چراغ‌سبز تجاری چین به آمریکا

کوتاه آمدن چین در مقابل خواسته‌های آمریکا درحالی است که پنج‌شنبه هفته گذشته (۱۷ مه)، رهبران اتحادیه اروپا اعلام کردند آمادگی دارند درخصوص تسهیل ورود خودروهای آمریکایی به بازار اروپا مذاکره کنند تا از وقوع جنگ تجاری احتمالی با آمریکا جلوگیری کنند. البته خبرگزاری آمریکایی «سی‌ان‌بی‌سی» روز جمعه گزارشی را با استناد به فایل‌های «سازمان‌تجارت جهانی» منتشر کرده است که نشان می‌دهد اتحادیه اروپا و هند فهرستی از کالاهای تولید آمریکا که می‌تواند در تلافی به افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم ترامپ هدف تعرفه‌ای قرار گیرند به این سازمان ارائه کرده‌اند. این درحالی است که پنج‌شنبه هفته گذشته نیز «گاردین» به نقل از رسانه‌های ژاپنی از تصمیم این کشور برای افزایش تعرفه ۴۰۹ میلیارد دلار از واردات آمریکایی خبر داد.

چین عقب‌نشینی کرد؟

انتشار بیانیه مشترک چین و‌ آمریکا مبنی بر خرید ۲۰۰ میلیارد دلاری کالاهای تولید آمریکا از سوی چین برای کاهش کسری تجاری آمریکا در برابر چین، که پس از مذاکرات تجاری طولانی و طاقت‌فرسا میان مقامات دو کشور در واشنگتن صورت گرفت درحالی است که در آن اشاره‌ای به تصمیم دو کشور مبنی بر اینکه آیا تهدید‌های تعرفه‌ای میلیاردها دلاری خود را اجرایی خواهند کرد یا خیر نشده است. در این بیانیه آمده است که دو طرف مشارکت‌هایی در سطوح بالا خواهند داشت تا برای نگرانی‌های تجاری و اقتصادی‌شان به روشی پیشگیرانه راه‌حلی بیابند. دو کشور در این بیانیه مشترک خاطرنشان کردند: «در نشست‌های اخیر بر اتخاذ اقدامات موثر و برای کاهش اساسی کسری تجاری آمریکا در تجارت کالا با چین اجماع صورت گرفته است. بر این اساس،‌ به منظور پاسخگویی به مصرف رو به افزایش مردم چین و نیاز برای توسعه اقتصادی باکیفیت، چین خرید کالا و خدمات تولید آمریکا را به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهد داد. خبرگزاری دولتی «شین‌هوآ» چین نیز این بیانیه مشترک را «تعهد دو کشور درخصوص آغاز نکردن جنگ‌ تجاری علیه یکدیگر» توصیف کرده است. در یادداشتی که در این رسانه دولتی چین منتشر شده با اشاره به این موضوع که این بیانیه به کاهش کسری تجاری آمریکا افزایش صادرات به چین کمک خواهد کرد و به چین نیز این امکان را می‌دهد تا تنوع و کیفیت واردات خود را بهبود بخشد، از آن به‌عنوان نمونه خوب از بازی «بر‌د-برد» یاد شده است. البته به گزارش این خبرگزاری، چین با هر نوع تقاضای غیرمعقول دولت آمریکا مخالفت خواهد کرد و هیچ‌گاه به مصالحه و قبول شرایط محدودکننده تن نخواهد داد.

