«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
پارادوکس مهار حساب‌های بانکی
این افراد برای انجام کارهای مختلفی مانند دریافت وام یا دریافت وجه از یک سازمان، حساب‌های متعددی افتتاح کرده و پس از انجام کار، حساب‌ها به حالت متروک درآمده‌اند. بسیاری از مشتریان معتقدند که بانک‌ها دلیل اصلی تعدد حسابشان هستند. برای مثال فردی در یک بانک حساب داشته و حالا قصد دارد از یک شعبه دیگر همان بانک وام بگیرد. شعبه مذکور، اعطای وام را منوط به افتتاح حساب در همان شعبه می‌کند. با این حال بانک مرکزی تمایل دارد تا مشکل تعدد حساب‌ها حل شود. مدت‌ها است که بانک‌ها به مشتریان خود پیامک می‌دهند تا حساب‌های بانکی خود را که گردشی ندارند یا کم گردش هستند، مسدود کنند. با این حال احتمالا هدف بانک مرکزی زمانی محقق می‌شود که تولید حساب‌هایی که احتمالا در آینده گردشی نخواهند داشت، متوقف شود. اگر مشتریان همچنان مجبور باشند برای انجام کارهای خود به افتتاح حساب بپردازند، مسدود‌سازی حساب‌ها به تنهایی میسر نخواهد بود.
ابلاغیه جدید بانک مرکزی
بانک مرکزی بخشنامه‌ای را به بانک‌ها ابلاغ کرده است که بر اساس آن تعداد حساب‌های مجاز مشتریان بانکی و همچنین کارت‌هایی که می‌توانند داشته باشند، محدود شده است. بانک مرکزی در بخشنامه خود تاکید کرده است که در حال حاضر چالش‌های مهمی در زمینه افتتاح و نگهداری حساب‌های سپرده بانکی و کارت‌های پرداخت وجود دارد. برای مثال عدم الزام در به‌کارگیری روش‌هایی مانند ارسال پیامک و دریافت شناسه تایید هویت در زمان افتتاح حساب سپرده و همچنین تورم تعداد حساب‌های سپرده بانکی و کارت‌های پرداخت به دلایل متعددی مانند منوط کردن ارائه خدمات بانکی به افتتاح حساب سپرده و برخی سوءاستفاده‌ها از حساب‌های سپرده مشترک از جمله مشکلات مذکور است.
این ابلاغیه دارای ۹بند است. بر اساس بند اول، الزام مشتری به افتتاح حساب سپرده جدید جز در مورادی که ارائه خدمات و عملیات بانکی از قبیل اعطای تسهیلات، صدور دسته چک، صدور کارت پرداخت، صدور انواع چک‌ها بانکی و چک‌های بین بانکی، پرداخت چک و نقل و انتقالات الکترونیکی وجوه که ارائه آنها به مشتری توسط موسسه اعتباری بدون افتتاح و نگهداری حساب سپرده برای وی نزد همان موسسه اعتباری میسر نیست، ممنوع می‌شود. در قدم بعدی احکام ناظر بر حساب‌های سپرده مشترک از جمله ورود و خروج شرکا باید ضابطه‌مند شود. باید حدود و ضوابط افتتاح حساب سپرده به‌صورت وکالتی تبیین شود. افتتاح حساب سپرده گروهی توسط اشخاص حقوقی ممنوع خواهد شد.
