فرود عسگری به افزایش ۹۸ درصدی واردات گوشی همراه از مبادی رسمی اشاره داشت. کارت‌های یک‌بار مصرف هم که در بسیاری از محافل، مورد انتقاد قرار می‌گیرد، بخش دیگری از صحبت‌های او را به خود اختصاص داد. عسگری برای مقابله با این کارت‌ها، پیشنهادهایی را مطرح کرد. رتبه‌بندی کارت‌های بازرگانی، مشخص شدن رشته فعالیت صاحبان کارت‌های بازرگانی و محدودیت واردات برای کسانی که می‌خواهند کارت بازرگانی دریافت کنند تا مدت زمان مشخص، مهم‌ترین پیشنهاد این متولی دروازه‌های تجاری کشور بود. همچنین رئیس کل گمرک کشور ضمن اشاره به تاثیرات مثبت راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی، عنوان کرد که هنوز هم شاهد کم‌اظهاری در واردات هستیم اما تخلفات به حداقل رسیده است. او جرایم ناشی از کم‌اظهاری را ۹۰ میلیارد تومان عنوان کرد.

سامانه‌های جدید چه می‌کنند؟

«سامانه اظهار قبل از ورود کالا» با هدف تسهیل و توسعه تجارت ایجاد شد. گمرک اطلاعاتی چون مانیفست، بارنامه و ثبت سفارش را از نهادهای مربوطه به شکل الکترونیکی دریافت می‌کند و با این شیوه دیگر کالا در گمرک نمی‌ماند. این کار به ویژه برای واردات کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی راهگشا است. بر همین اساس، از این پس کلیه کاربران پنجره واحد تجارت فرامرزی می‌توانند بلافاصله پس از بارگیری کالا در مبدا صرفا براساس اطلاعات بارنامه خود اقدام به اظهار کنند تا قبل از ورود کالا به کشور تشریفات گمرکی انجام شود. در رویه اظهار قبل از ورود کالا صدور پروانه گمرکی و اجازه خروج کالا منوط به رسیدن کالا (کالای موجود) است. «سامانه خدمات به واحدهای تولیدی» نیز با رویکردی تولیدمحور، با هدف بهبود فضای کسب و کار راه‌اندازی شده و تمامی خدمات خود را به واحدهای تولیدی به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌دهد. برهمین اساس، تمامی عملیات و فرآیندهایی که مخاطب آن واحدهای تولیدی هستند تنها با اطلاعات دریافتی از سامانه «مدیریت کالا» به‌صورت سیستمی و خودکار و بدون دخالت کاربر مدیریت خواهد شد. واحدهای تولیدی می‌توانند برای تنظیم اظهارنامه صادراتی از محل مواد اولیه، پروانه‌های ورود موقت و واردات قطعی و موارد مشابه، معافیت ۴ درصدی مالیات علی‌الحساب، همچنین محاسبه حجم مصرف و استرداد پروانه‌های وارداتی و تسویه ورود موقت از خدمات الکترونیکی گمرک استفاده کنند. عملیات مرتبط با ترخیص کالاهای تولید شده در مناطق آزاد و ویژه، بهره‌وری از امکان ترخیص نسیه، معیارهای سلکتویته گمرک در سالن و درب خروج برای شرکت‌های تولیدی و صدور اجازه حمل یکسره کالا در مبادی ورودی هوشمند شده و از طریق سامانه «مدیریت کالا» امکان‌پذیر است.

