پیشنهادها و راهکارها برای صنعت بیمه
۱- تعدد شرکتهای بیمه: اگرچه در شرایط فعلی به نظر میرسد تعداد شرکتهای بیمه موجود کافی باشند، ولی قطعا با افزایش رشد و توسعه اقتصادی در سالهای آتی، کشور نیازمند حضور تعداد بیشتری از شرکتهای بیمه خواهد بود. بنابراین باید از هماکنون برنامهریزی دقیق و مدونی برای افزایش تعداد شرکتهای در بلندمدت به عمل آید.
۲-تقویت صنعت بیمههای زندگی: به استناد بند ۴۰ سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه (و ماده ۸۱ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه) اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، باید استقرار نظام جامع، یکپارچه، شفاف، کارآمد و چندلایه تامین اجتماعی در کشور استقرار یابد. شرکتهای بیمه بازرگانی میتوانند نقش مهمی در استقرار لایه سوم از طریق افزایش سهم بیمههای عمر از صنعت بیمه کشور و ارایه خدمات نوین (نظیر صندوقهای بازنشستگی خصوصی) ایفا کنند. بنابراین باید با اتخاذ سیاستهای مناسب، نسبت به تقویت صنعت بیمههای زندگی اقدام کرد. در راستای تقویت بیمههای زندگی، باید اقدامات لازم درخصوص افزایش شرکتهای بیمه زندگی تخصصی (نظیر بیمه باران و بیمه خاورمیانه) اقدام کرد. بهترین راهکار برای تقویت صنعت بیمه کشور، صدور مجوز فعالیت شرکتهای بیمه به تفکیک صرفا فعالیت در بیمههای زندگی، صرفا فعالیت در بیمههای غیر زندگی و تعداد معدودی شرکت بیمه با فعالیت در هر دو حوزه، است.
۳-خدمات نوین بیمهای: سالهای بسیاری است که ارائه پوششهای بیمهای در کشور محدود به موارد معدودی شده است؛ بالغ بر ۶۵درصد صنعت بیمه کشور به سه نوع بیمه شخص ثالث و مازاد، بیمه بدنه و بیمه درمان اختصاص یافته است. اکنون زمان آن است که شرکتهای بیمه با توسعه بخش تحقیق و توسعه خود، نسبت به معرفی و ارائه خدمات نوین بیمهای اقدام کنند.
۴-عرضه بیمههای ارزان قیمت: آنگونه که از ظواهر امر پیداست، اقبال ایرانیان نسبت به بیمه اندک است. یکی از دلایل امر شاید در مسائل اقتصادی نهفته باشد. بنابراین باید نسبت به عرضه بیمههای ارزانقیمت، با رعایت اصول بیمهای اقدام شود. راهکار این امر توسعه بیمههای خرد است که بسیار مورد توجه کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. بیمه خرد بهصورت ارائه پوشش به خانوارهای با درآمد پایین یا اشخاص با پسانداز اندک، با در نظر گرفتن نیازهای بیمهایشان برای جبران خسارت ناشی از بیماری، صدمات بدنی، فوت اطلاق میشود.
۵- بیمه تکافل: بر عکس بانکداری غربی که در تعارض با اصول بانکداری اسلامی قرار دارد، چنین تعارضی درخصوص بیمه در شکل فعلی آن وجود ندارد و مبانی آن مورد قبول فقه شیعه است. با این حال باید این امر را در نظر گرفت که بیمه به شکل فعلی آن مورد تایید علمای اهل تسنن نیست. بنابراین برای مشارکت هممیهنان اهل تسنن (با تمرکز بر استانهایی که تعداد اهل تسنن بیشتر است)، باید شرکتهای بیمه نسبت به ارائه بیمه اسلامی (بیمه تکافل) اقدام کنند که این امر نه تنها رضایتمندی این گروه از هموطنان را فراهم خواهد آورد، بلکه سبب گسترش صنعت بیمه خواهد شد.
۶- سرویسهای مبتنی بر فناوری جدید اطلاعاتی: گسترش و کاربرد فناوری اطلاعات در زندگی روزمره بشر بر کسی پوشیده نیست. هم اکنون بحثهای دادهکاوی، فناوری بلاکچین، اینترنت اشیا بحثهای روز دنیا است. در آیندهای نه چندان دور بسیاری از شغلها و خدمات حذف خواهند شد و روباتها و هوش مصنوعی جایگزین خدمات فعلی خواهند شد. میتوان قراردادهای بیمه را بهصورت هوشمند در بستر بلاک چین ارائه کرد، از دادهکاوی در کمک به اکچوئری برای تعیین حق بیمه و همچنین کشف تقلب استفاده کرد یا حتی توکنهای دیجیتال را بر بستر بلاک چین برای پرداختهای بیمه و... استفاده کنیم.
۷-مدیریت ریسک: همگام با صنعت بانکداری و صنعت بیمه دنیا که دستورالعملهای بازل و مدیریت ریسک را در شرکتهای بانکی و بیمهای بهصورت حرفهای مد نظر دارند، با توجه جدی به اصول حاکمیت شرکتی و مدیریت ریسک در این صنعت داشته باشیم. علاوه بر ارزیابی ریسک در داخل شرکت بیمه برای پیشبرد عملیات شرکت باید قادر باشیم که به مشتریان سرویس ارزیابی ریسک ارائه دهیم تا مخاطرات را کنترل کنیم و کاهش دهیم و بتوانیم خدماتی را در راستای پیشگیری از حوادث ارائه کنیم. در این راستا شرکتهای تخصصی ارزیابی ریسک میتوانند بیمهگران و بیمهگزاران را کمک کنند. در جهت کمک به مدیریت ریسک میتوان اقدام به اوراق بهادار کردن بیمهنامهها کرد و بخشی از ریسک بیمه را به بورس منتقل کرد.
