برزیل در سال ۲۰۱۸ یک پیش‌نویس برای یک راهکار پیشنهادی جهت تسهیل سرمایه‌‌گذاری برای سازمان تجارت جهانی ارسال کرده است که هدف از ارائه این پیشنهاد نیز جذب سرمایه‌‌گذار خارجی با حمایت و ارائه خدمات ویژه از آن بود که این اقدام در تامین مالی فعالیت‌‌های تولیدی و صنعتی این کشور از طریق سرمایه‌‌گذاری خارجی بسیار موثر بود. برزیل برای تسهیل سرمایه‌‌گذاری خارجی در این کشور یک موسسه دولتی را برای تسهیل تعاملات بین سرمایه‌‌گذاران خارجی و سازمان‌های دولتی مرتبط با سرمایه‌‌گذاری خارجی ایجاد کرد. این اداره در واقع محلی برای مراجعه و حل‌‌و‌‌فصل مشکلات سرمایه‌‌گذاران خارجی در برزیل بود. این ارگان دو وظیفه اصلی داشت. اول اینکه اطلاعاتی را در مورد رویه‌های قانونی و نظارتی برای ورود و فعالیت در برزیل به سرمایه‌‌گذاران بالقوه و موجود می‌دهد و دومین وظیفه اصلی این دفاتر تضمین پاسخ منسجم و کارآمد دولت به شکایات سرمایه‌‌گذاران است که در این راستا سوالات و شکایات سرمایه‌‌گذاران را دریافت می‌‌کند و پس از بررسی دقیق به آن پاسخ می‌دهد تا مشکل و سوال پیش آمده رفع شود.

دولت برزیل با اعلام راه‌‌اندازی بازرس سرمایه‌‌گذاری مستقیم در واقع جهت سیاستگذاری خود را نیز تغییر داد. زیرا در ابتدا قرار بود این اداره فقط برای سرمایه‌‌گذاران کشور‌‌های دارای موافقت‌نامه همکاری و تسهیل سرمایه‌‌گذاری (CFIA) با برزیل در دسترس باشد، اما دولت برزیل تصمیم گرفت این خدمت را در اختیار همه سرمایه‌‌گذاران صرف‌نظر از ملیتشان قرار دهد تا با این کار بیشترین حجم سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی را جذب کند.

 چالش‌‌های اداره بازرسی و رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاری خارجی

در ابتدای راه‌‌اندازی، این ادارات با چالش‌‌هایی مواجه شدند. باید یک شبکه سراسری در سازمان‌های دولتی ایجاد می‌شد تا اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران خارجی از طریق آن با بخش‌های مختلف ارتباط برقرار کرده و مشکلات سرمایه‌‌گذاران را برطرف کند. علاوه بر این در این سازوکار، راه‌‌حلی برای اختلافات و شکایاتی که بین سرمایه‌‌گذاران و دولت به‌طور حل نشده باقی می‌‌ماندند، وجود نداشت. با این وجود، احداث اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران بر جذب سرمایه‌‌گذار خارجی برزیل بسیار اثر‌‌گذار بود چرا که خدمات این اداره به‌طور بالقوه می‌تواند همه‌‌ سرمایه‌‌گذاری خارجی برزیل را پوشش دهد. در حالی که برنامه CFIA یا همان موافقت‌نامه همکاری و تسهیل سرمایه‌‌گذاری تنها ۱/ ۳ درصد از سرمایه‌‌گذاران خارجی برزیل را پوشش می‌‌داد. علاوه بر این، اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران برای بهبود فضای سرمایه‌‌گذاری خارجی برزیل دعوت‌نامه و اطلاعیه‌هایی را برای همه سرمایه‌‌گذاران ارسال می‌‌کند که موجب تشویق و جذب سرمایه‌‌گذاران خارجی به سرمایه‌‌گذاری در برزیل می‌شود.

حمایت بانک جهانی از اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران خارجی

گروه بانک جهانی چنین اقداماتی را برای گسترش و توسعه فضای سرمایه‌‌گذاری خارجی در کشور‌‌ها موثر می‌‌داند و از این اقدام وزارت اقتصاد برزیل حمایت می‌‌کند. بانک جهانی از طریق یک پروژه تحلیلی و با نظرسنجی از سرمایه‌‌گذاران خارجی و جمع‌آوری تجربه بین‌المللی به بهبود سازوکار، طراحی و اجرای طرح اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران خارجی برزیل کمک می‌‌کند.

 اجرای طرح در کشور‌‌های دیگر

استفاده از اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران توسط بانک جهانی به چندین کشور توصیه شد که نتایج قابل توجهی در پی داشته است. برای مثال در بوسنی و هرزگووین، شبکه مشارکتی برای سرمایه‌‌گذاری به این کشور کمک کرد تا ارزش سرمایه‌‌گذاری ۱۰ میلیون دلاری خود را از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ حفظ کند. سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی بوسنی و هرزگووین با تداوم تسهیل سرمایه‌‌گذاری خارجی در ژوئن ۲۰۲۲ به ۸/ ۱۵۶میلیون دلار افزایش یافت. همچنین در مغولستان، شورای حمایت از سرمایه‌‌گذاری خارجی در نخستین سال فعالیت خود یک پروژه سرمایه‌‌گذاری به مبلغ ۳ میلیون دلار را جذب کرد. در کلمبیا نیز وزارت بازرگانی این کشور به سرمایه‌گذاران کمک کرد تا نارضایتی‌‌های خود را حل کنند و از قبل این اقدامات ۲۰۰ میلیون دلار حفظ سرمایه‌‌گذاری را گزارش کردند. حتی در کشور‌‌هایی مثل عراق، آژانس ترویج سرمایه‌‌گذاری در بصره توانست از این طریق به شکایت بسیاری از سرمایه‌‌گذاران رسیدگی کند و ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌‌گذاری خارجی را جذب کند.

