«دنیای‌اقتصاد» شرایط جدید حمل و نقل نفت روسیه را در آب‌های بین‌المللی بررسی می‌کند
ابرتانکرهای نفتی چین؛ یاریرسان نفت روسی
تفاهم‌نامه مشارکت بدون شرط روسیه و چین
پس از آنکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و شی‌‌‌‌‌‌جین‌‌‌‌‌‌پینگ رهبر چین، پیش از آغاز مناقشه در اوکراین، بر سر موضوع «مشارکت بدون قید و شرط» دو کشور به تفاهم رسیدند، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، بدون اعتنا به تحریم‌های غرب، مبادرت به استمرار خرید و واردات نفت از روسیه کرد. همچنین منابع رسمی اعلام کردند که پنجمین سوپرتانکر یا ناو بسیار بزرگ حامل نفت را در حالی‌که نفت‌خام روسیه را به مقصد هند حمل می‌کند، رصد کرده‌‌‌‌‌‌اند. گفتنی است هند نیز مانند چین همچنان به خرید نفت روسیه که با تخفیف فروخته می‌شود ادامه داده، آن‌هم در شرایطی که بسیاری از مشتریان غربی برای تامین پایدار حامل‌‌‌‌‌‌های سوخت موردنیاز، دست به دامان سایر تامین‌‌‌‌‌‌کنندگان نفت شده‌اند.
با استناد به گزارش‌های دریانوردی و داده‌های ردیابی «کشتی ایکون»، حرکت تمامی پنج سوپرتانکر یادشده بین ۲۲ دسامبر تا اوایل فوریه، برنامه‌ریزی شده بود. رویترز نوشت، سقف قیمتی گروه۷ که در دسامبر گذشته تصویب شد به کشورهای خارج از اتحادیه اروپا اجازه می‌دهد نفت روسیه را از طریق دریا خریداری و واردکنند. این مصوبه در عین‌حال شرکت‌های کشتیرانی و بیمه را از انجام امور مرتبط با حمل‌ونقل محموله‌‌‌‌‌‌های نفت‌خام روسیه منع می‌کند، مگر اینکه در قیمتی زیر سقف ۶۰ دلار عرضه شود.
واکنش روسیه به سنگ‌‌‌‌‌‌اندازی‌‌‌‌‌‌های غرب
ایالات‌متحده و هم‌‌‌‌‌‌پیمانان غربی این کشور تلاش کردند تا درآمدهای حاصل از فروش حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی مسکو را محدود کرده تا از این طریق تامین منابع مالی این کشور برای پوشش هزینه‌های سرسام‌‌‌‌‌‌آور جنگ در اوکراین را با چالش جدی مواجه کنند. روسیه اما در واکنش، به‌سرعت صادرات نفت خود را از اروپا به سمت کشورهای آسیایی منحرف کرد. با وجود مسیرهای انتقال دریایی طولانی‌‌‌‌‌‌تر، تخفیف‌های سنگین و نرخ‌های بی‌‌‌‌‌‌سابقه حمل‌ونقل به ایجاد تعادل بین درآمد و هزینه کمک کرد. این در حالی است که به باور کارشناسان حوزه حمل‌ونقل، بهره‌‌‌‌‌‌برداری از سوپرتانکرها در مسیرهای آسیایی، به دلیل ظرفیت فوق‌‌‌‌‌‌العاده این نوع از نفتکش‌ها، می‌تواند با سرشکن نرخ حمل دریایی، هزینه‌های جابه‌جایی نفت را به طرز چشمگیری تعدیل کند.
در همین ارتباط، اگرچه پکن قبلا تحریم‌های غرب علیه روسیه را غیرقانونی خوانده بود، وزارت‌خارجه چین و وزارت انرژی و حمل‌ونقل روسیه، از اظهارنظر در این زمینه خودداری کردند. در عین حال، وزیر نفت هند در جریان یک نشست مطبوعاتی گفت کشورش از هر منبعی که ارزان‌ترین قیمت را پیشنهاد دهد، بدون هرگونه سیاسی‌‌‌‌‌‌کاری و صرفا با اهداف اقتصادی، نفت خریداری خواهد کرد. پالایشگاه‌‌‌‌‌‌های هند در شرایط کنونی، از تخفیف جذاب برابر با ۱۵ تا حتی ۲۰ دلار در هر بشکه برای خرید نفت روسیه و در مقایسه با نفت‌برنت بهره می‌برند.
بشنوید از کشتیهای عظیم حامل نفت
روسیه نفت اورال صادراتی خود را از بنادر غربی این کشور برای انتقال به ابر نفتکش‌های «لورن۲»، «مانیکا اس»، «کاتالینا ۷» و «ناتالینا ۷» البته تحت پرچم پاناما، به مقصد چین می‌فرستد. این در حالی است که ابر نفتکش «سائوپائولو» هم‌‌‌‌‌‌اکنون در مسیر هند در حرکت است. یکی از مدیران اجرایی شرکت کشتیرانی چینی مرتبط با این محموله‌‌‌‌‌‌های نفتی، در گفت‌وگو با رویترز اعلام کرد که در مجموع ۱۸ سوپرتانکر چینی و ۱۶ کشتی دیگر در کلاس «افرامکس»، می‌توانند برای حمل‌ونقل نفت‌خام روسیه در سال۲۰۲۳ مورد‌استفاده قرار بگیرند. مجموع ظرفیت ناوگان یادشده، برای حمل ۱۵میلیون‌تن نفت در سال‌یا حدود ۱۰درصد از کل حجم صادراتی نفت اورال کافی خواهد بود.
