لولا و جهان خارج از برزیل
لحظه‌ای حساس در روابط آمریکا و برزیل
برزیلیها و جهان، هفته گذشته در شرایط سختی قرار داشتند و مطمئن نبودند که رای‌‌‌گیری انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور به دنبال خشونت و دوقطبی ایجادشده در طول مبارزات انتخاباتی چگونه خواهد بود. چند حادثه در روز انتخابات رخ داد؛ اما بدون مشکلات جدی و اساسی سپری شد.
پیروزی لولا با بیش از ۲میلیون رأی، تحولی بزرگ برای برزیل است. بولسونارو اولین رئیسجمهور در تاریخ دموکراتیک برزیل است که در انتخابات مجدد پیروز نشده است. دست رد زدن به سینه رئیسجمهور فعلی، نشان‌دهنده ناامیدی آشکار جامعه برزیل از وضعیت موجود است که همچنان جزو دموکراسی‌های جهان به شمار می‌رود. لولا اول ژانویه ۲۰۲۳ به‌عنوان رئیسجمهور آغاز به کار می‌کند. دوره سوم ریاست‌جمهوری او نشانه بازگشت احتمالی دیپلماسی جنوب-جنوب است که مشخصه دوره‌های قبلی او بود و طی آنها لولا خود را رهبر جنوب جهان معرفی کرد. انتظار می‌رود که لولا همکاری بین برزیل و سایر دولت‌های دارای دیدگاه‌های مشابه مانند آرژانتین، شیلی، مکزیک و کلمبیا را افزایش دهد. توصیف انتخاب لولا به‌عنوان بخشی از تغییرفاز به چپ در منطقه، وضعیت سیاست منطقه را بیش از حد تقلیل می‌دهد؛ هرچند این تغییر نشان‌دهنده این است که مردم رهبرانی می‌‌‌خواهند که با علاقه در پی ارتقای زندگی افراد عادی، به‌ویژه در شرایطی که تورم و قیمت غذا و انرژی بالاست، می‌پردازند.
دولت بایدن مانند کلمبیا امیدوار است به طور مستمر نمایندگان سطح بالا را برای دیدار با لولا و تیمش به برزیل بفرستد. این اقدام برای تقویت روابط ایالات‌متحده و برزیل ضروری است. کاخ‌سفید با صدور بیانیه‌ای سریع، بلافاصله پس از اعلام پیروزی لولا در انتخابات ریاست‌جمهوری، گام مهمی در این مسیر برداشت؛ اقدامی که نشان‌دهنده نگرانی ایالات‌متحده در مورد نتایج انتخابات بود. بسیاری از دولت‌های اروپایی و آمریکای لاتین هم همین کار را کردند. لولا به‌طور صریح گفته است که ایالات‌متحده و اروپا را شرکای ارزشمند برزیل، به‌ویژه در زمینه همکاری‌های تجاری و زیست‌محیطی تلقی می‌کند. در دولت آینده، تعامل برزیل با آمریکای لاتین و کارائیب به وابستگی ایدئولوژیک و همچنین زمینه‌‌‌های عملگرایانه همکاری بستگی دارد.
همکاری نزدیک‌‌‌تر برزیل و چین
در دوره رهبری لولا، احتمالا دو اولویت جدید در سیاست خارجی برزیل پدیدار خواهد شد: ثبات در سیاست کلان و تمرکز بر آمریکای جنوبی، از دیدگاه جغرافیایی. هر دوی این اولویت‌ها نشان‌دهنده انحراف از جهان‌بینی بولسونارو و همچنین نشان‌دهنده این اعتقاد لولا هستند که برزیل باید شهرت بین‌المللی خود را بازسازی کند و توانایی خود در تاثیرگذاری بر بحث‌های جهانی و منطقه‌ای را نشان دهد. روایت لولا از سیاست خارجی به احتمال زیاد بر بازگرداندن اعتبار برزیل در خارج از کشور تاکید دارد. علاوه بر این، انتظار می‌رود که لولا رویکرد متفاوتی را در خصوص رابطه برزیل با چین اتخاذ کند و روابط دوجانبه را در حوزه‌‌‌هایی فراتر از اقتصاد تعمیق بخشد.
