تعیین تکلیف قرض‌‌الحسنه‌ها

روز گذشته روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد که این نهاد دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت، نظارت و انحلال صندوق‌های قرض‌‌الخسنه تک شعبه‌‌ای را منتشر کرد. این دستورالعمل که در هزار و سیصد و چهل و ششمین جلسه شورای پول و اعتبار در مهرماه امسال به تصویب رسید، در چارچوب «قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی» تدوین یافته است. این دستور العمل مقرر کرده است که تاسیس صندوق‌های قرض‌‌الحسنه صرفا با اخذ اجازه‌‌نامه تاسیس از بانک مرکزی مجاز خواهد بود. از سوی دیگر و بر اساس این دستورالعمل انتخاب اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل صندوق و تمدید دوره مسوولیت آنها به تایید بانک مرکزی منوط شده است.

تقسیم‌بندی صندوق‌ها

 بخش دیگری از این دستورالعمل صندوق‌های قرض‌الحسنه را بر اساس سرمایه نقدی مورد نیاز برای اخد مجوز آغاز به کار تقسیم‌‌بندی کرده است. طبق این تقسیم‌بندی صندوق‌های قرض‌‌الحسنه به ۳دسته شامل کوچک با ۳۵۰ میلیون تومان، متوسط با یک میلیارد تومان و بزرگ با ۳میلیارد تومان تقسیم شده‌‌اند. این مقررات تازه تصویب‌شده صندوق‌ها را ملزم می‌کند تا سرمایه نقدی مورد نیاز را تماما قبل از صدور اجازه‌نامه تاسیس پرداخت کنند.

تعیین تکلیف صندوق‌های قدیمی

با این حال صندوق‌های قرض‌‌الحسنه‌‌ای در سطح کشور مشغول به کارند که در حال حاضر قادر به تامین حداقل‌‌های مورد نیاز در این دستورالعمل نیستند. همین مساله ابهامات زیادی را در سرنوشت این صندوق‌ها به‌وجود می‌‌آورد. این مساله در این مصوبه پیش‌‌بینی شده است و براین اساس صندوق‌های قرض الحسنه کوچک، متوسط و بزرگ موجود که قبل از تصویب این دستورالعمل به فعالیت اشتغال داشته‌‌اند، برای اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی، باید نحوه فعالیت و سرمایه نقدی خود را با مفاد دستورالعمل یادشده تطبیق دهند. در گام نخست این صندوق‌های کوچک، متوسط و بزرگ موظفند به ترتیب دارای حداقل سرمایه ۱۰۰میلیون تومان، ۴۰۰میلیون تومان و یک‌میلیارد تومان باشند و حداکثر ظرف مدت یکسال پس از اخذ اجازه فعالیت، سرمایه خود را حداقل به مبالغ مقرر افزایش دهند.

شرایط تاسیس صندوق

مصوبه منتشرشده از سوی بانک مرکزی جزئیات تاسیس صندوق‌های قرض‌‌الحسنه را به تفصیل شرح داده است. بر این اساس برای تاسیس یک صندوق دست‌کم ۵موسس حقیقی و حقوقی ذی‌‌صلاح لازم است. اشخاص حقوقی فعال در این زمینه برای تاسیس صندوق قرض‌‌الحسنه نیازمند ارائه صورت‌‌های مالی حسابرسی‌شده و بدون زیان انباشته هستند. از سوی دیگر این دستور العمل قید کرده است که اداره صندوق از سوی هیات امنا به انجام خواهد رسید و تمام هیات امنا از رای یکسان برخوردار خواهند بود. حداقل تعداد هیات امنا پنج نفر ذکر شده است و از سوی موسسان صندوق انتخاب خواهند شد.

نکته اینجاست که موسسان پس از انتخاب هیات امنا هیچ نقشی در اداره صندوق نخواهند داشت. هر هیات امنا موظف است تا نماینده قانونی خود را به بانک مرکزی معرفی کند. از سوی دیگر جانشینی هیات امنا از طریق تعیین جانشین از سوی اعضای هیات امنا انجام می‌‌شود تا در صورت فوت، استعفا یا از دست دادن صلاحیت لازم جایگزین آنها شوند. از سوی دیگر اداره صندوق بر عهده هیات‌مدیره‌‌ای خواهد بود که از سوی هیات امنا انتخاب خواهد شد. مصوبه جدید شورای پول و اعتبار حضور اعضای هیات امنا در هیات‌مدیره را بلامانع دانسته است؛ اما شرط می‌‌کند افرادی که به‌طور همزمان در هیات‌مدیره و هیات امنا حضور دارند، نباید در هیات‌مدیره در اکثریت باشند.

این مصوبه نحوه تایید صلاحیت هیات امنا، هیات‌مدیره و مدیرعامل صندوق را به شیوه‌‌نامه‌‌ای منوط کرده است که از سوی بانک مرکزی منتشر خواهد شد. شورای پول و اعتبار در این مصوبه خود مقرر کرده است که سرمایه اولیه و نیز افزایش سرمایه‌‌ صندوق نباید به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از محل سپرده‌های نزد صندوق یا تسهیلات دریافتی از بانک‌‌ها، موسسات اعتباری غیربانکی و سایر موسسات پولی غیر بانکی تامین شود و به تایید منشأ تامین آن از سوی بانک مرکزی منوط خواهد بود.