چشمانداز تجارت حلال در اتاق بازرگانی بررسی شد؛ پتانسیل‌های ایران چیست؟
فتح شرق اروپا با غذای حلال
تجارت غذای حلال تا پنج سال‌آینده به دو تریلیون دلار می‌رسد و ایران به‌دنبال سهم‌خواهی از این بازار است. در نخستین گام برای دستیابی به بازارهایی که خریدار غذای حلال هستند، تجارت حلال با کرواسی مورد‌توجه واقع شده است، از این‌رو اولین کنفرانس تجارت حلال ایران و کرواسی و جنوب‌شرق اروپا با میزبانی موسسه جهانی حلال وابسته به اتاق ایران روز گذشته برگزار شد. نشستی که تعدادی از فعالان اقتصادی دو طرف نیز در آن حضور داشتند و با یکدیگر به مذاکره پرداختند. ایران در سال۲۰۲۰ ششمین تولیدکننده غذای حلال در دنیا بوده است، از این‌رو در بخش تجارت غذای حلال نیز پتانسیل‌هایی دارد که می‌تواند در جهت توسعه روابط اقتصادی و صادرات از آن بهره‌مند شود.
در این کنفرانس، بخش‌خصوصی ایران پیشنهاد سرمایهگذاری مشترک در زمینه غذای حلال و صادرات غذای حلال در مقابل واردات کالاهایی از جمله ماشین‌آلات، کالاهای تولیدی و مواداولیه را روی میز کروات‌ها گذاشت. از نگاه آنها، اگر پرواز مستقیم بین ایران و برخی از کشورهای جنوب‌شرق اروپا ایجاد شود، سرعت دسترسی به بازارهای بینالمللی افزایش و هزینه حمل‌‌‌‌‌‌‌ونقل کاهش می‌یابد.
در ابتدای این نشست غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و هیات‌‌‌‌‌‌‌مدیره ایکریک (مرکز تحقیقات و اطلاع‌رسانی اتاق اسلامی) گفت: در ارتباط با صنعت غذایی حلال، ایران جزو برترین کشورهای تولیدکننده درمیان کشورهای اسلامی است. غذای حلال یکی از صنایع پررونق جهان در سال‌های گذشته بوده و پیش‌بینی شده تا سال۲۰۲۷ ارزش بازار آن به رقمی حدود ۲تریلیون دلار برسد. در ۲۰۲۰ ایران ششمین کشور تولیدکننده غذای حلال درمیان ۷۳ کشور مسلمان و غیرمسلمان بوده است، در واقع در ایران غذای غیرحلال تولید نمی‌شود و دستگاه‌های نظارتی در تولید مواد غذایی، علاوه‌بر کنترل کیفیت و استاندارد مربوطه، بر حلالیت هم تاکید دارند. رئیس اتاق ایران تاکید کرد: درآمدهای حاصل از صادرات مواد غذایی و نقش غیرقابل انکار صنایع غذایی در اشتغال‌‌‌‌‌‌‌زایی موجب‌شده، تا این صنعت به‌عنوان یکی از صنایع مهم در رشد اقتصادی کشورها، مورد‌توجه جدی قرار گیرد. در حال‌حاضر، صنایع غذایی در ایران پس از صنایع پالایشگاهی و صنایع شیمیایی، سومین صنعت تولیدی کشور است. با توجه به ظرفیتها و توانمندی‌‌‌‌‌‌‌های ایران می‌توان با برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری‌های لازم و با رعایت محدودیت‌های منابع به توسعه صادرات محصولات غذایی به کشورهای مختلف جهان، ازجمله حوزه جنوب شرق اروپا مبادرت کرد. رئیس اتاق ایران تصریح کرد: در بین گروه‌های کالایی مختلف محصولات غذایی و کشاورزی، بیشترین صادرات ایران متمرکز بر میوه و آجیل با سهم ۴۵درصد، سبزیجات با سهم ۱۳درصد، محصولات کنسرو شده با سهم ۱۰درصد، محصولات لبنی، عسل و تخم‌مرغ با سهم ۸/ ۵درصد که بیش از ۷۵درصد محصولات غذایی را به خود اختصاص می‌دهد، است. شافعی در ادامه گفت: ایران تولیدکننده اکثر محصولات غذایی مصرفی در داخل است، ولی برای تنظیم مصرف داخل اقلامی را از خارج کشور تامین می‌کند که به موجب حساسیت بر حلیت علاوه‌بر مدارک مرسوم برای ورود کالا، مجوزهایی هم برای اثبات حلال‌بودن مواداولیه به‌کار رفته در فرآیند تولید و بسته‌‌‌‌‌‌‌بندی از آن دریافت می‌شود.
