شورش جهانی علیه پادشاهی دلار

ایبِنا: برخی از اقتصادهای بزرگ دنیا به‌دنبال راه‌هایی برای دور شدن از ارز آمریکا هستند. به گزارش بلومبرگ، برخی از اقتصاد‌های بزرگ دنیا که از قدرت دلار و کاربرد آن به عنوان سلاح خسته شده‌اند، به‌دنبال راه‌هایی برای دور شدن از ارز آمریکا هستند. کشور‌های کوچک‌تر از جمله برخی کشور‌های آسیایی هم تلاش می‌کنند از دلار فاصله بگیرند. شرکت‌های سراسر دنیا بخش قابل‌توجهی از بدهی خود را با ارز‌های داخلی می‌فروشند تا مانع قدرت گرفتن بیشتر دلار شوند.

در واقع همه به دنبال جایگزینی برای دلار هستند گویی که شورشی علیه پادشاهی پول ملی آمریکا در دنیا به راه افتاده است. همه می‌دانند نمی‌توان سلطه دلار را به این زودی‌ها از بین برد، اما قبلا حتی تصور هم نمی‌شد بتوان از مکانیسم‌های پرداخت دیگری به‌دور از دلار آمریکا یا شبکه سوئیفت که زیربنای سیستم مالی جهانی است استفاده کرد. حالا قدرت دلار، استفاده از آن توسط آمریکا برای تحریم روسیه در سال جاری و فناوری‌های جدید کشور‌ها را تشویق کرده خود را از سلطه دلار بیرون بکشند. تحلیلگران عقیده دارند دولت بایدن در استفاده تسلیحاتی از دلار آمریکا و سیستم جهانی پرداخت اشتباه کرده است، چون سرمایه‌گذاران غیرآمریکایی را مجبور می‌کند دارایی‌های خود را به خارج از آمریکا که زمانی یک منطقه ایمن بوده منتقل کنند. روسیه و چین همین حالا هم طرح‌هایی برای ارتقای ارزهای‌شان در پرداخت‌های بین‌المللی در نظر دارند که شامل استفاده از فناوری‌های بلاک‌چین می‌شود. این طرح‌ها به‌دنبال حمله روسیه به اوکراین تسریع شده‌اند. روسیه برای مثال درآمد فروش انرژی خود را به روبل دریافت می‌کند. بنگلادش، قزاقستان و لائوس هم مذاکراتی با چین جهت تقویت استفاده از یوآن انجام داده‌اند. هند علنا بین‌المللی شدن روپیه را اعلام کرده و مکانیسم پرداخت دوجانبه با عربستان با ارز داخلی خود را به راه انداخته است. اصلی‌ترین انگیزه برای چنین اقداماتی تصمیم آمریکا و اروپا برای قطع دسترسی روسیه از سیستم مالی سوئیفت بوده‌ است. فرانسه این اقدام را یک «سلاح هسته‌ای مالی» می‌داند. به این‌ترتیب ارتباط اکثر بانک‌های بزرگ روسیه از شبکه‌ای که ده‌ها میلیون نقل‌وانتقال مالی در روز دارد قطع شده است؛ بنابراین بانک‌ها مجبورند بر مکانیسم‌های مالی خود تکیه کنند. البته این تحریم‌ها تنها دلیل تسریع روند دور شدن از دلار نبوده، افزایش قدرت دلار آمریکا هم مقامات آسیا را در تلاش‌های خود برای پیدا کردن جایگزینی برای آن مصمم‌تر کرده است. ارزش دلار حدود ۷ درصد در سال جاری میلادی افزایش یافته و بیشترین رشد را از ۲۰۱۵ داشته است. به‌این‌ترتیب، قیمت خرید مواد غذایی برای کشور‌های آسیایی افزایش یافته و بار بازپرداخت بدهی‌های آنها سنگین‌تر شده است که فقر را در این کشور‌ها گسترش می‌دهد. شاید دلار آمریکا تا چند دهه آینده هنوز هم ارز مسلط دنیا باشد، اما نقل‌وانتقال‌های مالی با سایر ارز‌های دنیا هم رشد خواهد داشت. به‌این‌ترتیب توانایی دولت آمریکا برای استفاده از ارز خود در جنگ‌های ژئوپلیتیک‌ مانند آنچه در اوکراین انجام داد کاهش می‌یابد. حالا بسیاری از کشور‌ها می‌دانند که می‌توانند مستقیما از ارز‌های داخلی خود استفاده کنند و این باعث به وجود آمدن سیستم‌های پرداخت متعادل‌تری در دنیا می‌شود.