قیمت نفت ایران در اوایل سال۲۰۲۴ حدود ۷۳ دلار بود که تا ۸۷ دلار نیز بالا رفت؛
ایران و بازی پیچیده نفت
تولید نفت ایران تا سه‌‌‌‌‌‌ماهه دوم سال۲۰۲۵ به ۳میلیون و ۲۵۰هزار بشکه در روز می‌رسد
قیمت معاملات آتی نفت‌خام برنت در روز دوشنبه ۶ ژانویه به ۷۶دلار در هر بشکه کاهش یافت و روند صعودی پنج‌‌‌‌‌‌روزه خود را متوقف کرد. دلیل اصلی این افت قیمت، تقویت دلار آمریکا بود که به بالاترین سطح خود در دو سال‌گذشته رسید. این امر نشان‌دهنده تاثیر مستقیم ارزش دلار بر قیمت کالاهای دلاری‌‌‌‌‌‌شده مانند نفت‌خام است. هر زمان که ارزش دلار افزایش می‌‌‌‌‌‌یابد، خرید نفت‌خام برای کشورهای دیگر که از ارزهای ضعیف‌‌‌‌‌‌تر استفاده می‌کنند، گران‌‌‌‌‌‌تر شده و این امر باعث کاهش تقاضا می‌شود. علاوه‌بر این، انتظار سرمایه‌گذاران برای انتشار داده‌های اقتصادی مهم از ایالات‌متحده، نقش قابل‌توجهی در جهت‌‌‌‌‌‌گیری بازار داشت. گزارش‌هایی که می‌توانند بر تصمیمات فدرال‌رزرو درباره نرخ بهره تاثیر بگذارند، همیشه تاثیر غیرمستقیم اما شدیدی بر بازار نفت دارند، به‌ویژه، نرخ بهره بالاتر به‌‌‌‌‌‌طور سنتی باعث تقویت بیشتر دلار و فشار بیشتر بر قیمت نفت می‌شود.
سرمای هوا و سیاست‌های چین
در هفته گذشته، قیمت شاخص برنت بیش از ۳درصد افزایش و دلایل این رشد را می‌توان در چند عامل کلیدی جست‌وجو کرد. سرمای شدید هوا در اروپا و آمریکا باعث افزایش تقاضا برای سوخت‌های گرمایشی شد و این امر تاثیر مستقیمی بر بازار نفت گذاشت. به‌‌‌‌‌‌طور خاص، سرمای هوا معمولا منجر به افزایش خرید نفت‌خام برای تولید محصولات پالایشی می‌شود که مصرف زمستانی دارند. از سوی دیگر، انتظار می‌رفت که چین، به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و یکی از بزرگ‌‌‌‌‌‌ترین مصرف‌کنندگان نفت، اقداماتی برای تحریک اقتصاد خود انجام دهد. سیاست‌های محرک اقتصادی در چین، به‌ویژه در بخش‌های زیرساختی و صنعتی، معمولا تقاضای نفت را افزایش می‌دهند. همچنین کاهش ذخایر نفتی ایالات‌متحده که نشان‌دهنده تقاضای بالا برای نفت‌خام است، به رشد قیمتی هفته گذشته کمک‌کرد.
ایران؛ بازیگر کلیدی
ایران با وجود تحریم‌های اقتصادی و سیاسی، همچنان تلاش می‌کند جایگاه خود را در بازار نفت حفظ کند. بر اساس اعلام شرکت ملی نفت ایران، بهای نفت سبک ایران برای عرضه در بازار آسیا در ژانویه ۱.۳۵ دلار بالاتر از قیمت پایه تعیین‌شده‌است. در مقابل، نفت سنگین و فروزان ایران به‌‌‌‌‌‌ترتیب ۸۰ و ۵۵سنت کمتر از قیمت پایه عرضه می‌شوند. این استراتژی نشان می‌دهد؛ ایران برای رقابت با سایر تولیدکنندگان منطقه‌ای، از سیاست‌های قیمتی هدفمند استفاده می‌کند. برای بازار اروپا و آفریقا، استراتژی قیمت‌گذاری ایران متفاوت است. نفت سبک ایران ۲.۷دلار و نفت سنگین و فروزان به‌‌‌‌‌‌ترتیب ۴.۵ و ۴.۷دلار کمتر از نفت‌برنت دریای شمال قیمت‌گذاری شده‌اند. این سیاست قیمت‌گذاری رقابتی، به ایران کمک می‌کند تا در‌برابر تولیدکنندگانی مانند عربستان‌سعودی و روسیه، سهم بازار خود را حفظ کند.