براساس دستورالعمل واردات مواد غذایی و آشامیدنی باید اقلام غذایی و نوشیدنی دارای گواهی حلال برای ورود به ایران باشند؛ از جمله انواع ژلاتین خوراکی و هر خوراکی که در آن ژلاتین به‌کار رفته باشد.
وی تصریح کرد: در ارتباط با واردات انواع گوشت محدودیت‌های زیادی وجود دارد. ایران واردات گوشت را از کشورهای مشخصی انجام می‌دهد که همه آنها تحت نظارت و بازرسی سازمان دامپزشکی در وزارت جهادکشاورزی قرار دارد و عالم دینی بر فرآیند ذبح دام و فرآیند بسته‌‌‌‌‌‌‌بندی در کشورهای مبدا نظارت می‌کند. حتی در مورد فرآورده‌های گوشتی نیز این حساسیت‌ها در واردات وجود دارد. حتما باید مجوزهای مربوطه از نظر منشأ حیوانی و نحوه ذبح مشخص شود. اهمیت غذای حلال تنها در بعد مصرفی آن نیست، بلکه از نظر سلامتی مورد‌توجه کشورهای غیرمسلمان نیز است. اهمیت سلامت غذایی می‌تواند بر توسعه مناسبات سیاسی کشورها اثر بگذارد. رئیس اتاق ایران گفت: کشورهای جنوب‌شرق اروپا با جمعیتی حدود ۴۸میلیون نفر، در بخش کشاورزی نیاز به واردات از کشورهای دیگر دارند؛ به‌عنوان مثال کشورهایی نظیر مقدونیه، صربستان، بوسنی و هرزگوین بخشی از مصرف خود را از کشورهای همسایه خود تامین می‌کنند. ایران هم به‌عنوان کشوری با توجه به تنوع غذایی بالا می‌تواند در تامین مواد غذایی این کشورها همکاری‌‌‌‌‌‌‌هایی داشته باشد و در مقابل کالاهای تولیدی و ماشین‌آلات وارد کند.
او ادامه داد: علاوه‌بر صنعت غذایی، در زمینه مراودات فرهنگی و گردشگری با کشورهای جنوب‌شرق اروپا با توجه به جمعیت غالب مسلمان در ایران، ایران محل مناسبی برای گردشگری حلال است. براساس آخرین گزارش‌ها ایران درمیان کشورهای جهان، دهمین کشور و درمیان کشورهای منطقه جنوب‌شرق آسیا اولین مقصد انتخابی مسلمانان است. قبلا پروازهای مستقیم از ایران به کشورهای جنوب شرق اروپا وجود داشت، ولی در حال‌حاضر پرواز مستقیم وجود ندارد که در صورت افزایش مراودات تجاری می‌توان این مساله را در آینده حل کرد.
شافعی تاکید کرد: ایران همواره روابط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نزدیکی با کشورهای حوزه جنوب‌شرق اروپا داشته، اما متاسفانه سطح روابط اقتصادی ایران با این کشورها در حد مطلوبی قرار ندارد. درحوزه صنایع غذایی حلال کشورهای جنوب‌شرقی می‌توانند از ظرفیت ایران در این صنعت استفاده کنند و ایران هم در جبران کسری مواد غذایی خود از جمله غلات و گوشت با این کشورها تبادل کالا داشته باشد. امیدواریم با افزایش تعاملات تجاری میان ایران و کشورهای جنوب‌شرق اروپا شاهد وضعیت مطلوب‌تری در آینده باشیم. در ادامه نشست محمدرضا کرباسی، مدیرکل ایکریک گفت: این نشست براساس توافق‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که بین مرکز تحقیقات و اطلاع‌رسانی اتاق اسلامی با مرکز حلال کرواسی امضا شده، تشکیل شده است. قرار است دومین کنفرانس در اکتبر سال‌جاری در زاگرب، پایتخت کرواسی برگزار شود. هدف از این نشست معرفی قابلیت‌‌‌‌‌‌‌ها و ظرفیتهای تجاری و تولیدی میان دو کشور و کشورهای شرق‌اروپا است؛ ما ظرفیت خوبی برای همکاری داریم. کرباسی ادامه داد: باید ظرفیتهای تجاری بین ایران و جنوب‌شرق اروپا را با دقت‌نظر بیشتری بررسی کنیم تا همکاریها در سطوح مختلف افزایش یابد. امیدواریم از ظرفیت کشورها برای تولید مشترک برای عرضه در بازارهای منطقه استفاده کنیم و حمایت قانون‌گذاران ایران و کرواسی را داشته باشیم. کرباسی تاکید کرد باید به سمت بررسی ظرفیت سرمایهگذاری و همکاری مشترک حرکت کنیم، تا از بازار ۴۵۰میلیونی اطراف ایران در تجارت حلال استفاده شود و این ظرفیتها در کاهش تعرفه‌‌‌‌‌‌‌ها مورد‌توجه قرار گیرد. همچنین سیاستگذاران دولتی و خصوصی باید ظرفیت همکاری را بررسی کرده و زمینه توسعه روابط را گسترش دهند.