عضویت در سامانه «مدیریت کالا» برای تولیدکنندگان، تسهیل ورود کالا در مسیرهای سبز و امکان اظهار قبل از ورود و حمل یکسره، تسهیل انجام تشریفات گمرکی برای تولیدی‌های مستقر در مناطق آزاد و ویژه و همچنین تسهیل در جابه‌جایی کالا با صدور پته خروجی از انبار تولیدی جهت استعلام نیروهای انتظامی را به‌دنبال خواهد داشت. از سویی گمرک ایران تسهیلات جد‌یدی را با حذف ورود حامل‌های کالاهای صادراتی به گمرکات در مسیر سبز و زرد ایجاد کرده است. بر همین اساس به کمک قابلیت‌های سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی و کنترل کامل تمامی کالاها از طریق این سامانه‌ها، در صورتی که مسیر اظهارنامه صادراتی کنترل سیستمی سطح یک (سبز) تعیین شود نیازی به ورود حامل‌ها به داخل گمرک مبدا صادرات (به استثنای اظهارنامه‌هایی که گمرک مبدا و مرز خروج یکسان باشد) و الصاق پلمب در گمرک مبدا (داخلی) نیست. در مرحله ابتدایی، صاحب کالا یا اظهارکننده در کارتابل مربوطه در پنجره واحد تجارت فرامرزی، نسبت به ثبت صدور مجوز بارگیری، ثبت اطلاعات حامل، ثبت توزین، ثبت بیجک، مراحل درب خروج و بیجک بین اقدام می‌کند. در صورتی که مسیر اظهارنامه صادراتی کنترل سیستمی سطح دو (زرد) تعیین شود، ضمن عدم نیاز به ورود حامل‌ها به داخل گمرک مبدا صادرات، در ابتدا بررسی اسنادی اظهارنامه‌های کنترل سطح دو از طریق گمرک مبدا انجام می‌پذیرد. سپس صاحب کالا یا اظهارکننده در کارتابل مربوطه در پنجره واحد تجارت فرامرزی، با لحاظ کردن قفل سیستمی روی مجوزها نسبت به ثبت صدور مجوز بارگیری، ثبت اطلاعات حامل، ثبت توزین، ثبت بیجک، مراحل درب خروج و بیجک بین اقدام می‌کند تا در صورت نیاز به تعیین ماهیت یا تغییر مسیر وفق مقررات انجام شود.

گمرک، حلقه آخر تجارت است

رئیس‌کل گمرک ایران در نشست خبری روز گذشته که در حاشیه افتتاح سه پروژه نامبرده برگزار شد، ضمن اشاره به آمار تجارت خارجی در ۱۰ ماه منتهی به دی سال‌جاری، عنوان کرد: صادرات کالا به سمت صدور کالا با ارزش‌افزوده بالا پیش می‌رود. او به واردات گوشی همراه نیز اشاره و اظهار کرد: با توجه به شرایط مهیاشده در گمرک ۲ میلیون و ۳۶۱ هزار دستگاه تلفن همراه وارد کشور شده که رشد ۹۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد و ارزش آن هم ۳۴۲ میلیون و ۸۲۲ هزار دلار است. او در مورد طرح رجیستری موبایل نیز گفت: یکی از دستگاه‌های فعال در این زمینه گمرک است؛ مسافران ورودی هوایی و زمینی می‌توانند به سامانه مراجعه کنند و با معافیت ۸۰ دلار که با بررسی‌های ما اعمال می‌شود، گوشی را وارد کنند. اطلاعات را برای وزارت صنعت، معدن و تجارت ارسال می‌کنیم و سپس برای رجیستری به وزارت ارتباطات ارجاع داده می‌شود. البته برای کسانی که نمی‌توانند بلافاصله این کار را انجام دهند، فرصت یک ماهه را در نظر گرفته‌ایم. ترخیص گوشی کمتر از ۵/ ۱ روز انجام می‌شود که تعرفه آن ۱۶ درصد است، از شروع راه‌اندازی سامانه ۱۰ هزار گوشی مسافری ثبت شده است. عسگری در ادامه با اشاره به پیشنهاد تجمیع عوارض ورودی کالا گفت:‌ ما ۴۵ قانون در بخش تجارت خارجی به‌خصوص واردات داریم. با ۱۵ کشور مرز مشترک و ملزم به رعایت الزامات ۱۵ کنوانسیون بین‌المللی هستیم. همچنین درحال‌حاضر بیش از ۳۳ نوع عوارض از واردات وصول می‌کنیم که به دولت پیشنهاد دادیم آنها را تجمیع کنند و با نمایندگان مجلس نیز مباحثی مطرح شد که مانند برنامه سوم این موضوع در قالب قانون تجمیع عوارض بیاید و این عوارض حذف شود. در مقابل، طبقه اول تعرفه‌ای از ۵ درصد به ۶ درصد افزایش پیدا کند اما هنوز موفق نشده‌ایم. او درخصوص ممنوعیت و رفع ممنوعیت ورود و خروج برخی از کالاها عنوان کرد: گمرک، تقریبا حلقه آخر تجارت خارجی است و سازمان‌های زیادی باید مجوزهای لازم را صادر کنند.

