آینده مبهم قیمت جهانی نفت
موضع اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) وآژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، ناظر انرژی غرب، که از تامین‌کنندگان اصلی بازار جهانی نفت به حساب می‌آیند، رشد ۲ تا ۳درصدی تقاضای نفت در سال جاری و آینده را پیش‌بینی کرده‌اند. در بحبوحه اوضاع نابسامان اقتصادی در سراسر دنیا، اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی رشد قابل ملاحظه تقاضای نفت را، به‌رغم رکود اقتصادی حاکم، پیش‌بینی می‌کنند. هیثم الغیس، دبیرکل جدید اوپک، در مصاحبه با رویترز گفت: «ما به روند بازار نفت خوش‌بین هستیم. اگر‌چه پیش‌بینی می‌شود نمودار رشد تقاضا در سال ۲۰۲۳ کاهشی باشد، اما این چالش را قبلا نیز تجربه کرده و به سلامت از آن عبور کرده‌ایم.» آژانس بین المللی انرژی که این هفته پیش‌بینی توقف رشد تقاضا در سه ماه پایانی سال جاری را منتشر کرد، همچنان انتظار دارد مصرف روزانه نفت در سال ۲۰۲۲ به میزان ۲میلیون بشکه و متعاقب آن در سال ۲۰۲۳ به میزان ۱/ ۲میلیون بشکه افزایش یابد.
اوضاع وخیم بازار انرژی
در همین حال، جی پی مورگان این هفته مجددا تاکید کرد انتظار می‌رود اقتصاد جهانی به‌زودی از دوران رکود گذر کرده و نمودار تقاضای جهانی نفت صعودی باقی بماند. در این شرایط، حال و روز بازار جهانی نفت وخیم‌تر از سایر کالاها بوده است. قیمت نفت در ماه مارس به دلیل منازعه بین روسیه و اوکراین، برای مدت کوتاهی به نزدیک به ۱۴۰دلار در هر بشکه رسید و سپس طولانی‌ترین ریزش به مدت ۹۰ روز را از زمان شروع همه‌گیری کووید-۱۹ تجربه کرد.
کارشناسان صنعت نفت خاطرنشان می‌کنند علاوه بر محدودیت‌های سختگیرانه کووید-۱۹ که در بسیاری از شهرهای چین فعالیت اقتصادی را کند و بعضا متوقف کرده است، اخیرا شاهد کاهش عرضه نفت در چین به‌واسطه تعمیرات موقت پالایشگاه‌ها نیز هستیم. وقوع رکود جهانی، از منظر صندوق بین‌المللی پول، دور از انتظار نیست. ایالات متحده به عنوان مثال، دو فصل با رشد منفی را پشت سر گذاشته است. رشد اقتصادی چین نیز همچنان به دلیل محدودیت‌های کووید-۱۹ متوقف مانده است. آژانس بین‌المللی انرژی این هفته در گزارش ماهانه نفت خود اعلام کرد انتظار می‌رود مصرف سوخت در گروه کشورهای درحال‌توسعه وابسته به سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در نیمه دوم سال جاری کاهش یابد. آژانس در ادامه گزارش خود افزود: در‌عین‌حال این کاهش مصرف، به دلیل افزایش تقاضا برای سوخت هواپیما در سفرهای هوایی و گرایش به سمت استفاده از نفت برای تولید برق جبران خواهد شد، چرا‌که در شرایط کنونی، روسیه شریان تامین گاز کشورهای اروپایی را بسته است.