چالش‌های داخلی بازار نفت ایران
سال۲۰۲۴ برای نفت ایران با نوسانات قیمتی قابل‌‌‌‌‌‌توجه همراه بود. قیمت نفت سنگین ایران در اوایل سال‌نزدیک به ۷۳دلار بود و در نتیجه تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه به ۸۷دلار نیز رسید. حملات یمنی‌‌‌‌‌‌ها به مسیرهای کشتیرانی و افزایش تنش‌های منطقه‌ای از عوامل اصلی این افزایش قیمت بودند. این حملات، نگرانی‌هایی درباره اختلال در عرضه نفت در تنگه هرمز ایجاد کردند که یک مسیر حیاتی برای صادرات نفت خلیج‌‌‌‌‌‌فارس محسوب می‌شود. در نیمه دوم سال، اما عواملی مانند کاهش تقاضای چین و افزایش تولید نفت شیل در ایالات‌متحده، فشارهای نزولی بر قیمت نفت ایران وارد کردند. گزارش‌های اقتصادی ضعیف از چین و افزایش عرضه جهانی نفت، به‌ویژه از سوی کشورهای غیراوپک، از جمله دلایل اصلی این کاهش قیمت بودند.
پیش‌بینی تولید و فروش نفت ایران
تحلیل‌های موسسه مالی گلدمن‌ساکس نشان می‌دهند که تولید نفت ایران تا سه‌‌‌‌‌‌ماهه دوم سال۲۰۲۵ ممکن است به ۳میلیون و ۲۵۰هزار بشکه در روز کاهش یابد. این پیش‌بینی ناشی از احتمال اعمال تحریم‌های سختگیرانه‌‌‌‌‌‌تر و محدودیت‌های بیشتر در دسترسی ایران به فناوری‌های پیشرفته تولید نفت است. کاهش ۳۰۰هزار بشکه‌‌‌‌‌‌ای در تولید روزانه، می‌تواند بر درآمدهای نفتی ایران تاثیر داشته‌باشد، با این‌وجود ایران از استراتژی‌های متنوعی برای کاهش تاثیر تحریم‌ها استفاده می‌کند. افزایش صادرات به کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند، یکی از راهبردهای کلیدی ایران است. علاوه‌بر این، استفاده از سیستم‌های پرداخت جایگزین و ارائه تخفیف به مشتریان، به ایران کمک می‌کند تا بخشی از سهم خود در بازار جهانی را حفظ کند. بازار جهانی نفت در سال۲۰۲۵ با عدم‌قطعیت‌‌‌‌‌‌های زیادی مواجه است. عوامل متعددی می‌توانند قیمت‌ها را تحت‌فشار قرار دهند. از جمله این عوامل می‌توان به افزایش تولید نفت شیل در آمریکا اشاره کرد که ممکن است منجر به مازاد عرضه شود، همچنین کاهش رشد اقتصادی چین، به‌عنوان یکی از بزرگ‌‌‌‌‌‌ترین مصرف‌کنندگان نفت جهان، می‌تواند تقاضای جهانی را کاهش دهد.
از سوی دیگر، احتمال بازگشت تولید معلق اوپک‌‌‌‌‌‌پلاس نیز وجود دارد که می‌تواند فشارهای بیشتری بر بازار وارد کند. در چنین شرایطی، ایران با چالش‌های جدی روبه‌رو است. اگرچه سیاست‌های قیمتی و افزایش همکاری با کشورهای دوست می‌تواند بخشی از بازار را برای ایران حفظ کند، اما محدودیت‌های تکنولوژیک و وابستگی به اقتصاد چین، همچنان دسترسی ایران به بازارهای جدید را محدود می‌کنند. بازار جهانی نفت‌خام درگیر تعامل پیچیده‌‌‌‌‌‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و فنی است. تحریم‌ها که دسترسی ایران به فناوری‌های پیشرفته و بازارهای غربی را محدود کرده، این کشور را مجبور می‌کند تا همیشه با استراتژی‌های نوآورانه‌‌‌‌‌‌ای به مقابله با این چالش‌ها برود، با این‌حال آینده ایران در بازار نفت به‌شدت به تحولات ژئوپلیتیک و سیاست‌های بین‌المللی بستگی دارد. هرگونه تغییر در سیاست‌های تحریمی و تعاملات دیپلماتیک می‌تواند تاثیرات عمیقی بر توانایی ایران در حفظ و گسترش سهم خود در بازار جهانی نفت بگذارد. به‌‌‌‌‌‌علاوه، تغییرات در رفتار مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نفت، به‌ویژه با توجه به افزایش تولید نفت شیل در ایالات‌متحده و تحولات اقتصادی در کشورهای بزرگ مصرف‌کننده، از جمله چین و هند، می‌تواند فشارهای جدیدی بر بازار نفت و موقعیت ایران وارد کند. در نهایت، ایران باید به‌‌‌‌‌‌طور مداوم استراتژی‌های خود را بازنگری کند تا بتواند همچنان در این بازار پرنوسان و پیچیده جایگاه خود را حفظ کند.
