کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) هرسال در سلسله گزارش‌‌‌های «سرمایه‌گذاری خارجی جهان» به بررسی روند سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای مختلف می‌‌‌پردازد و طی آن، آمار مربوط به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشور‌‌‌های جهان را منتشر می‌کند. براساس گزارش «سرمایه‌گذاری خارجی جهان ۲۰۲۲»، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال۲۰۲۱ به یک‌میلیارد و ۴۲۵میلیون دلار رسیده است. میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال ۲۰۲۰ معادل یک‌میلیارد و ۳۴۲میلیون دلار بود؛ یعنی میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال۲۰۲۱ با افزایش ۱۸/ ۶درصدی (۸۳میلیون دلاری) مواجه شده است.

سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال‌های۲۰۲۰، ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸ به‌ترتیب ۱۱درصد، ۴/ ۳۶‌درصد و ۳۰‌درصد افت کرده بود. میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در سال۲۰۱۹ برابر با یک‌میلیارد و ۵۰۸میلیون دلار، در سال۲۰۱۸ برابر با ۲میلیارد و ۳۷۳میلیون دلار و در سال۲۰۱۷ برابر با ۵میلیارد و ۱۹میلیون دلار بود. همچنین این رقم در سال۲۰۱۶ برابر با ۳میلیارد و ۳۷۲میلیون دلار بود. ایران در سال۲۰۱۴ بالغ بر ۲میلیارد و ۱۰۵میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده بود که این رقم در سال۲۰۱۵ به ۲میلیارد و ۵۰میلیون دلار کاهش یافته بود. میزان سرمایه‌‌‌ مستقیم خارجی جذب‌شده در سال۲۰۱۳ نیز ۳میلیارد و ۵۰میلیون دلار بود. این رقم در سال۲۰۱۲ برابر با ۴میلیارد و ۶۶۲میلیون دلار برآورد شده بود.

سهم ایران از میزان کل جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

براساس این گزارش، طی سال گذشته میلادی در جهان، ۵۸۲/ ۱تریلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده که نسبت به سال پیش از آن، ۶۱۹میلیارد و ۱۷۱میلیون دلار بیشتر است. سهم ایران از این میزان سرمایه‌گذاری در جهان ۰۹/ ۰‌درصد است. سهم ایران در سال۲۰۲۰ برابر با ۱۳/ ۰‌درصد و در سال ۲۰۱۹ برابر با ۰۹/ ۰‌درصد بود. براساس این گزارش، ایران در سال۲۰۲۱ (۱۴۰۰) جایگاه ۸۰ را در میان کشورهای مورد بررسی به خود اختصاص داده که نسبت به گزارش سال گذشته هشت‌پله نزول داشته است. البته میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال۲۰۲۰ در بسیاری از کشورها به علت شیوع کرونا به‌شدت کاهش یافت. بر این اساس، ایران در سال۲۰۲۰ (۱۳۹۹) در جایگاه ۷۲ در میان کشورهای مورد بررسی قرار گرفته بود و نسبت به گزارش سال پیش از آن ۶پله صعود داشت. همچنین ایران در سال۲۰۱۹ با ۲۳پله نزول جایگاه ۷۸ و در سال۲۰۱۸ با ۱۰پله نزول جایگاه ۵۵ را به خود اختصاص داده بود. جایگاه ایران در سال۲۰۱۷ (۱۳۹۶) برابر با ۴۵ بود.

با اینکه همیشه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشورهای توسعه‌یافته از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشورهای در حال توسعه بیشتر بوده است؛ اما در سال۲۰۲۰، این روند معکوس شد و در سال۲۰۲۱ ادامه یافت. سهم کشورهای در حال توسعه از کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام‌شده در جهان در سال۲۰۲۱ نزدیک به ۸۷/ ۵۲‌درصد برابر با ۸۳۶میلیارد و ۵۷۱میلیون دلار بوده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۳/ ۶۶‌درصد بود و کشورهای توسعه‌یافته ۷۴۵میلیارد و ۷۳۹میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کردند که ۱۲/ ۴۷‌درصد کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۲/ ۳۱‌درصد بود. به نظر می‌‌‌رسد، آغاز شیوع کرونا در سال۲۰۲۰ بر میزان جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشورهای توسعه‌یافته به‌شدت تاثیر گذاشته است و این روند همچنان ادامه دارد. کشورهای در حال توسعه در سال۲۰۱۲ برای نخستین‌بار، از کشورهای توسعه‌یافته در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی پیشی گرفتند و این وضعیت را در سال۲۰۱۴ نیز حفظ کردند. این وضعیت بار دیگر در سال۲۰۱۸ اتفاق افتاد.

سه‌ کشور نخست جهان در جذب سرمایه‌گذاری خارجی

آمریکا با ۳۶۷میلیارد و ۳۷۶میلیون دلار، چین با ۱۸۰میلیارد و ۹۵۷میلیون دلار و هنگ‌‌‌کنگ با ۱۴۰میلیارد و ۶۹۶میلیون دلار به‌‌‌ترتیب در رتبه‌‌‌های اول تا سوم به لحاظ جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی قرار دارند. میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب‌‌‌‌شده توسط فرانسه حدود ۱۴میلیارد دلار، آلمان ۳۱میلیارد دلار، انگلیس ۲۷میلیارد و ۵۶۱میلیون دلار، کانادا ۵۹میلیارد و ۶۷۶میلیون دلار و‌‌‌ ژاپن ۶/ ۲۴میلیارد دلار است.