«دنیای‌اقتصاد» به واکاوی اثرات بلندمدت جنگ خاورمیانه بر روی بهای جهانی نفت پرداخت
۳ سناریوی بانک جهانی برای نفت
این نهاد هشدار داد که تشدید تنش‌‌‌های اخیر در خاورمیانه بین رژیم صهیونیستی و حماس می‌تواند قیمت‌ها را به‌‌‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. تازه‌‌‌ترین گزارش بانک جهانی از چشم‌‌‌انداز بازار نفت سه سناریوی خطر را بر اساس دوره‌‌‌های تاریخی مربوط به درگیریهای منطقه‌‌‌ای از دهه ۱۹۷۰ میلادی با شدت و پیامدهای فزاینده ترسیم می‌کند. سناریوی نخست با عنوان «اختلال اندک» مربوط به کاهش تولید نفت است که در طول ناآرامی‌‌‌های سال ۲۰۱۱ میلادی لیبی بین ۵۰۰هزار بشکه تا ۲ میلیون بشکه بود؛ وقوع چنین سناریویی می‌تواند قیمت نفت را تا محدوده ۹۳ تا ۱۰۲ دلار برای هر بشکه در سه‌ماه چهارم افزایش دهد.
سناریوی دوم «اختلال متوسط» مشابه جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی که باعث کاهش ۳ تا ۵ میلیون بشکه‌‌‌ای عرضه روزانه نفت شد، خواهد بود و این وضع می‌تواند قیمت‌ها را به بازه ۱۰۹ تا ۱۲۱ دلار برای هر بشکه برساند. بانک جهانی سناریوی سوم را «اختلال بزرگ» نام‌گذاری کرده است که شرایط را مشابه تاثیر تحریم کشورهای عربی علیه رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۳ میلادی برآورد می‌کند. در آن دوره عرضه جهانی نفت ۶ تا ۸ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. این سناریو قیمت‌ها را به ۱۴۰ تا ۱۵۷ دلار برای هر بشکه می‌‌‌رساند. بانک جهانی اعلام کرد که تولید و صادرات نفت روسیه امسال با وجود تحریم‌‌‌های غرب علیه نفت روسیه در پی تنش‌‌‌های مسکو - کی‌‌‌یف، نسبتا ثابت بوده است.
صادرات روسیه به اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، انگلیس و دیگر کشورهای غربی در بازه زمانی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، ۵۳درصد کاهش یافت، اما صادرات تا حد زیادی با افزایش ۴۰ درصدی فروش به چین، هند و ترکیه نسبت به مدت مشابه جایگزین شد. بانک جهانی گفت قیمت کنونی نفت خام روسیه در سطوح ۷۰ دلار برای هر بشکه است. به نظر می‌رسد روسیه با تشکیل یک ناوگان مخفی از نفتکش‌‌‌ها توانسته است خارج از سقف بازرگانی تجارت کند؛ شاخص نفت اورال به‌‌‌تازگی برای بیش از سه ماه طرح سقف قیمتی را نقض کرده و در ماه اوت به‌‌‌طور میانگین ۸۰ دلار در هر بشکه بوده است.
مدیریت افزایش احتمالی تورم
بانک جهانی اعلام کرد اگر تنش‌‌‌های نظامی بین رژیم صهیونیستی و حماس تشدید شود، سیاستگذاران در کشورهای در حال توسعه باید اقدام‌‌‌هایی را برای مدیریت افزایش احتمالی تورم انجام دهند. بانک جهانی این هفته هشدار داد که تشدید جنگ بین اسرائیل و حماس - جنگی که به یک درگیری گسترده‌‌‌تر در خاورمیانه سرایت کند - می‌تواند قیمت نفت را تا ۷۵درصد افزایش دهد. پتانسیل یک شوک انرژی جهانی در پی حمله وحشیانه اسرائیل به غزه، یک سوال مبرم برای اقتصاددانان و سیاستگذاران بوده است که سال گذشته را صرف مبارزه با تورم کرده‌‌‌اند.
قیمت انرژی از زمان حمله اسرائیل به غزه تا حد زیادی مهار شده است. اما اقتصاددانان و سیاستگذاران به دقت مسیر جنگ را زیر نظر دارند و درگیریهای قبلی در منطقه را مطالعه می‌کنند و سعی می‌کنند مقیاس بالقوه پیامدهای اقتصادی در صورت درگیری فعلی را تعیین کنند که احتمالا در سراسر خاورمیانه تشدید و گسترش می‌‌‌یابد. مطالعه جدید بانک جهانی نشان می‌دهد که چنین بحرانی می‌تواند با اختلالات بازار انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین همپوشانی داشته باشد و پیامدهای اقتصادی آن را تشدید کند. ایندرمیت گیل، اقتصاددان ارشد بانک جهانی و معاون ارشد اقتصاد توسعه بانک جهانی در بیانیه‌‌‌ای گفت: «آخرین درگیری در خاورمیانه به دنبال بزرگ‌ترین شوک به بازارهای کالا از دهه ۱۹۷۰ یعنی جنگ روسیه با اوکراین وارد شد. اگر درگیری تشدید شود، اقتصاد جهانی برای اولین بار در دهه‌‌‌های اخیر با یک شوک انرژی دوگانه مواجه می‌شود، نه فقط از جنگ اوکراین، بلکه از خاورمیانه.»