 راهکار‌‌هایی برای توسعه اداره رسیدگی به سرمایه‌‌گذاری خارجی

توسعه نهادی مانند اداره رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاری خارجی به ویژه در اقتصاد‌‌هایی با سیستم دولتی بزرگ بسیار پیچیده است، اما در آینده اولویت اصلی توسعه این ادارات شامل تقویت همکاری بین سازمان‌های عمومی در سطح ملی و منطقه‌‌ای، ایجاد مجموعه‌‌ای از قوانین عملیاتی برای تضمین شفافیت و قابل پیش‌‌بینی بودن اقتصاد، طراحی چارچوب نظارت و ارزیابی برای اندازه‌‌گیری و دقت در اثرگذاری در سرمایه‌‌گذاری خارجی و همچنین ایجاد ظرفیت‌‌های لازم در دولت‌ها برای افزایش کارآیی این ادارات است.

 اهمیت بالای ایجاد چنین سازوکاری برای تقویت سرمایه‌‌گذاری خارجی

ایجاد یک سازوکار قدرتمند برای رسیدگی به امور سرمایه‌‌گذاران خارجی در هر کشوری اهمیت بسیار بالایی دارد. در کشور‌‌های در حال توسعه تقریبا نیمی از سرمایه‌‌گذاری‌‌های جدید در شرکت‌های چندملیتی انجام می‌شود و این نشان می‌دهد سرمایه‌‌گذاران به میزان شناخت و اطلاعات در دسترس و همچنین وجود راه‌‌حلی برای پیگیری شکایت اهمیت می‌دهند، چرا که معمولا شرکت‌های چند ملیتی سازوکاری را برای بررسی شکایات و سوالات سرمایه‌‌گذاران خود در نظر می‌گیرند. علاوه بر این داده‌های نظرسنجی بانک جهانی از سرمایه‌‌گذاران در سراسر جهان نشان می‌دهد که ۳۲ درصد از سرمایه‌‌گذاری‌‌های از دست رفته درسطح جهانی ناشی از ریسک‌‌هایی است که سرمایه‌‌گذاران با آن مواجه می‌شوند که این ریسک‌‌ها شامل بوروکراسی ناکارآمد، عدم شفافیت و ثبات در اقتصاد و همچنین تغییرات ناگهانی در قوانین می‌شود.

 جمع‌‌بندی و پیشنهاد

به عنوان جمع‌‌بندی، توجه به جلب نظر سرمایه‌‌گذاران و تسهیل سرمایه‌‌گذاری خارجی اهمیت ویژه‌‌ای در جذب سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی دارد. از طرفی سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی یکی از مولفه‌هایی است که موجب افزایش سرعت رشد اقتصاد می‌شود. در واقع برزیل با استفاده از این ابزار، روش امیدوارکننده‌‌ای را برای بهبود محیط تجاری کشورش و همچنین جذب و حفظ سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی در پیش گرفت و این کار را با یک پوشش وسیع و بدون تبعیض برای سرمایه‌‌گذاران خارجی انجام داد. کشور‌‌های مختلفی از این ابتکار برزیل برای بهبود سرمایه‌‌گذاری خارجی خود استفاده کردند که در استفاده از آن نیز موفق بودند. انجام چنین اقداماتی به ویژه برای کشور‌‌های توسعه نیافته و در حال توسعه بسیار مهم است به دلیل اینکه معمولا سرمایه‌‌گذاری در این کشور‌‌ها با ریسک‌‌هایی مواجه است که باید کاهش یابد تا سرمایه‌‌گذاران خارجی به سمت سرمایه‌‌گذاری در این کشور‌‌ها بروند. از طرفی فضای توسعه زیرساختی و سرمایه‌‌گذاری در بخش‌های مختلف این کشور‌‌ها به نحوی است که اگر با ریسک مواجه نباشد، بهره‌‌وری به مراتب بالاتر از کشور‌‌های توسعه یافته دارد و سرمایه‌‌گذاران زیادی را به خود جذب می‌‌کند. استفاده از این سازوکار‌‌ها با توجه به نیاز حیاتی کشور به سرمایه‌‌گذاری در بخش‌های مختلف بسیار مهم و ضروری است. وقت آن رسیده تا کشور ما نیز با درس گرفتن از تجربیات کشور‌‌های مختلف در حوزه سرمایه‌‌گذاری خارجی و با تسهیل فضای سرمایه‌‌گذاری خارجی از فرصت‌‌های موجود استفاده کند تا افزایش بهره‌‌وری و رشد اقتصادی را داشته باشیم.