تشدید جنگ تجاری در جبهه‌های دیگر

با وجود خبر سازش تجاری میان چین و آمریکا، البته در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر تشدید تنش‌های تجاری آمریکا و سایر شرکای این کشور شنیده شده است. در این باره، روز جمعه (۱۸ مه) خبرگزاری «سی‌ان‌بی‌سی» آمریکا در گزارشی با استناد به مدارک «سازمان تجارت‌ جهانی» از ارائه فهرستی از کالاهای تولید آمریکا توسط اتحادیه اروپا و هند که می‌توانند در تلافی به افزایش تعرفه دونالد ترامپ هدف تعرفه‌ای قرار گیرند خبر داد. براساس این گزارش، اتحادیه اروپا اعلام کرده است افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم ترامپ به ترتیب هزینه‌ ۵/ ۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلاری برای این اتحادیه به همراه دارد. بنابراین این اتحادیه فهرستی از کالاهای تولید آمریکا شامل برنج، کرن‌بری یا قره‌قاط (نوعی میوه قرمز کوچک و اسیدی که در پخت غذا از آن استفاده می‌شود)، نوشیدنی‌های الکلی، ذرت، کره بادام‌زمینی و محصولات فولاد به «سازمان تجارت جهانی» ارائه کرده است که می‌توانند هدف تعرفه‌ای قرار گیرند. هند نیز در واکنش به افزایش تعرفه‌های دولت ترامپ که هزینه‌ اضافی ۱۳۴ میلیون دلاری بر واردات فولاد و ۳۱ میلیون دلاری بر واردات آلومینیوم این کشور تحمیل خواهد کرد، فهرستی از محصولات وارداتی از آمریکا شامل روغن سویا، نوعی روغن پالم و بادام هندی که می‌توانند هدف تعرفه‌ای قرار گیرند به این سازمان ارائه کرده است.

روز پنج‌شنبه همچنین روزنامه «گاردین» به نقل از رسانه ژاپنی «ان‌اچ‌کی» اعلام کرد دولت ژاپن در نظر دارد به تلافی افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم دونالد ترامپ، تعرفه واردات ۴۰۹ میلیون دلار از کالاهای تولید آمریکا را افزایش دهد. در این باره یکی از مقامات آمریکایی این تصمیم دولت ژاپن را براساس قوانین «سازمان تجارت جهانی» دانسته و عنوان کرده هنوز تصمیمی در این خصوص گرفته نشده است: «ما درحال بررسی اثرات تعرفه‌های آمریکا بر شرکت‌های ژاپنی هستیم تا استثنائاتی برای این کشور قائل شویم.»

مروری بر جنگ تجاری اخیر دو کشور

در آغاز سال ۲۰۱۸ (اوایل اسفند ماه)، دونالد ترامپ تصمیم به اجرایی کردن یکی از وعده‌های انتخاباتی خود گرفت. ترامپ که از ابتدا چین را متهم به دستکاری نرخ ارز می‌کرد در اولین اقدام خود با وضع تعرفه بر واردات پنل‌های خورشیدی و ماشین‌های لباسشویی، تنها چین را به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده این اقلام به آمریکا هدف قرار داد. پس از آن نیز او با صدور فرمان وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد و تعرفه ۱۰ درصدی بر آلومینیوم، جنگ تجاری را به‌صورت فراگیر آغاز و به‌نوعی جبهه دوم این جنگ را فعال کرد. چینی‌ها نیز در تلافی افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم توسط دولت ترامپ و مستثنی کردن چین از فهرست کشورهای معاف از این افزایش، در هفته‌های پس از آن (یکشنبه یکم آوریل) تصمیم به افزایش تعرفه واردات ۱۲۸ کالای تولید آمریکا گرفتند. اندکی پس از این اقدام (سه‌شنبه سوم آوریل)، دولت ترامپ اعلام کرد تعرفه واردات ۱۳۰۰ کالای تولید چین را افزایش خواهد داد. یک روز پس از این اقدام (چهارشنبه چهارم آوریل)، چین به تلافی از افزایش تعرفه ۱۳۰۰ کالای تولید کشورش از سوی دولت آمریکا، تصمیم به وضع تعرفه بر ۵۰ میلیارد دلار از واردات کالاهای آمریکایی کرد. البته این غائله به اینجا ختم نشد و پنج‌شنبه آن هفته (پنجم آوریل) دونالد ترامپ در جدیدترین اقدام خود، پیشنهاد افزایش تعرفه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از واردات کالاهای چینی را به نماینده تجاری آمریکا ارائه کرد. پس از اقدام دولت آمریکا بود که چینی‌ها تصمیم گرفتند شکایت خود را به «سازمان تجارت جهانی»‌ ببرند (دوشنبه نهم آوریل). البته در ۱۷ آوریل وزیر بازرگانی چین اعلام کرد به‌دنبال یارانه‌های ناعادلانه دولت آمریکا به صادرات محصولات کشاورزی این کشور که موجب صدمه به تولیدکنندگان چینی می‌شود، اداره گمرک چین تعرفه ۱۷۹ درصدی بر واردات ذرت خوشه‌ای تولید آمریکا وضع می‌کند.