گمرک اگر این مجوزها را وصول کرد و از صحت آنها مطمئن شد، آن وقت می‌تواند کالا را ترخیص کند. از سویی ما فقط مجری قانون هستیم. رئیس‌کل گمرک ایران با اشاره به پرونده دو شرکت لوازم خانگی درخصوص تخلفاتی که صورت داده بودند نیز اظهار کرد: در سامانه جامع امور گمرکی بازرسی و حسابرسی پس از ترخیص وجود دارد. در مورد این دو پرونده نیز در همین مرحله متوجه تخلفات شدیم. قبل از آنکه پرونده‌ها به کمیسیون‌های حل‌اختلاف بیاید، اختلاف‌نظری بین گمرک و وزارت صمت بود. آنها خود را متولی تشخیص طبقه‌بندی کالا می‌دانستند، اما گمرک به دلیل اینکه عهده‌دار طبقه‌بندی تعرفه‌ای است، در این مورد مخالفت کرد. این اختلاف‌نظر به معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری ارجاع داده شد. اما این معاونت نظر نداد و از ما خواست تا نظرمان را ارائه کنیم. نظر ما هم این است که براساس قانون رفع موانع تولید، تشخیص معافیت حقوق ورودی با وزارت صمت است اما طبقه‌بندی تعرفه از اختیارات گمرک است. عسگری درخصوص کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای و یکبار مصرف نیز گفت: اولین دستگاهی که کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف را شروع به ساماندهی کرد، گمرک بود. تا سال ۹۳ چیزی به نام کارت یکبار مصرف وجود نداشت، چون سازوکار آن ردیابی نمی‌شد؛ پس از استقرار سامانه گمرک متوجه شدیم که عده‌ای از کارت‌های بازرگانی افراد سوءاستفاده می‌کنند. مثلا از طریق این سامانه متوجه شدیم که شخصی همزمان چند نوع کالا را از گمرکات نقاط مختلف کشور ترخیص می‌کند. این موضوع را از متولیان دیگر پیگیری کردیم و پیشنهاداتی را برای جلوگیری از آن ارائه دادیم. یکی از پیشنهادهای ما این بود که حداقل افراد باید ۳ سال سابقه واردات داشته باشند و اگر تخلفی صورت نگرفت، اجازه واردات با ارقام بالاتر را بدهند، ولی سال اول بیشتر از ۵۰۰ هزار دلار نتوانند وارد کنند؛ همچنین رتبه‌بندی کارت‌ها مدنظر ما بود. از سویی یکی از کارهایی که می‌توان در این زمینه انجام داد، این است که رشته‌های فعالیت را برای واردکنندگان محدود کنیم. او درباره تخلفات گمرکی نیز عنوان کرد: در گمرک به موجب تغییرات در مقررات و سامانه جامع امور گمرکی، بخشی از تخلفات را کاهش داده‌ایم. اما برخی از تخلفات مانند کم‌اظهاری هنوز وجود دارد که قانون آن را پیش‌بینی کرده که اگر کسی باید مابه‌التفاوتی را به دولت می‌داده و اظهار نشده، از ۱۰ تا ۱۰۰ درصد جریمه می‌شود.