پتروشیمی؛ برنده ایرانی بحران جهانی انرژی
با وقوع جنگ اوکراین و تحریم نفتی روسیه توسط اتحادیه اروپا، بحران انرژی به اوج خود رسید که برندگان و بازندگانی را در پی داشت. موسسه مشاوره انرژی SolutiEn در گزارشی با عنوان «برندگان و بازندگان ایرانی از بحران انرژی در جهان» به بررسی سود و ضرر شرکت‌های پتروشیمی ایران در مواجهه با بحران انرژی پرداخته است. قیمت متانول صادراتی ایران به صورت کلی همبستگی بالایی با قیمت نفت خام و زغال سنگ چین دارد، اما طی یک سال اخیر و با بروز بحران در بازارهای جهانی انرژی، تاثیرپذیری قیمت متانول از زغال سنگ چین بیشتر از نفت خام بوده است. طی این مدت قیمت نفت خام نسبت به میانگین پنج‌ساله ۶۵درصد افزایش، قیمت زغال سنگ چین حدود ۴۰درصد افزایش و قیمت متانول صادراتی ایران CFR (چین) نسبت به میانگین ۵ساله خود حدود ۳۰درصد افزایش داشته است. شرکت‌های متانولی یکی از سودآورترین شرکت‌های حاضر در بازار بورس بوده‌اند. اما در یک سال اخیر حداقل دو عامل قطعی گاز در زمستان و جا ماندن قیمت متانول از افزایش قیمت‌های جهانی این روند چندساله را دگرگون کرد.
میانگین حاشیه سود سه پتروشیمی متانول حاضر در بورس در زمستان ۱۴۰۰ کاهش یافت و با بهبود اندکی در قیمت متانول و همچنین اعمال سقف بر قیمت خوراک گاز طبیعی، این میانگین حاشیه سود در بهار ۱۴۰۱ به ۲۸درصد افزایش یافت. تاثیرپذیری بالای اوره از قیمت‌های گاز طبیعی و البته تنگنای بازار نهاده‌ها و محصولات کشاورزی باعث شده قیمت اوره صادراتی ایران برخلاف متانول، جهش قابل‌توجهی را تجربه کند. نرخ خوراک گاز طبیعی به دلیل اتصال به نرخ ۴ هاب گازی به نوعی نماینده تحولات قیمتی گاز طبیعی در بازه موردنظر است.
طی مدت یک‌ساله اخیر قیمت اوره صادراتی ایران همگام با نرخ خوراک پتروشیمی نسبت به میانگین ۵ساله خود حدود ۱۶۰درصد رشد داشته است. جهش ۳برابری نرخ خوراک گاز طبیعی واحدهای اوره‌ای ایران در یک سال اخیر سبب شد بخش عمده رشد درآمدی این شرکت‌ها در قالب بهای تمام‌شده تعدیل شود. در شرایطی که میانگین حاشیه سود ۴ شرکت اوره‌ساز حاضر در بورس در ۵ سال اخیر ۴۵درصد بوده است، این شاخص در زمستان ۱۴۰۰ در سطح ۵۶درصد و در بهار ۱۴۰۱ به ۶۴درصد افزایش یافته است.