راهکار افزایش تقاضای نفت
سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی در مصاحبه با رویترز گفت: «در سال جاری تقاضای جهانی نفت عمدتا منحصر به نیمه اول سال بود.» او اضافه کرد پیش‌بینی آژانس مبنی‌بر رشد معنادار تقاضای نفت در سال آینده، تا حدود زیادی وابسته به تمهیدات دولت چین در خصوص تسهیل و رفع محدودیت‌های سختگیرانه مرتبط با همه‌گیری کرونا خواهد بود. رفع محدودیت کووید-۱۹ در چین به‌منزله بازگشت دومین اقتصاد بزرگ جهان به عرصه تجارت بین‌الملل تعبیر خواهد شد. در اقدام مثبت دیگری در راستای افزایش تقاضا، پالایشگاه‌های ایالات متحده از جمله ماراتن (Marathon) و والرو (Valero) ماه گذشته به سرمایه‌گذاران خود گفتند در نظر دارند با کار شبانه‌روزی، ذخایر سوختی کشور را که در طول سال به پایین‌ترین حد خود رسیده‌اند، احیا و تکمیل کنند. واقعیت این است که تحولاتی مانند چشم‌انداز کمرنگ توافق موسوم به هسته‌ای با ایران، حجم متنابهی از نفت را به بازارهای بین المللی باز خواهد گرداند.
از همین رو، برخی از فعالان بازار نفت از هم‌اکنون درصدد خرید و ذخیره نفت در افت احتمالی قیمت هستند.در گزارشی از بلومبرگ آمده است: «اهمیت احیای برجام و متعاقب آن عرضه نفت ایران به بازارهای جهانی، در سایه افزایش قیمت انرژی، تورم در اروپا و تحریم صادرات نفت خام روسیه دوچندان می‌شود. در صورت دستیابی به توافق، روزانه حدود ۵۰۰هزار تا یک‌میلیون بشکه نفت ایران به بازارهای جهانی عرضه خواهد شد.» بر اساس گزارش خبرگزاری افه از اسپانیا، قیمت حامل‌های انرژی در اروپا در ۶ماه اخیر و از زمان منازعه بین روسیه و اوکراین به شدت افزایش یافته است، به گونه‌ای که مسکو با وجود کاهش ۱۵درصدی میزان فروش سوخت، ۸۹درصد بیشتر از یک سال قبل از محل صادرات هیدروکربن به اتحادیه اروپا ،درآمد کسب کرده است.
در حال حاضر اتحادیه اروپا حدود ۱۴میلیارد یورو در ماه برای خرید زغال سنگ، نفت و گاز به مسکو پرداخت می‌کند؛ در حالی که این رقم در سال گذشته به صورت میانگین، ماهانه حدود ۵/ ۷میلیارد یورو بود. جی پی مورگان باور دارد تحولات ژئوپلیتیکی اخیر می‌تواند به روند صعودی قیمت حامل‌های انرژی دامن بزند، با این حال واکنش بازار تا کنون خنثی بوده است. در ادامه گزارش تصریح شده است فعالان بازار انرژی به دنبال خرید نفت در افت قیمت آن هستند.
نقش چین در بازار نفت
کلید بازار آتی نفت در دستان چین، وارد‌کننده اصلی سوخت دنیاست. کشوری که در ماه ژوئیه به دلیل اتخاذ سیاست مقابله همه جانبه با کرونا، با رشد منفی اقتصادی روبه‌رو شد. کاهش فعالیت کارخانه‌ها و خرده‌فروشی‌ها از دیگر دلایل این چالش به حساب می‌آیند. اد هیرس، استاد اقتصاد انرژی در دانشگاه هیوستون، باور دارد که کاهش نرخ واردات چین که به تبع آن افت جهانی قیمت رقم خورد، تا حد زیادی به پروژه تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌های چین در تابستان امسال بر‌می‌گردد. این نکته را نمی‌توان و نباید به منزله وجود «اقتصاد بیمار» در کشور چین تعبیر کرد. کاهش قیمت جهانی نفت به این دلیل است که چین در یک ماه و نیم گذشته، روزانه معادل ۷۵۰هزار بشکه نفت خام کمتر خریداری و مصرف کرده است. به عبارت بهتر، کاهش حدود ۷۵/ ۰درصدی تقاضای جهانی نفت، قیمت این محصول استراتژیک را ۱۵ تا ۲۰درصد کاهش می‌دهد. این موضوع حکایت از نقش بی‌بدیل چین در مبادلات جهانی انرژی دارد.
