سایه رکود بر اقتصاد آمریکا

گزارش اشتغال که روز جمعه منتشر شد شرایط شکننده اقتصاد ایالات‌متحده را برجسته کرد. استخدام در ماه اوت ضعیف‌‌‌تر از انتظار بود و رشد اشتغال برای ماه‌های ژوئن و ژوئیه به میزان قابل‌‌‌توجهی کاهش یافت. نرخ بیکاری از ابتدای سال به‌طور پیوسته در حال افزایش است و امروز در مقایسه با تابستان گذشته یک میلیون آمریکایی بیشتر بیکار هستند. یکی از مهم‌ترین نماگرهای رکود وضعیت هشدار را نشان می‌دهد و اگر اخراج‌‌‌ها افزایش یابد، ممکن است افراد و مشاغل بیشتری هزینه‌های خود را کاهش دهند که منجر به اخراج بیشتر و رکود اقتصادی شود. فدرال رزرو کلید ساده‌‌‌ای برای جلوگیری از سقوط اقتصاد و فرورفتن در ورطه رکود در دست دارد: کاهش قاطع نرخ بهره.

بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره را به بالاترین سطح دو دهه گذشته یعنی نزدیک به ۵.۵ درصد رسانده است تا تورم افسارگسیخته را مهار کند. این اقدام موفقیت‌آمیز بوده و تورم اکنون به‌شدت کاهش یافته است. اما حالا نوبت آن رسیده که فدرال رزرو نگاهش را به بازار کار معطوف کند و با اقدامات سریع از افزایش بیکاری جلوگیری کند. جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، بارها تاکید کرده است که بانک مرکزی هر کاری برای مهار تورم انجام خواهد داد. حالا او باید به مردم اطمینان دهد که فدرال رزرو برای حفظ مشاغل مردم نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد.

پاول سیگنال روشنی صادر کرده است که در ۱۸ سپتامبر نرخ بهره کاهش خواهد یافت. اما سوال اصلی اینجاست که این کاهش چقدر خواهد بود؟ در وال‌استریت، تحلیلگران بر سر میزان کاهش نرخ بهره به دو دسته تقسیم شده‌‌‌اند؛ عده‌‌‌ای معتقدند نرخ بهره با کاهش ناچیز ۰.۲۵ واحد درصدی به ۵.۲۵ درصد خواهد رسید، در حالی که عده‌‌‌ای دیگر انتظار کاهش چشمگیرتری به حدود ۵ درصد را دارند.

خبرنگار واشنگتن‌پست در این باره می‌‌‌نویسد: «سال‌هاست که اخبار فدرال رزرو را دنبال می‌‌‌کنم و پیش‌‌‌بینی من این است که جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، در تصمیم‌گیری آتی خود، کاهش اندک (۲۵ واحد پایه) در نرخ بهره را ترجیح خواهد داد.» به نظر می‌‌‌رسد پاول و همکارانش معتقدند اقتصاد هنوز وضعیت پایداری دارد و نمی‌خواهند با تصمیمات جسورانه، سرمایه‌‌‌گذاران را نگران کنند. آنها استدلال می‌‌‌کنند که می‌توانند با یک کاهش کوچک شروع کنند و اگر شرایط بازار کار در آینده وخیم‌‌‌تر شد، اقدامات بیشتری انجام دهند. این دیدگاه هم‌‌‌اکنون توسط مقامات ارشد فدرال رزرو نیز تایید می‌شود. جان ویلیامز، رئیس فدرال رزرو نیویورک معتقد است نرخ بهره باید به تدریج و با توجه به داده‌های اقتصادی آینده کاهش یابد. کریستوفر والر، عضو هیات‌مدیره فدرال رزرو نیز بر این باور است که اگر شرایط بازار کار به‌طور قابل‌توجهی بدتر شود، فدرال رزرو می‌تواند با سرعت و قاطعیت بیشتری برای بهبود وضعیت اقتصادی اقدام کند.

