شد. طبق این توافق ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود می‌کند و در عوض، تحریم‌های وابسته به این برنامه لغو می‌شود اما دونالد ترامپ این توافق را بدترین توافق تاریخ آمریکا توصیف کرده و بارها خواستار تغییر برخی بندهای آن شده است. او از کنگره آمریکا خواسته بود، تغییراتی در این پیمان در نظر بگیرد، اما کنگره در مهلت ۶۰ روزه خود اقدامی در این زمینه انجام نداد. اگر در نهایت آمریکا از این پیمان خارج شود و تحریم‌های قبلی که شامل محدودیت‌هایی برای بخش انرژی ایران است بار دیگر به این کشور تحمیل شود، در این حالت صادرات نفت ایران به‌ویژه به کره‌جنوبی، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی کاهش خواهد یافت. از دید تحلیلگران سیتی‌گروپ این عامل در ابتدا به رشد ۵ دلاری قیمت هر بشکه نفت منجر خواهد شد. جایگزین کردن این کاهش به‌طور فوری امکان‌پذیر نیست، به‌ویژه اکنون که اوپک و برخی کشورهای دیگر عرضه نفت را کاهش داده‌اند تا قیمت‌ها بالا رود. البته به تدریج امکان جبران کاهش عرضه نفت ایران به‌وجود می‌آید و قیمت‌ها کاهش خواهد یافت.
دومین عامل، اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و حزب‌الله لبنان است. احتمال تحقق این عامل ۵/ ۷ است. ترامپ و عده‌ای از جمهوری‌خواهان آمریکا از محتوای توافق هسته‌ای و اقدامات ایران در منطقه ناراضی هستند و در نهایت یا باید کنگره به درخواست ترامپ عمل کند و اقداماتی در حوزه محتوای توافق هسته‌ای ایران انجام دهد یا ترامپ از این توافق خارج خواهد شد. تا آن زمان به احتمال زیاد تحریم‌هایی علیه برنامه موشکی ایران اعمال خواهد شد و این تحریم‌ها عموما علیه اشخاص و شرکت‌های ایرانی و حزب‌الله لبنان خواهد بود. نتیجه طبیعی این شرایط، افزایش فعالیت‌های حزب‌الله لبنان خواهد بود که می‌تواند به افزایش قیمت نفت منجر شود. روسیه، آلمان، انگلستان، فرانسه و چین بارها تاکید کرده‌اند به توافق هسته‌ای پایبند خواهند بود، اما ممکن است آمریکا راه مورد نظر خود را طی کند.
سومین عامل ابهام‌آفرین، احتمال اختلال در عرضه نفت از سوی ۵ کشور یعنی ایران، ونزوئلا، عراق، لیبی و نیجریه است. احتمال تحقق این عامل در فهرست سیتی‌گروپ ۵/ ۴ است. سال گذشته میلادی اختلال‌ها در عرضه نفت جهان به پایین‌ترین میزان در ۵ سال اخیر رسید، اما احتمال آنکه در سال جاری میلادی این اختلال‌ها افزایش پیدا کند زیاد است. به باور تحلیلگران سیتی‌گروپ به‌ویژه احتمال اختلال در عرضه نفت برخی اعضای اوپک بالاست. اگر بر اختلال‌ها افزوده شود، به‌ویژه در نیمه نخست سال جدید میلادی، قیمت نفت به بالای ۷۰ دلار و تا ۸۰ دلار افزایش خواهد یافت.