۸- گام ضروری دیگر، اصلاح ساختار بیمه مرکزی و اصلاح نحوه نظارت آن بر صنعت بیمه و نحوه هدایت بازار است. پس از اصلاحات درونی بیمه مرکزی، اقدامات اساسی زیر باید در اسرع وقت توسط بیمه مرکزی شروع شود:
- فرهنگسازی بیمه در جهت معرفی بیمه و منافع ارزشمند اقتصادی اجتماعی آن (بهرغم اینکه این امر از لوازم هدایت بازار است، ولی در سالهای اخیر در این خصوص کار جدی صورت نگرفته است).
- نظارت جدی بر عملکرد نمایندگان و شرکتهای بیمه و کارگزاران فروش و همچنین اهتمام جدی به آزمونها و آموزش حرفهای آنها و همچنین تصویب استانداردهای لازم برای آنها.
- توجه جدی بر کسبوکار حرفه بیمه و حمایت از نمایندگان و کارگزاران فروش ذیصلاح با حذف و فروشندگانی که بدون نظارت بیمه مرکزی و بهصورت غیر قانونی به امر فروشندگی بیمه مبادرت میورزند.
- نظارت بر فعالیتهای شرکتهای بیمه از جهت توانگری مالی و همچنین رعایت استانداردهای سرمایهگذاری.
- وضع استانداردهای ضروری برای اداره شرکتهای بیمه برای نوسازی صنعت بیمه سنتی و حرکت به سمت شرکتهای بیمه شایسته نام ایران که عرضه محصولات بیمهای را در کلاس جهانی و بر مبنای پژوهشها، محاسبات و برآوردهای علمی انجام میدهند.
- ایجاد بستر مناسب برای عرضه و تقاضای بیمه عمر (از طریق تشویق سرمایههای داخلی و خارجی به سمت تاسیس شرکتهای بیمه عمر تخصصی و معرفی بیمههای عمر به مردم برای گسترش تقاضای آن).
- توسعه و گسترش بیمههای خرد که به گسترش فرهنگ بیمه نیز کمک شایان توجهی میکند و در بلندمدت موجب افزایش بیمهنامههای دیگر میشود.
- بهروز کردن آییننامههای حرفهای در صنعت که در سالهای مختلف گذشته و بعضا متناقض تدوین شدهاند و ایجاد شفافیت و همسو بودن آنها و همچنین ایجاد وحدت رویه در آنها.
تلاش جدی در جهت کاهش ریسک تصادفات جادهای که بیش از ۵۵ درصد خسارتهای صنعت بیمه را در بر میگیرد. (اجرای این برنامه با همکاری وزارت کشور، وزارت بهداشت و سایر ارگانهای ذیربط چون نیروی انتظامی صورت میگیرد. میتوان طی یک برنامه ۵ ساله تعداد تلفات جادهای را ازحدود ۱۷هزار فعلی به ۱۰هزار و تعداد مصدومان را نیز از ۳۰۰هزار به ۱۵۰هزار کاهش داد. این برنامه توسط کشورهای ژاپن، آلمان، آمریکا، کانادا وترکیه، اتحادیه اروپا و... بهطور موفقیتآمیز اجرا شده است. با ریسکمحور کردن بیمهنامههای خودرو، نظارت بیشتر پلیس، آموزشهای عمومی و فرهنگسازی، بالا بردن ایمنی خودرو و جادهها، افزایش هدفمند جریمهها و بهبود استاندارهای اخذ گواهینامه رانندگی، طی یک برنامه ۵ ساله، میتوان آمار تصادفات را به نصف تقلیل داد.
- کاهش تدریجی بیمههای اتکایی اجباری بهصورت قانونمند برای کاهش تصدیگری بیمه گری توسط بیمه مرکزی.
- ارتقا و توسعه پژوهشهای کاربردی بیمهای و گسترش R&D در صنعت بیمه از طریق ارتقای جایگاه پژوهشکده بیمه و مجوز به شرکتهای پژوهشی در این صنعت.
- گسترش دانش بیمه از طریق ایجاد ارتباطات گسترده با دانشگاهها و مراکز علمی و پژوهشی داخل و خارج کشور و همچنین اعزام سالانه تعدادی کارشناس و دانشجو به خارج از کشور برای کسب دانش و مهارتهای مربوط به بیمه و تربیت کارشناسان مورد نیاز صنعت بیمه برای ارتقای کیفیت سرمایه انسانی بیمه مرکزی و صنعت بیمه.
- تشکیل و حمایت از انجمنهای حرفهای بیمهای همچون انجمن اکچوئری، انجمن بیمه و ریسک برای توسعه و انتقال دانش بیمه و واگذار کردن بخشی از آموزشهای حرفهای صنعت به این انجمنها.
- تفکیک وظیفه نظارتی از وظایف تصدیگری (تشکیل شرکت بیمه ملی اتکایی).
- ایجاد همسویی بیمه مرکزی با نهادهای ناظر بانک و بورس برای استقرار نظام یکپارچه نظارت مالی در چارچوب FS و تعامل با این نهادهای مالی مثلا عرضه اوراق بیمهای در بورس اوراق بهادار و فروش بیمه نامه با مشارکت بانکها.
- پیوستگی با بستر یکپارچه تبادل اطلاعات اقتصادی (بیتا) .
- افزایش رقابتپذیری در صنعت بیمه.
- توسعه پوششهای جدید بیمهای.
- پیگیری تشکیل و استقلال شبکه ارزیابان خسارت.
- تقویت تعاملات بینالمللی.
- رتبهبندی اعتباری شرکتهای بیمه، نمایندگان بیمه و بیمهگذاران.