یک مقام ارشد دولت آمریکا هفته گذشته به نیویورک‌تایمز گفت که بایدن می‌تواند مجوز دور جدیدی از آزادسازی از ذخایر را صادر کند، که احتمالا از یک انبار اضطراری نفت‌‌‌خام که در غارهای نمک زیرزمینی نزدیک خلیج مکزیک ذخیره شده، خواهد بود. مقامات دولت بایدن علنا نگرانی‌های خود را در مورد تاثیرات اقتصادی این درگیری کم‌‌‌اهمیت جلوه داده و اعلام کرده‌‌‌اند که برای پیش‌بینی پیامدها خیلی زود است. جنت ال یلن، وزیر خزانه‌‌‌داری آمریکا هفته گذشته در یکی از رویدادهای خبری بلومبرگ خاطرنشان کرد که قیمت نفت تاکنون به طور کلی ثابت بوده و او هنوز نشانه‌‌‌هایی را که جنگ پیامدهای اقتصادی جهانی داشته باشد، ندیده است.
داده‌‌‌های ناامیدکننده تولید و تجارت چین
قیمت نفت در معاملات روز سه‌‌‌شنبه ۳۱ اکتبر پس از کاهش بیش از ۳ درصدی روز دوشنبه، تا حدودی افزایش نشان داد، زیرا نگرانی‌ها در مورد کاهش عرضه سوخت به دلیل درگیریهای خاورمیانه، داده‌‌‌های ناامیدکننده تولید و تجارت چین را تحت‌تاثیر قرار داد. به گزارش رویترز و تا لحظه انتشار این گزارش، بهای معاملات آتی دسامبر نفت برنت، ۶۵ سنت یا ۰.۷۴درصد افزایش یافت و به ۸۷ دلار در هر بشکه رسید. نفت خام وست تگزاس اینترمدییت با ۶۷ سنت یا ۰.۸۱درصد افزایش، حدود ۸۳ دلار فروخته شد. به رغم تشدید حملات اسرائیل به غزه، در حالی که سرمایه‌گذاران در آستانه نشست روز چهارشنبه فدرال رزرو آمریکا احتیاط پیشه کردند، قیمت نفت روز دوشنبه سقوط کرد. لئون لی، تحلیلگر CMC Markets که در مرکز تجاری چین در شانگهای مستقر است، گفت: «اگرچه اسرائیل یک حمله زمینی انجام داد، اما خیلی سریع نیز عقب‌‌‌نشینی کرد و ایران در حال حاضر تنها به بازدارندگی کلامی متوسل شده اما احتمال دخالت ایران در جنگ، نگرانی‌های کاهش عرضه نفت را به دنبال دارد.» او افزود که رشد بازار نفت اکنون به گسترش حملات زمینی اسرائیل بستگی دارد.
تحلیلگران ING در یادداشتی گفتند: «اختلال در جریان نفت ایران همچنان بدیهی‌ترین خطر برای بازار است.» آنها افزودند، اگر ایالات متحده یک بار دیگر تحریم‌ها را به شدت اعمال کند، چیزی بین ۵۰۰هزار بشکه تا یک میلیون بشکه در روز کاهش عرضه خواهیم داشت، اگرچه تحولات خاورمیانه هنوز بر عرضه نفت تاثیری نداشته است. در چین، تولید ضعیف‌تر از حد انتظار است و داده‌‌‌های مربوط به فعالیت‌‌‌های غیر‌تولیدی، نگرانی‌ها از کند شدن تقاضای سوخت را از سوی مصرف‌کننده شماره دو نفت جهان برانگیخته است. شاخص رسمی مدیران خرید چین به زیر سطح ۵۰ واحدی کاهش یافت. قیمت‌ها به دلیل نگرانی در مورد چشم‌‌‌انداز صادرات نفت خام از ونزوئلا، به دلیل عدم‌اطمینان انتخابات، روند صعودی خواهد داشت. به گفته تحلیلگران ING، تعلیق نتایج انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری مخالفان در ماه جاری توسط دیوان عالی احتمالا این سوال را مطرح می‌کند که آیا ایالات متحده به معافیت خود از تحریم‌ها علیه ونزوئلا ادامه خواهد داد. آنها افزودند که ایالات متحده اخیرا تصمیم گرفته در ازای وعده برگزاری انتخابات عادلانه‌تر در سال ۲۰۲۴، تحریم‌ها را کاهش دهد.