اشتباه بزرگ

این یک اشتباه بزرگ است. بزرگ‌ترین خطر اینجاست که اقدامات کافی انجام نشود. اگر فدرال رزرو در این ماه تصمیم به کاهش چشمگیر نرخ بهره بگیرد، نشان می‌دهد که علائم هشداردهنده اقتصاد را جدی گرفته و می‌خواهد از وقوع یک بحران بزرگ جلوگیری کند. این اقدام می‌تواند اعتماد مردم آمریکا به اقتصاد را به سرعت احیا کند. اما نکته قابل تامل اینجاست که رهبران فدرال رزرو در سخنرانی‌‌‌های خود هیچ اشاره‌‌‌ای به عواقب احتمالی اشتباه در این محاسبات نکرده‌‌‌اند. به عبارت دیگر، آنها به این پرسش که اگر این تصمیم به ضرر اقتصاد تمام شود چه کسانی متضرر خواهند شد، پاسخی نداده‌‌‌اند.

اقتصاد ایالات‌متحده به دو بخش کاملا متفاوت تقسیم شده است: از یکسو، اقشار کم‌‌‌درآمد جامعه برای تامین نیازهای اولیه خود با مشکلات جدی مواجه‌‌‌اند و از سوی دیگر، بدهی‌‌‌های کارت اعتباری آمریکایی‌‌‌ها به بالاترین حد خود رسیده است. فروشگاه‌های زنجیره‌‌‌ای مانند «دالر جنرال» گزارش می‌دهند که در پایان هر ماه، با اتمام پول مشتریان، فروش آ‌‌‌نها به‌شدت کاهش می‌‌‌یابد. تاد واسوس، مدیرعامل دالر جنرال، اخیرا اعلام کرده است که اکثریت مشتریان آنها نسبت به شش ماه گذشته وضعیت مالی بدتری دارند و افزایش قیمت‌‌‌ها، کاهش فرصت‌‌‌های شغلی و هزینه‌های بالای وام‌‌‌گیری، بر روحیه مصرف‌‌‌کنندگان کم‌‌‌درآمد تاثیر منفی گذاشته است. فروشگاه‌های کیسیز در مناطق مرکزی آمریکا نیز متوجه شده‌‌‌اند که افراد با درآمد کمتر از ۵۰ هزار دلار در سال برای صرفه‌‌‌جویی در هزینه، به جای خرید نوشابه‌های بطری یا قوطی، ترجیح می‌دهند از نوشابه‌های لیوانی استفاده کنند.

در سال گذشته، سیاه‌‌‌پوستان، آسیایی‌‌‌ها و افرادی که مدرک دیپلم دبیرستان نداشتند، بیشترین آسیب را از افزایش بی‌‌‌سابقه بیکاری دیدند. صنعت تولید که معمولا پناهگاهی امن برای افراد بدون مدرک دانشگاهی بوده و شغل‌‌‌های باثباتی را فراهم می‌‌‌کرده است، در ماه اوت شاهد کاهش چشمگیر تعداد فرصت‌‌‌های شغلی بود. این صنعت در سال گذشته و امسال بیش از هر صنعت دیگری با کاهش شدید تولید و اشتغال مواجه شده است.

مسوولان فدرال رزرو مدعی‌‌‌اند افزایش نرخ بیکاری به دلیل ورود گسترده نیروی کار به بازار است و زمان می‌‌‌برد تا همه مشغول به کار شوند. این ادعا تا حدودی درست است، اما نباید از نظر دور داشت که این افزایش بیکاری چه تاثیرات ویرانگری بر زندگی روزمره بسیاری از آمریکایی‌‌‌ها دارد؛ افرادی که اندوخته‌‌‌ای ندارند و به درآمد فوری نیازمندند. همچنین جوانانی که به دنبال نخستین شغل خود هستند، با این افزایش بیکاری روبه‌رو شده و ممکن است سال‌ها با درآمد پایین دست‌وپنجه نرم کنند.

پاول گرچه از ورود به مسائل سیاسی خودداری می‌‌‌کند، اما نمی‌توان از این واقعیت چشم پوشید که تصمیم مهم بعدی فدرال رزرو، دو روز پس از انتخابات ریاست‌جمهوری اتخاذ خواهد شد. این امر ضرورت اقدام فوری در ماه سپتامبر را دوچندان می‌‌‌کند تا از ایجاد بحران اقتصادی در آستانه انتخابات جلوگیری شود. کاهش قابل‌‌‌توجه نرخ بهره در ماه جاری، نشان از عزم راسخ فدرال رزرو برای حفظ ثبات اقتصادی خواهد داشت.