ضرورت عدم دخالت در نرخ‌گذاری اوراق
کامران ندری درباره ادامه روند افزایش تورم و استفاده از ابزار اوراق برای کنترل نرخ تورم در اقتصاد اظهار کرد: در شرایطی که هزینه‌های دولت از درآمدهای آن پیشی گرفته است، اگر اوراق فروخته نشود تنها راه، پولی کردن کسری بودجه است؛ یعنی دولت ناچار می‌شود از طریق چاپ پول، هزینه‌ها را تامین کند که به‌طور قطع منجر به اوج‌گیری نرخ تورم می‌شود. او ادامه داد: در حال حاضر نرخ تورم در اقتصاد ایران بالا است و اگر کسری بودجه ادامه پیدا کند، می‌تواند نرخ تورم را بالاتر هم ببرد. این کارشناسی اقتصادی با اشاره به اهمیت استفاده از ابزار اوراق برای کنترل نرخ تورم گفت: در شرایط فعلی پس از حل کردن موضوع تحریم‌ها و احیای درآمدهای نفتی و رفع مشکل تحریم‌های بانکی، فروش اوراق تنها گزینه‌ای است که دولت دارد و طبیعتا باید در راستای عملیاتی کردن این برنامه اقدام کند. ندری در پاسخ به این سوال که عده‌ای می‌گویند بازار از اوراق اشباع شده است و خریداری ندارد، بیان کرد: معتقدم بازار اوراق در اقتصاد ما اساسا رشدی نداشته و بازار بکری است و ظرفیت برای فروش اوراق در سررسیدهای مختلف به‌ویژه اوراق دولتی وجود دارد؛ اما مساله بازار اوراق ما، نبود زیرساخت‌ها و بحث مهم تعیین نرخ است. او افزود: موضوعی که می‌تواند اهداف بازار اوراق را محقق کند، فراهم کردن زیرساخت‌ها است و از آن مهم‌تر عدم دخالت در نرخ‌گذاری اوراق است و اگر نرخ دستوری به بازار تحمیل شود، طبیعتا بازار نمی‌تواند کار کند. یعنی بحث سیاستگذاری درباره نرخ بهره مهم است.
این کارشناسی اقتصادی با بیان اینکه برای فروش اوراق در فاصله زمانی کم و حجم قابل قبول، دو مبحث ایجاد زیرساخت‌ها و نرخ‌گذاری بسیار اهمیت دارد، گفت: باید توجه داشته باشیم بازار فقط به دنبال خرید یک نوع اوراق نیست و باید تنوع در اوراق به وجود بیاوریم که در این رابطه بحث اوراق کوتاه‌مدت بسیار مهم است.
ندری با تاکید بر اینکه اوراق کوتاه‌مدت پایه خرید و فروش اوراق بلندمدت و تعیین نرخ محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: در حال حاضر وقتی اوراق کوتاه‌مدت در بازار نداریم قطعا به سختی می‌توان اوراق بلندمدت فروخت. او ادامه داد: موضوع دیگر این است که عمده نهادهای مالی ما به‌دلیل شکل تعهداتی که دارند باید دارایی‌های کوتاه‌مدت با نرخ بهره مشخص خریداری کنند؛ اما هیچ‌یک از نهادهای مالی نه بانک‌ها، نه بیمه‌ها و نه صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی این اقدام را انجام نمی‌دهند؛ درحالی‌که در کشورهای دیگر عمده خریداران اوراق، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه‌ای و صندوق‌های بازنشستگی هستند.
این کارشناسی اقتصادی افزود: در ایران نهادهای مالی، اوراق نگهداری نمی‌کنند، چراکه ساختار آنها ایراد دارد و مداخلاتی که در معماری این نهادها شده نادرست است؛ اما اگر این مشکلات حل و ساختار اصلاح شود، تقاضا برای اوراق به‌شدت افزایش می‌یابد که این افزایش تقاضا منجر به رشد قیمت اوراق می‌شود و نرخ بهره را پایین می‌آورد. ندری با بیان اینکه ظرفیت قابل ملاحظه‌ای در بازار اوراق وجود دارد، یادآور شد: بانک مرکزی در حوزه عملیات بازار باز باید فعال‌تر شود و تمام اینها در حوزه اصلاحات زیرساخت است و در نهایت گام بعد از آن نرخ‌گذاری متناسب با نرخ تورم است و باید با توجه به نرخ تورم برای اوراق نرخ معقول و منطقی در نظر گرفت. او با تاکید بر اینکه در بسیاری از کشورهای موفق در مهار نرخ تورم، از اوراق به‌عنوان ابزار کنترلی استفاده شده است، اظهار کرد: به شرط ایجاد زیرساخت‌ها و شفافیت در اوراق و سررسید و همچنین ایفای تعهدات دولت، این ابزار در ایران هم می‌تواند به کنترل نرخ تورم کمک کند. کشورهایی که بازار متشکل، ساختارمند و عمیق برای اوراق دارند در کنترل تورم عملکرد موفق‌تری داشته‌اند و مدل‌های موفق برای ایران محسوب می‌شوند.
این کارشناسی اقتصادی ادامه داد: در کشورهایی با سیاست‌های پولی مستقل مهم‌ترین متغیر، نرخ بهره است و نرخ بهره را می‌توان از طریق بازار بین‌بانکی و بازار اوراق بدهی کنترل کرد و این کانال بازار بین‌بانکی و اوراق بدهی است که بر کل اقتصاد تاثیر می‌گذارد. ندری تاکید کرد: البته باید توجه داشته باشیم که مساله تورم در دنیا حل شده است و کمتر از ۱۰ کشور تورم بالا دارند و مابقی کشورها یا سیاستگذار مستقل پولی بودند یا ارزشی برابر پول خود را به کشورهای موفق در سیاستگذاری پولی میخکوب کردند که مهم‌ترین این کشورها اتحادیه اروپا و آمریکا هستند. برای مثال عربستان سعودی سیاست پولی مستقل ندارد؛ اما با میخکوب کردن پول کشور خود به دلار، ارزش پول خود را در برابر کالا و خدمات حفظ کرده و امروز تورم عربستان برابر تورم آمریکا است. در کشورهایی که سیاست پولی مستقل دارند از کانال نرخ بهره تورم را کنترل می‌کنند. او افزود: ایران به‌دلیل مختصات و شرایط ویژه‌ای که دارد و همچنین نوع تفکر مدیران و تصمیم‌سازان کشور نمی‌تواند پول خود را به کشورهای موفق در سیاست پولی میخکوب کند؛ هرچند که در برخی از مقاطع که نرخ تورم کمتری داشتیم از همین روش استفاده کردیم، اما به‌طور کلی ایران به‌دلیل نوع تقابلی که با دنیا دارد، نمی‌تواند این روش را دنبال کند. این کارشناس اقتصادی گفت: البته امروز از لحاظ نیروی انسانی این ظرفیت در اقتصاد وجود دارد که بتوانیم از ابزارها و روش‌هایی مانند اوراق نرخ تورم را کنترل کنیم؛ اما باید دید تیم جدید چه رویکردی دارد و آیا از این ظرفیت استفاده خواهد کرد.