او پیشنهاد کرد: پرواز مستقیم بین ایران و برخی از کشورهای جنوب‌شرق اروپا ایجاد شود تا هم هزینه رفت و آمد کاهش یابد و هم سرعت دسترسی به بازارهای بینالمللی افزایش یابد. پس از آن آلدین دوگونویچ، مدیرعامل مرکز حلال کرواسی درباره این رویداد مهم گفت که باید به ظرفیتهای ایران و کشورهای حوزه بالکان در حوزه تجارت حلال توجه شود. ایران ۸۵میلیون جمعیت دارد. در کرواسی هم حدود ۷هزار محصول حلال تولید می‌شود که ۲۵۰ مرکز تایید شده محصولات حلال تولید می‌کنند. ما می‌‌‌‌‌‌‌توانیم به بازار ایران توجه بیشتری داشته باشیم؛ البته در اکتبر امسال در نشستی که برگزار خواهد شد، از شرکت‌های خصوصی هم حضور خواهند داشت و می‌‌‌‌‌‌‌توانیم درباره آینده همکاریها آنجا صحبت کنیم. در ادامه ابراهیم ابراهیمی، معاون پارلمانی و بین‌الملل مرکز حلال سازمان ملی استاندارد ایران سازمان ملی استاندارد را معرفی کرد و از تاریخچه این سازمان و تلاش‌های آن سازمان در حوزه تجارت حلال گفت. این سازمان در ۶۸۳ کمیته فنی عضویت دارد و ۲۸ تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه با سازمان‌های استانداردسازی کشورهای مختلف امضا کرده است. ابراهیمی گفت: از سال۲۰۰۴ استاندارد صنعت حلال غذایی مورد‌توجه قرار گرفته و در این مدت سعی کرده‌‌‌‌‌‌‌ایم در این زمینه گام‌‌‌‌‌‌‌های مهمی برداریم. امروز کشورهای مسلمان و غیرمسلمان به محصولات غذایی حلال توجه دارند؛ حلال در بخش محصولات و کالاها مورد‌توجه است. البته ظرفیتهای زیادی در حوزه حلال وجود دارد که باید این ظرفیتها معرفی شود. برانیمیر لونکار، معاون سفیر کرواسی در ایران گفت: امیدوارم شاهد همکاری اقتصادی بین دو کشور ایران و کرواسی باشیم. سفارت جمهوری کرواسی در ایران خواهان همکاری بیشتر با ایران است و برای تحقق بهتر این همکاریها گام‌‌‌‌‌‌‌های جدی برمی‌‌‌‌‌‌‌داریم.
زلاتکو حسنبگوویچ، رئیس گروه دوستی پارلمان کرواسی گفت: ایران جزء اولین کشورهایی است که استقلال کرواسی را به رسمیت شناخته است؛ ولی روابط اقتصادی به دلیل موارد مختلف گسترش نیافته و در حد و شایسته مناسبات سیاسی دو کشور نیست. صنایع غذایی حلال کرواسی توسعه پیدا کرده و مرکز حلال کرواسی در این مسیر نقش قابل‌توجهی داشته است.
در ادامه این نشست، علی‌‌‌‌‌‌‌اصغر خانی، رئیس گروه دوستی پارلمان ایران و کرواسی از گام‌‌‌‌‌‌‌های مثبت میان ایران، کرواسی و کشورهای حوزه بالکان در توسعه همکاریها، گفت: توسعه مناسبات و مراودات اقتصادی مورد‌توجه ماست تا ظرفیتهای مناسبی در این حوزه شناسایی شود؛ البته ایران و کرواسی اشتراکات خوبی در حوزه‌‌‌‌‌‌‌های مختلفی دارند که باید این اشتراکات مورد‌توجه قرار گیرد. همه این اشتراکات نشان می‌دهد که مردم کرواسی و مردم اروپای جنوب‌شرق اروپا علاقه زیادی برای استفاده از محصولات حلال دارند. ایران باید به این ظرفیتها توجه کند و از فرصت‌های نهفته در این زمینه بهره بگیرد. باید بازارهای داخلی و خارجی توسعه و سهم صادرات افزایش یابد که این موضوع هم باعث رقابت‌پذیری می‌شود و باعث می‌شود کیفیت کالاها بیشتر شود.