چهارمین عامل موثر بر بازار نفت، تغییرات در حوزه تولید نفت شیل در آمریکا، میزان تولید نفت از سوی روسیه و اوپک است. درباره احتمال تحقق این عامل رقمی در گزارش سیتی‌گروپ ذکر نشده زیرا وضعیت بسیار پرابهام است. در سه سال و نیم اخیر قیمت نفت به دلیل مازاد عرضه به‌شدت کاهش یافته، البته توافق بر سر کاهش عرضه سبب شد سال گذشته بخشی از کاهش قیمت‌ها جبران شود. یک عامل مهم موفقیت این برنامه، همراهی روسیه با اوپک بوده است. تحلیلگران سیتی‌گروپ معتقدند سناریوهای مختلفی در حوزه عرضه نفت وجود دارد. ممکن است عرضه در بخش نفت شیل آمریکا کمتر یا بیشتر از حد انتظار باشد یا میزان تولید نفت اوپک و روسیه تغییر کند. این چهار ریسک در حوزه عرضه نفت در سال‌جاری میلادی وجود دارد. پیش‌بینی شده است میزان عرضه نفت شیل در آمریکا امسال ۹۰۰ هزار بشکه افزایش یابد، اما ممکن است میزان افزایش یک میلیون یا یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه باشد. همچنین ممکن است تنها ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار بشکه بر تولید نفت افزوده شود. احتمال آنکه برنامه کاهش عرضه از سوی اوپک و روسیه متوقف شود، وجود دارد، اما این احتمال بسیار پایین است.
در نشست ماه ژوئن امسال، اعضای اوپک و روسیه درباره مدت اجرای برنامه کاهش عرضه، تصمیم‌گیری خواهند کرد. احتمال دارد در این نشست، با توجه به وضعیت بازار نفت، مدت اجرای برنامه کاهش عرضه تا بعد از پایان سال‌جاری میلادی تمدید شود. حال این سوال مطرح می‌شود که تغییرات قیمت‌ها در سال‌جاری چگونه خواهد بود؟ مسلما تصمیم درباره برنامه کاهش عرضه نفت و میزان تولید نفت شیل در آمریکا مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت‌ها هستند اما سیتی‌گروپ معتقد است شرایط آینده چنان مبهم است که پیش‌بینی قیمت‌ها تقریبا غیرممکن است. اگر رشد تولید نفت شیل قابل‌ملاحظه باشد و مصرف جهانی نفت به آهستگی افزایش یابد حتی اگر برنامه کاهش عرضه ادامه یابد ممکن است قیمت‌ها به محدوده ۵۰ تا ۶۰ دلار کاهش یابد و اگر پایبندی به برنامه کاهش عرضه کمتر شود، احتمالا قیمت‌ها به زیر ۵۰ دلار خواهد رسید.
از سوی دیگر اگر تولید نفت در آمریکا کمتر از انتظار افزایش یابد و برنامه کاهش عرضه با قدرت ادامه یابد احتمال افزایش قیمت‌ها به محدوده ۷۰ دلار و ۸۰ دلار وجود دارد. اما عده‌ای از کارشناسان بازار نفت معتقدند شرایط بازار این ماده خام تا این حد مبهم نخواهد بود. باید به این نکته اشاره شود که در سال‌های قبل نیز متغیرهای مختلفی بر بازار تاثیر داشتند و ابهام‌های زیادی درباره وضعیت بازار وجود داشته است، اما پیش‌بینی‌هایی که درباره تغییرات قیمت نفت مطرح شده تقریبا تحقق یافته است. همچنین اکنون درباره برخی عوامل موثر بر بازار نفت قطعیت بیشتری نسبت به ابتدای سال گذشته وجود دارد. برای مثال ابتدای سال ۲۰۱۷ مشخص نبود آیا پایبندی اوپک و روسیه به برنامه کاهش عرضه بالا خواهد بود یا نه، اما اکنون اثبات‌شده که این کشورها بر خلاف قبل توانایی اجرای برنامه‌ای برای بالا بردن قیمت نفت را دارند و اعضای آن می‌توانند با دیگر تولیدکنندگان همکاری کنند. همچنین بهبود شرایط اقتصاد جهان امری قطعی است در حالی که ابتدای سال ۲۰۱۷ چنین اطمینانی وجود نداشت.
هولی الیات
سی ان بی سی
ارسال نظر