لازم به ذکر است اولین انتشار رسمی ریال دیجیتال توسط هیات نظارت بر اندوخته اسکناس و در راستای اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار، در شهریورماه سال جاری صورت پذیرفت. پس از انتشار اولیه به‌صورت محدود، ریال دیجیتال منتشر شده، از طریق دو بانک عامل و با جامعه کاربری کنترل شده، مورد بهره‌برداری پیش آزمایشی قرار گرفته است و در حال حاضر نیز روند بررسی‌‌های تکمیلی برای شروع دوره آزمایشی ادامه دارد. همچنین بر اساس تمهیدات اندیشیده‌شده به زودی با پیوستن بانک سوم به این پروژه، دوره اجرای پیش آزمایشی خاتمه یافته و با آغاز مرحله اجرای آزمایشی، دامنه استفاده، تعداد کاربران و مبلغ تخصیص‌یافته به این طرح نیز گسترش می‌‌یابد. ورود کلیه بانک‌‌های عامل به این پروژه تا پایان دوره آزمایشی از دیگر اهداف برنامه‌‌ریزی‌شده در اجرای آن است. بانک مرکزی درنظر دارد همزمان با اجرای دوره‌های پیش‌آزمایشی و آزمایشی، ضمن اخذ نظرات و پیشنهادهای کارشناسان و خبرگان پولی و بانکی، امکان دسترسی عموم مردم به ریال دیجیتال را به‌صورت تدریجی فراهم کند. صاحب‌نظران می‌توانند پیشنهادهای خود را از طریق پست الکترونیکی به نشانی irdr@cbi.ir در قالب فرم زیر ارسال کنند.

چرا بانک مرکزی «ریال دیجیتال» منتشر می‌‌کند؟

بانک مرکزی روز گذشته پیش‌‌نویس سند ریال دیجیتال را منتشر کرده که در آن یکی از اهداف خود از انتشار این پول را فعال‌‌سازی و گسترش ظرفیت برنامه‌‌پذیری پول در ذیل کارکردهای اقتصاد دیجیتال اعلام کرده است. به گزارش «ایسنا» بانک مرکزی اواسط سال گذشته اعلام کرد که می‌‌خواهد رمزارز ملی بر پایه ریال راه‌‌اندازی کند تا با انتشار رمزریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی ‌‌دهند و رمزریال تحویل بگیرند. البته رمزریال قابل استفاده برای سرمایه‌‌گذاری نیست و صرفا جایگزین اسکناس خواهد شد. در این زمینه، اولین انتشار رسمی ریال دیجیتال توسط هیات نظارت بر اندوخته اسکناس و در راستای اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار در شهریور امسال انجام شد که در آن زمان، رمزریال با رقم یک میلیارد تومان به تعداد محدودی از افراد در دو بانک ملی و ملت اجرایی شد.

علاوه بر این، قرار است به زودی با پیوستن بانک سوم به این پروژه، دوره اجرای پیش آزمایشی تمام شود و با آغاز مرحله اجرای آزمایشی، دامنه استفاده، تعداد کاربران و مبلغ تخصیص‌یافته به این طرح نیز افزایش یابد. اکنون، بانک مرکزی پیش‌‌نویس سند ریال دیجیتال را منتشر کرده که یکی از نکات مهم در این سند، هدف بانک مرکزی از انتشار این پول دیجیتال است و در این سند، مهم‌ترین هدف بانک مرکزی، گسترش اقتصاد دیجیتال و پاسخ به نیازها در حوزه پرداخت در اقتصاد دیجیتال اعلام شده است.

اهداف بانک‌‌های مرکزی از انتشار پول دیجیتال

در این سند ابتدا اهداف بانک‌‌های مرکزی از انتشار پول دیجیتال آمده است که طبق آن، بانک‌‌های مرکزی با اهداف مختلفی اقدام به توسعه پول دیجیتال می‌‌کنند که از جمله آنها می‌‌توان به مواردی همچون پاسخ به نیازمندی پرداخت‌‌های آتی در اقتصاد دیجیتال، بهبود کارآیی ابزارهای پرداخت نوین، افزایش دسترس‌‌پذیری پول بانک مرکزی، مدیریت اثرات کاهش به‌‌کارگیری اسکناس در جامعه، توسعه ابزارهای پرداخت بین‌‌المللی با سایر کشورها، توسعه تاب‌‌آوری ابزارهای پرداخت، رسیدن به اهداف خاص در حوزه سیاستگذاری پولی و در مواردی مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پول‌‌های خصوصی اشاره کرد.

این اهداف نهایتا تعیین‌کننده بسیاری از مختصات پول‌‌های دیجیتال بانک‌‌های مرکزی است. به عبارت دیگر، طراحی اقتصادی، فنی و کسب‌‌وکاری پول دیجیتال بانک‌‌های مرکزی تا حدود زیادی وابسته به اهدافی است که بانک‌‌های مرکزی از توسعه پول دیجیتال دنبال می‌‌کند. در ادامه این سند نیز، هدف بانک مرکزی ایران از انتشار پول دیجیتال در گام نخست بسترسازی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور و پاسخ به نیازمندی‌‌های مرتبط با حوزه پرداخت در اقتصاد دیجیتال اعلام شده است. همچنین گفته شده است که در این گام و به تدریج منافعی همچون توسعه تاب‌‌آوری ابزارهای پرداخت، مدیریت اثرات کاهش به‌کارگیری اسکناس در جامعه، بهبود کارآیی ابزارهای پرداخت نوین، افزایش دسترس‌‌پذیری پول بانک مرکزی و مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پول‌‌های خصوصی نیز حاصل شود.

