دولتهای جهان برای کمک به بحران هزینه زندگی چه کردند؟
چتر حمایتی مقـابل تورم
براساس گزارشی از مجمع جهانی اقتصاد، درحالی که اختلالهای زنجیره تامین ناشی از همهگیری کووید-۱۹ قبلا سبب افزایش قیمتها شده بود، تورم به دلیل اختلالهای بیشتر ناشی از جنگ در اوکراین افزایش یافت. بیشترین افزایش ۸/ ۱۶۶ درصدی هزینه گاز طبیعی طی ۱۲ ماه منتهی به مه ۲۰۲۲ از زمان آغاز جنگ در فوریه ثبت شد. براساس گزارش برنامه توسعه سازمان ملل، جنگ روسیه در اوکراین همچنین مسوول افزایش سالانه ۴۰درصدی در قیمت گندم و ۶۰تا۷۵ درصدی در قیمت سالانه ذرت و روغن آفتابگردان بوده است.
کشورهای ارمنستان، ازبکستان، غنا، کنیا، روآندا، سودان پاکستان و سریلانکا از جمله کشورهایی هستند که با بیشترین بحران در این مدت روبهرو شدهاند. با این وجود، بحران در کشورهای توسعهیافته نیز حس شده است. در ماه مه ۲۰۲۲ یک نظرسنجی که توسط ایپسوس برای مجمع جهانی اقتصاد انجام شده بود نشان داد که در ۱۱ کشور توسعه یافته از هر ۴ نفر یک نفر با مشکلات مالی مواجه است. خانوارهای فقیر بیشترین آسیب را از افزایش قیمتها متحمل میشوند، چراکه قبوض غذا و انرژی سهم بیشتری از هزینه ماهانه آنها را تشکیل میدهد؛ بهطوری که در برخی موارد حتی ۲ برابر بیشتر است.
در کنیا تورم به حدود ۸ درصد رسید که بالاترین حد در طول پنج سال گذشته بوده است. در بریتانیا نیز تورم به بالاترین نرخ خود در طول ۴۰ سال گذشته رسید و بسیاری از مردم کم درآمد این کشور را تحت تاثیر قرار داد. در ترکیه نیز تورم سالانه نزدیک به ۸۰درصد و به بالاترین حد خود در ۲۴ سال گذشته رسید. یک نظرسنجی در ماه مارس از ساکنان استانبول نشان داد که تقریبا نیمی از آنها قادر به خرید گوشت قرمز و یکسوم آنها توان خرید روغن نباتی را نداشتهاند. در استرالیا نیز تورم به بیشترین حد خود در ۲۰ سال گذشته رسید. دولتها در کشورهای مختلف برای کاهش تورم اقداماتی از جمله کاهش مالیات، سفر رایگان قطار، یارانه انرژی و نقل و انتقالات نقدی را به کار گرفتهاند. با این حال گزارش برنامه توسعه ملل متحد هشدار داده است که همه سیاستها به یک اندازه موثر نیستند و برخی ممکن است به شکل نامتناسبی به نفع افراد ثروتمند باشند.
بر اساس گزارشی از گاردین، ایالاتمتحده با لغو ۱۰هزار دلار از وامهای دانشجویی معوق به میلیونها دانشجوی بدهکار کمک کرد؛ این اقدام در ادامه قانون ۴۳۰ میلیارد دلاری کاهش تورم اعلام شده توسط دولت آمریکا صورت گرفت که شامل کاهش قیمت داروهای تجویز شده و ارائه تخفیف مالیاتی در راستای تشویق بهینهسازی مصرف انرژی است؛ جو بایدن همچنین یک طرح بازپرداخت مبتنی بر درآمد را پیشنهاد کرد که برای وامگیرندگان کمدرآمد سقف تعیین میکند و اصلاحاتی در برنامه بخشودگی وام برای کارکنان بخش غیرانتفاعی و دولتی ارائه میکند.
دولت برزیل هم در راستای کمک به مردم، مالیات بر سوخت را کاهش داده و به افزایش پرداختهای رفاه اجتماعی پرداخته است. بزرگترین شرکت نفتی این کشور، پتروبراس، کاهش ۷ درصدی قیمت بنزین را اعلام کرد، این کاهش، چهارمین کاهش متوالی قیمت بنزین از اواسط ماه ژوئیه بود. شیلی هم در ماه ژوئیه ۲۰۲۲ یک برنامه حمایتی ۲/ ۱میلیارد دلاری شامل یارانه نیروی کار و پرداخت مساعده ۱۲۰دلاری برای ۵/ ۷ میلیون نفر از ۱۹ میلیون ساکن خود را اعلام کرد.
