تناقض مبهوت‌کننده پرچمداری تجارت آزاد از سوی رهبران یک حزب کمونیست مقتدر پیامی آشکار برای همه دولتمردان و سیاستمداران امروز و فردای جهان دارد. رهبران حزب کمونیست نمونه اعلای عملگرایی و انعطاف‌پذیری راهبردی در جهان سیاست امروز هستند و هرگاه منافعشان را در خطر ببینند بدون رحم و بدون وفاداری به پیمان و دوستی اظهار‌شده، راه دیگری خواهند رفت. با این اوصاف تعامل مفید و موثر ایران، به‌ویژه در موقعیت راهبردی امروز، با این چشم‌بادامی‌های پیش‌بینی‌ناپذیر منوط به آن است که همپای آنها واقع‌بین، عمل‌گرا و از نظر راهبردی انعطاف‌پذیر باشیم.  به نظر می‌رسد ایران برای ادامه مقاومت در برابر آمریکا، به این فرض راهبردی تکیه کرده است که با کمک توانایی‌های نظامی روسیه و توانایی‌های اقتصادی چین به مثابه غول‌های شرقی می‌توان در برابر توفان آمریکا ایستاد.

برای محک زدن میزان صحت این فرض راهبردی، لااقل در مورد چین، بهترین راه بررسی واقع‌بینانه و کارشناسانه رفتار این کشور در دوره قبلی تحریم‌هاست. آنچه سیاستمداران این کشور از آن به‌عنوان دوستی و همراهی با ایران در دوران قبلی تحریم یاد می‌کنند، در واقع نگهداشتن میلیاردها دلار از منابع ارزی ایران در بانک‌های چین و صدور اجازه استفاده از آن منابع برای خرید کالا از این کشور بود. چینی‌ها اما در این دوره از تحریم‌ها با شرایط تازه‌ای در حوزه مناسبات این کشور با آمریکا مواجه هستند. ترامپ و تندروهایی که در کاخ سفید گرد او حلقه زده‌اند، جنگ اقتصادی علیه پکن را با هدف اصلاح ناترازی تجاری دو کشور یکی از محورهای اصلی راهبرد اقتصاد سیاسی دولت آمریکا قرار داده‌اند. دراین نبرد سهمگین که درانتهای راه می‌تواند به کاهش صادرات ۴۵۰ میلیارد دلاری چین به آمریکا منجرشود، معلوم است که اژدها محتاط شده و هرجا بتواند امتیازی کم‌هزینه اما دارای ارزش نمایشی به ترامپ بدهد، مضایقه نخواهد کرد.

حدس زدن اینکه اهمیت سیاسی دشمنی با ایران برای ترامپ در کنار وزن اندک ایران در سبد تجارت خارجی چین، مساله ایران را برای رهبران فرصت‌طلب حزب کمونیست تبدیل به یکی از همان امتیازات نمایشی و کم‌هزینه می‌کند، چندان دشوار نیست. سختگیری بیشتر چین در مناسبات تجاری و بانکی با ایران در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به شکل‌های گوناگون دو پیام به دوسوی جهان است. یک پیام از پکن به تهران است که در دور تازه مناقشه با آمریکا حتی به اندازه دوره قبلی روی چین حساب باز نکنید و یک پیام به واشنگتن است که ما حواسمان جمع است و با آمریکا همراهی می‌کنیم. اژدهای زرد، آمریکا را فیلی دمان می‌بیند که نباید آن را رماند چرا که ممکن است فیل رمیده مناسبات تجاری ابرقدرت‌های دو سوی اقیانوس آرام را که ظاهرا برای طرف چینی خیلی شیرین‌تر از طرف آمریکایی است زیر ضربه گام‌های سنگین و جنون‌زده‌اش ویران کند. ایران با صادرات ۳۰ میلیارد دلاری خود نمی‌تواند راه چین برای نگهداشت صادرات ۴۰۰ میلیارد دلاری با آمریکا را ببندد. رهبران حزب کمونیست چین نیز نشان داده‌اند اگر لازم باشد حتی متحد قدیمی خود مثل پیونگ‌یانگ را نیز برای حفظ منافع خود بدون پشتوانه می‌گذارند.

اخبار مرتبط