با وجود لفاظی‌های منفی علیه چین در دولت بولسونارو، تجارت و سرمایه‌گذاری بین دو کشور تا حد زیادی بدون مزاحمت رشد کرد. با این حال، سر و صدای سیاسی ناشی از گفتمان ضدچینی مانع تعمیق روابط دوجانبه در سایر حوزه‌‌‌های سیاسی مانند علم و فناوری شد. روابط اقتصادی قوی بین دو کشور با روابط سیاسی کمتر فشرده آنها مطابقت ندارد. این امر در سال‌های ریاست‌جمهوری بولسونارو عمیق‌تر شد. می‌‌‌توانیم انتظار داشته باشیم که در دوره ریاست‌جمهوری لولا، برزیل و چین در زمینه‌‌‌های دیگر نیز همکاری کنند. آینده گروه‌بندی کشورهای موسوم به پیمان «بریکس» متشکل‌از اقتصادهای در حال توسعه نیز ممکن است در دوره ریاست‌جمهوری لولا چرخش متفاوتی داشته باشد.
بولسونارو حضور در مجمع کشورهای بریکس را رد نکرد؛ اما اولویت‌‌‌های او چیزهای دیگری بوده و به‌طور ویژه بر پیوستن برزیل به سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه تاکید داشته است. مشخص نیست که دولت جدید برزیل در برابر فشار چین برای گسترش نفوذ خود و شکل دادن آن به عنوان وزنه‌‌‌ای در مقابل غرب، چه خواهد کرد. برخی تحلیلگران شرط‌بندی می‌کنند که در زمان لولا، برزیل به طرح کمربند و جاده BRI می‌پیوندد. باید دید لولا در این زمینه تا کجا پیش خواهد رفت. ممکن است برزیل رویکرد مثبت‌تری نسبت به ابتکار چین داشته باشد. با این اوصاف، برزیل می‌‌‌تواند همکاری یا حمایت از پروژه‌‌‌های BRI، از جمله در سایر کشورها را بدون پیوستن رسمی به این ابتکار و حمایت محافظت‌‌‌شده را در دستور کار خود قرار دهد.
تلاش‌‌‌های لولا برای ارتقای صنعتی برزیل ممکن است باعث ایجاد اصطکاک با چین شود؛ اما به طور کلی، این امر تا حدی به دلیل بخش قدرتمند تجارت کشاورزی، نباید روابط دوجانبه را از مسیر خود خارج کند. یکی از چالش‌های مهم لولا استفاده از سرمایه‌گذاری‌ها و فناوری‌های چینی برای کمک به تقویت صنعت برزیل است. تاکید بر ثبات در سیاست خارجی، فرصت‌‌‌های جدیدی را برای همکاری با چین فراهم می‌کند که لولا مشتاق کشف آنهاست.
سیستم رأی‌گیری الکترونیکی برزیل
با اختلاف ۲میلیون رأی بین لولا و بولسونارو، برزیل به‌وضوح به دو نیمه تقسیم شده و ابرقطبی شدن فضا و جامعه در ماه‌های منتهی به انتخابات در نتایج آن منعکس شده است. به این ترتیب، بزرگ‌ترین برنده انتخابات برزیل شاید لولا نبود؛ بلکه سیستم رأی‌گیری الکترونیکی این کشور بود. این سیستم انتخاباتی اجازه می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که نتایج ظرف چند ساعت پس از بسته‌شدن سایت‌های رأی‌گیری منتشر می‌شود و عملا هرگونه سوال معتبر در مورد نتیجه را محدود می‌کند. بار دیگر رئیسجمهور منتخب، لولا، وظیفه خواهد داشت کشوری را که به دو نیمه تقسیم شده است متحد کند و باید با شرایط اقتصادی و سیاسی بسیار دشوارتر از آنچه در اولین انتخابش در سال ۲۰۰۲ با آن روبه‌رو بود، مواجه شود. اگر چیزی وجود دارد که برزیلیها باید قدردان آن باشند، کارآیی و اعتبار سیستم رأی‌دهی آنهاست.
محیط‌زیست و نزدیکی به واشنگتن
انتخاب لولا به‌عنوان رئیسجمهور برزیل برای سومین دوره، به تغییر اساسی در دستور کار محیط‌زیست برزیل منجر خواهد شد. این پیروزی به احتمال زیاد به نفع تصویر خارجی برزیل و بهبود روابط آن با چند کشور از جمله ایالات‌متحده خواهد بود. روابط اقتصادی آمریکا و برزیل براساس منافع دوجانبه عملگرایانه خواهد بود. این واقعیت که جریان‌های تجاری و سرمایه‌گذاری دوجانبه برای هر یک از کشورها بسیار مهم است، برای تعامل مستمر و سازنده دو کشور مطلوبیت بالایی دارد. تغییرموضع دولت برزیل در مورد تغییرات آب‌وهوا و سایر مسائل زیست‌محیطی ممکن است پیشنهادهای گسترده‌ای برای همکاری دوجانبه ارائه دهد و تاثیرات مثبتی بر روابط کلی سیاسی و اقتصادی ایالات‌متحده و برزیل بگذارد.