میانگین حداقل دستمزد ژاپن در سال منتهی به مارس ۲۰۲۳ حدود ۳/ ۳ درصد افزایش داشته است. دولت این کشور، همچنین باید به عنوان بخشی از برنامه حمایتی گسترده خود، از افزایش قیمت گندم وارداتی که به خردهفروشان فروخته میشود خودداری کند. در کنیا نیز دولت حداقل دستمزد را ۱۲ درصد افزایش داد و به کشاورزان در پرداخت هزینه کود کمک کرد. اندونزی نیز ۱۷/ ۲۴ تریلیون روپیه(۶/ ۱ میلیارد دلار) از بودجه یارانه سوخت خود را به هزینههای اجتماعی، از جمله کمکهای نقدی به ۶/ ۲۰ میلیون خانوار اختصاص داد. دولت این کشور همچنین به ادارات منطقهای دستور داده است تا به بخش حملونقل یارانه اختصاص بدهند. هندوستان هم محدودیتهایی را بر صادرات اقلام غذایی از جمله گندم و شکر که نزدیک به ۴۰درصد از شاخص قیمت مصرفکننده را تشکیل میدهد، اعمال کرد و مالیات بر واردات روغن خوراکی را کاهش داد. مالزی نیز در ۲۰۲۲، معادل ۳/ ۷۷ میلیارد رینگیت (۲۵/ ۱۷ میلیارد دلار) را به یارانهها و کمکهای نقدی تخصیص میدهد تا به این طریق بتواند اثرات افزایش قیمتها را کاهش دهد.
آفریقای جنوبی نیز در ژوئیه ۲۰۲۲ قیمت سوخت را کاهش داد؛ عربستان سعودی و اماراتمتحده عربی هم، کمکهای مالی خود به مردم را در راستای رفاه اجتماعی افزایش دادند. امارات حمایت مالی از خانوادههای کم درآمد اماراتی را دو برابر کرده است، از طرفی، ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی دستور تخصیص ۲۰ میلیارد ریال(۳۳/ ۵ میلیارد دلار) برای کمک به خانوادههای کمدرآمد عربستانی را صادر کرده است. ترکیه هم حداقل دستمزد خود را از ابتدای ژوئیه ۲۰۲۲ حدود ۳۰ درصد افزایش داده است که این افزایش، علاوه بر افزایش ۵۰ درصدی در پایان ۲۰۲۱ است. این کشور به تازگی مجددا حدود ۵۵ درصد حداقل دستمزد خود را افزایش داده است.
دولت اتریش نیز تصمیم گرفت از اول دسامبر ۲۰۲۲ تا حدی در پرداخت هزینه انرژی به مصرفکنندگان کمک کند؛ بر این اساس، وزارت انرژی این کشور با انتشار بیانیهای، اعلام کرد که خانوارهای اتریشی، بهطور متوسط حدود ۵۰۰یورو در سال برای پرداخت هزینههای مربوط به انرژی دریافت خواهند کرد. فرانسه قیمت گاز را در سطح اکتبر ۲۰۲۱ ثابت نگه داشت و افزایش قیمت برق را حداقل تا پایان ۲۰۲۲ به ۴ درصد محدود کرد؛ همچنین دولت این کشور، ۱۰۰ یورو برای کمک به خانوارهای با درآمد کم و متوسط برای پرداخت قبوض انرژی اختصاص داده است. در آلمان، دولت به تمام افراد شاغل، یک تخفیف ۳۰۰ یورویی برای پرداخت هزینههای انرژی در نظر گرفته است؛ این درحالی است که دانشجویان و مددجویان، دو برابر این مبلغ را برای پرداخت هزینههای مربوط به گرمایش خانههای شخصی دریافت کردهاند.
دولت این کشور همچنین جواز استفاده از حملونقل عمومی ۹ دلاری را معرفی کرد. اسپانیا نیز از اکتبر ۲۰۲۲ مالیات ارزش افزوده گاز را از ۲۱ به ۵ درصد کاهش داد، تا به مردم برای پرداخت قبوض انرژی خود کمک کند. این کشور همچنین سفر با قطار تا مسافت ۳۰۰کیلومتر برای کسانی که بلیت چند سفری خرید میکنند برای سه ماه از سپتامبر تا دسامبر ۲۰۲۲ رایگان کرد.
از طرفی، اتحادیه اروپا در ژوئن طرح ۴/ ۸میلیارد یورویی اسپانیا و پرتغال را برای کاهش قیمت فروش برق در بازار ایبری (بازاری که منشأ آن شبه جزیره ایبری است، یعنی اسپانیا، پرتغال و اندورا) با محدود کردن قیمت گاز مورد استفاده برای تولید برق، را تصویب کرد. دولت اسپانیا اعلام کرد که به تولیدکنندگان برق کمکهای بلاعوض اعطا میکند؛ تولیدکنندگان هم باید ۱۵ تا ۲۰ درصد در قبوض انرژی خانوارها تخفیف قائل شوند.
دولت لهستان هم که برای گرمایش خانگی بهشدت به زغالسنگ متکی است، اعلام کرد که به هر خانوار که برای گرمایش خانهها از زغالسنگ استفاده میکنند ۳هزار زلوتی(حدود ۶۳۰ یورو یا ۵۴۰ پوند) پرداخت میکند و همچنین برای خانوارهای دیگر که از انواع مختلف سوخت برای گرمایش خانههای خود استفاده میکنند یارانه تخصیص میدهد. هلند نیز به خانوارهای کمدرآمد یارانه انرژی ۱۳۰۰یورویی ارائه کرده است، همچنین این کشور، حداقل دستمزد را افزایش و مالیات ارزش افزوده انرژی را به ۹ درصد کاهش داده است. نروژ نیز سقف قیمت برق را ۷/ ۰ کرون(۰۷/ ۰ یورو یا ۰۶/ ۰پوند) در هر کیلووات ساعت اعلام کرد بهطوریکه دولت ۸۰ درصد بالای آن را پوشش داد.