علاوه بر این می‌توان گفت که بانک مرکزی بر محدودیت تعدد حساب بانکی اصرار دارد و در بند پنجم این ابلاغیه به آن اشاره می‌کند. تعداد حساب سپرده در سطح شبکه بانکی باید محدود شوند؛ به‌نحوی‌که افتتاح و نگهداری بیش از ۳۰حساب سپرده ریالی مشتمل بر حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه، پس‌انداز، سپرده قرض‌الحسنه جاری و سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی به‌صورت انفرادی یا مشترک در تمام موسسات اعتباری برای هر مشتری ممنوع است. همچنین تعداد کارت‌های پرداخت به‌نحوی‌که هر یک از موسسات اعتباری صرفا مجاز به اختصاص یک کارت پرداخت به هر حساب سپرده مشتری است، محدود خواهد شد. فرآیند بستن و غیرفعال کردن حساب‌های سپرده مازاد و کارت‌های پرداخت مازاد باید تبیین شود و تراکنش حساب‌های سپرده ثبت‌نشده در سامانه سیاح ممنوع می‌شود. در نهایت می‌توان گفت که تراکنش کارت‌های پرداخت ثبت‌نشده در سامانه مانا ممنوع خواهد شد.
مسدود‌سازی حساب‌های کم‌گردش
درحال حاضر بسیاری از افراد دارای حساب‌های بانکی زیادی هستند؛ درحالی‌که تنها یک یا دو حسابشان دارای تراکنش است. چرایی به وجود آمدن این حساب‌ها کم گردش یا بدون گردش، مربوط به اصرار به شعب مختلفی بانک‌ها برای افتتاح حساب در آنها است. برای مثال فردی در یک بانک مشخص دارای حساب است و می‌خواهد از شعبه دیگر همان بانک وام بگیرد یا از خدمات این شعبه استفاده کند. بانک می‌گوید که برای انجام این کار فرد باید حساب جدیدی در همان شعبه افتتاح کند. همین مساله موجب می‌شود که یک فرد چندین حساب در شعب مختلف یک بانک داشته باشد؛ درحالی‌که ممکن است تنها یکی از این حساب‌ها تراکنش داشته یا اصلا تراکنش نداشته باشد.
این مساله در موراد دیگری مانند دریافت وجوه سازمانی نیز صدق می‌کند. اما رویکرد بانک مرکزی نشان‌دهنده آن است که با این مساله یعنی تعدد کارت‌های بانک برای هر شخص مخالف است. این نهاد اقتصادی در ابلاغیه خود به بانک‌ها اعلام کرده است که فرد تنها می‌تواند ۳۰حساب سپرده داشته باشد. در چنین شرایطی پرسشی که وجود دارد آن است که چه کسی کوتاه خواهد آمد؟ آیا بانک‌ها روش کار خود را در جهت کاهش حساب‌های بانکی برای هر فرد کاهش خواهند داد یا مشتریان در آینده برای انجام کارهای بانکی خود با چالش مواجه خواهند شد؟
مهدی کیخا، کارشناس امور بانکی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» در این‌باره گفت: «مدت‌ها است که بانک‌ها به مشتریان خود پیامک می‌دهند تا برای بستن حساب‌های خود که گردشی ندارند یا کم‌گردش هستند، مراجعه کنند.» این مساله نشان‌دهنده آن است که بانک مرکزی قصد دارد که حساب‌های کم گردش مسدود شوند؛ اما احتمالا این هدف زمانی محقق می‌شود که تولید حساب‌هایی که احتمالا در آینده گردشی نخواهند داشت، متوقف شود. مسدود‌سازی‌های حساب‌های کم گردش در حال حاضر این‌گونه است که برای مثال اگر فردی ۱۰ حساب جاری در یک بانک دارد که ۹ تای آن گردشی ندارد یا کم گردش است مسدود شده و یک حساب باقی بماند.
با این حال اگر فردی در حال حاضر یک حساب در شعبه یک بانک داشته باشد و بخواهد از شعبه دیگری وام بگیرد، همچنان باید در شعبه مورد نظر خود حساب باز کند. این مساله نیز به‌دلیل تفاوت در منابع و مصارف شعب بانکی با یکدیگر است. بنابراین با وجود اصراری که به مسدود‌سازی حساب‌های کم گردش وجود دارد، احتمالا مشکل تعدد کارت‌های بانکی در آینده به قوت خود باقی خواهد ماند.