علاوه بر این، پیش‌‌بینی می‌‌شود منافع جانبی دیگری نیز بر اثر توسعه ریال دیجیتال حاصل شود که در این سند به آنها اشاره شده است؛ اما درخصوص نقش پول دیجیتال در اقتصاد دیجیتال باید گفت با توجه به شکل‌‌گیری مفهوم اقتصاد پلتفرمی در سال‌های اخیر و پیش‌‌بینی حرکت به سمت اقتصادهای مبتنی بر زنجیره بلوک، تصور دنیای مبتنی بر توکن در حال شکل‌‌گیری است؛ به‌‌نحوی که هر موجودیت واقعی می‌‌تواند امضای دیجیتال در شکل توکن داشته و موجودیت‌‌های مجازی نیز هویتی مبتنی بر توکن داشته باشند.

در ادامه سند ریال دیجیتال بانک مرکزی آمده است: «در چنین فضایی استفاده از یک ابزار پرداخت متناسب با فضای اقتصادی ایجاد شده برای تامین امکان ارائه خدمات مالی به موجودیت‌‌های مبتنی بر توکن نیازی اساسی تلقی می‌شود و اساسا مفهوم اقتصاد دیجتیال به شکل کامل آن در چنین فضایی محقق خواهد شد. برهمین اساس پیش‌‌بینی و بسترسازی مناسب بانک مرکزی برای ارائه پول و ابزار پرداخت مناسب برای پاسخگویی به نیاز فضای اقتصاد دیجیتال توصیف‌شده از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چراکه عدم پاسخگویی مناسب به این نیاز استفاده از سایر انواع توکن‌‌های خصوصی به‌عنوان ابزار پرداخت را ترویج و حاکمیت پولی بانک‌‌های مرکزی را با مخاطره مواجه می‌‌کند. ازآنجاکه فناوری مورد استفاده برای پیاده‌‌سازی ریال دیجیتال رابطه نزدیکی با هدف بانک مرکزی از توسعه این محصول دارد مختصرا به تبیین پیاده‌سازی ریال دیجیتال با استفاده از فناوری دفتر کل توزیع‌شده اشاره شده است.

اهداف بانک مرکزی ایران از انتشار ریال دیجیتال

یکی از اهداف بانک مرکزی از توسعه این ابزار، فعال‌‌سازی ظرفیت برنامه‌‌پذیری پول در ذیل کارکردهای اقتصاد دیجیتال است. اگرچه ارائه این خدمت در خصوص گونه‌های مختلفی از پول دیجیتال امکان‌پذیر است. بنابراین فعال‌‌سازی این ظرفیت درخصوص پول مبتنی بر توکن منتشرشده از طریق فناوری دفترکل توزیع‌شده و زنجیره بلوک قابلیت توسعه کم‌هزینه‌‌تری دارد و تجارب متعدد پیاده‌‌سازی این ظرفیت روی انواع توکن‌‌های منتشرشده بر بستر این فناوری موجود و دردسترس است. همچنین بسترهای مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع‌شده به‌علت به‌کارگیری سازوکار اجماع در فرآیند تایید تراکنش‌‌ها از امنیت بسیار بالایی برخوردار است و در عین حال به‌دلیل ثبت اطلاعات در قالب بلوک‌‌های اطلاعاتی پیوسته در این شبکه، امکان رهگیری هر نوع تغییراتی در زنجیره اطلاعاتی ثبت‌شده وجود دارد.

بانک مرکزی در آخر اعلام کرده است که این ویژگی‌‌ها در کنار سرعت قابل قبول این شبکه و امکان فعال‌‌سازی ظرفیت‌‌های گسترده پردازشی از طریق افزونگی مدیریت‌شده در زیرساخت‌‌ها، زنجیره‌‌ بلوک را به‌عنوان یکی از مناسب‌‌ترین بسترها برای انتشار پول دیجیتال بانک مرکزی معرفی می‌‌کند. توکن یک موجودیت دیجیتال است که یک ارزش مجازی یا واقعی را روی یک بستر فناوری نمایندگی می‌‌کند و معمولا با کاربردها و اهداف مختلف انتشار می‌‌شود. همچنین، زنجیره بلوک، شبکه‌‌ای است که با استفاده از توزیع‌‌شدگی و رمزنگاری، تاریخچه تمام تراکنش‌‌های انجام‌شده در آن شبکه را در دفتر کلی که امکان تغییر در آن وجود ندارد و تمام اطلاعات ثبت‌شده در آن به‌‌صورت شفاف در اختیار کاربران قرار دارد، ذخیره می‌‌کند.

اخبار مرتبط