منطبق با معیارهای استاندارد بین‌المللی، ظرفیت ابرنفتکش‌ها (VLCC) تا ۲میلیون بشکه،کشتیهای کلاس سوئزمکس (Suezmax ) تا یک‌‌میلیون بشکه و کلاس افرامکس (Aframax) تا ۶۰۰هزار بشکه تعریف شده‌است. در حالی‌که در شرایط کنونی حجم بالایی از نفت‌خام صادراتی روسیه با کشتیهای روسی یا غیرغربی به مقاصد چین، هند و ترکیه حمل می‌شود، تحریم‌های گروه۷ منجر به کمبود نفتکش‌های کوچک‌تر در کلاس‌‌‌‌‌‌آیس (ICE) که بسیاری از آنها متعلق به شرکت‌های یونانی و نروژی هستند، شده‌است. نفتکش‌هایی با ظرفیت پایین‌ترکه روسیه برای حمل نفت‌خام خود از بنادر دریای بالتیک در زمستان به آنها نیاز دارد.
به گفته تجار بین‌المللی نفت، از آنجایی‌که روسیه و چین ناوگان مناسبی از کشتیهای کلاس آیس در اختیار ندارند، استفاده از ابر نفتکش‌های چینی به آنها این آزادی عمل را می‌دهد تا نفت را از بنادر بالتیک برای انتقال کشتی به کشتی به نفتکش‌های بزرگتر بر روی آب‌های بین‌المللی، انتقال دهند.
در همین رابطه، یکی از کارشناسان بازار نفت اروپا در مصاحبه با ژاپن‌‌‌‌‌‌تایمز، برای توضیح اینکه چرا از ابرنفتکش‌ها در جابه‌جایی نفت روسیه استفاده می‌شود، گفت: «استفاده از نفتکش‌های کلاس آیس بسیار پرهزینه است ضمن آنکه این نوع کشتی‌‌‌‌‌‌ها برای حمل نفت در مسافت‌‌‌‌‌‌های طولانی مناسب و اقتصادی نیستند. واقعیت این است که جنگ اوکراین و تحریم‌های ناشی از آن، نرخ تقاضا برای نفتکش‌های کوچک‌تر را افزایشی کرده و به‌این‌ترتیب، هزینه اجاره و بهره‌‌‌‌‌‌برداری از نفتکش‌های بزرگ را کاهش داده و از این طریق، به تعدیل برخی از هزینه‌های مازاد که روسیه با آن دست‌به‌گریبان است، کمک شایانی کرده‌است.»
معرفی انواع نفتکش‌ها
الف- کشتی نفتکش: ژاپن اولین کشتی نفتکش را در دهه ۱۹۷۰ میلادی تولید و به صنعت حمل دریایی معرفی‌‌‌‌‌‌کرد. این نوع کشتی‌‌‌‌‌‌ها از لحاظ ظاهری شباهت زیادی به کشتیهای فله‌‌‌‌‌‌بر داشته با این تفاوت که عرشه آنها پوشیده از لوله‌های انتقال نفت به مخازن نفتکش است. فرآیند بارگیری و تخلیه توسط سیستم پمپاژ انجام می‌گیرد. به دلیل اندازه بسیار بزرگ نفتکش‌ها، عملیات تخلیه و بارگیری در بنادر امکان‌پذیر نیست. این کشتی‌‌‌‌‌‌ها به دلیل ابعاد بزرگ تنها در آب‌های عمیق تردد کرده و قابلیت حمل تا ۲میلیون بشکه نفت را نیز دارند.
ب- کشتی حمل گاز: کشتیهای حمل گاز را می‌توان به دو نوع تقسیم‌بندی کرد: کشتیهای حامل « ال‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌جی یا گاز طبیعی مایع» و کشتیهای حامل «ال‌‌‌‌‌‌پی‌‌‌‌‌‌جی یا گاز پترولیوم مایع.» این دو محصول تحت شرایط دمایی خاص خود حمل می‌شوند.
ج- تانکر شیمیایی: این نوع تانکرها برای انتقال انواع روغن و مواد شیمیایی مایع، کاربرد دارند. جنس بدنه تانکرهای شیمیایی از استیل و ضد‌زنگ است و در مقابل خوردگی مواد شیمیایی مقاومت خوبی دارند. محصولاتی‌‌‌‌‌‌که با این تانکرها جابه‌جا می‌شوند به سه دسته مواد شیمیایی آلی، مواد شیمیایی غیر‌‌‌‌‌‌آلی و روغن‌های گیاهی تقسیم می‌شوند. هزینه حمل برای هریک از این سه دسته محصولات متفاوت است. لازم به ذکر است، مواد اسیدی مانند اسید‌سولفوریک و اسید‌فسفریک را با بهره‌‌‌‌‌‌گیری از مخازنی از جنس فولاد ضد‌زنگ جابه‌جا می‌کنند.
