رفع تحریم‌ها بهای طلای سیاه را به کدام جهت سوق می‌دهد؟
اثر بازگشت ایران به بازارهای جهانی نفت
به عبارت دیگر بازار همچنان به گزینه‌های در دسترس برای افزایش عرضه چشم خواهد داشت. در حالی که از زمان آغاز بحران انرژی تلاش‌ها در دولت بایدن برای فشار بر عربستان سعودی طی ماه‌های پس از جنگ، با دست رد این پادشاهی حاشیه خلیج فارس همراه شده است، آرامکو به تازگی اعلام کرده است هر زمان دولت سعودی تقاضا کند می‌تواند تولید نفت خویش را به 12میلیون بشکه در روز افزایش دهد. این یعنی آرامکو ادعا می‌کند در صورت نیاز ۳/ ۱میلیون بشکه در روز (معادل کل ظرفیت اضافه تولید ایران) به تولید روزانه نفت خویش خواهد افزود تا بیش از نیمی از افزایش تقاضای احتمالی بازار در طول سال آینده را پوشش بدهد. این اقدام عربستان بیشتر از آنکه در عمل قابل‌تحقق باشد - به دلیل ریسک‌هایی که برای آرامکو و بازار به دنبال خواهد داشت - یک اقدام سیاسی است.
تحلیلگران آن را یک قدرت‌نمایی در بازار تلقی می‌کنند و در‌عین‌حال، یک پیام به ایالات متحده در بحبوحه مذاکرات برجام است. به‌هرحال، بازار نمی‌تواند با توجه به ریسک‌های ناشی از جنگ یمن و سایر احتمالات فنی، انتظار داشته باشد تمام ظرفیت اضافه موجود اوپک (محدود به عربستان سعودی و امارات عربی) وارد بازار شود و تمایل و امید برای بازگشت نفت ایران به بازار برای پوشش دادن به تقاضای رو به تزاید نفت خام همچنان زیاد است. با این تفاسیر می‌توان نتیجه‌گیری کرد که عدم ورود نفت ایران به بازار (تداوم شرایط فعلی) در کنار عدم ورود ظرفیت اضافه تولید عربستان سعودی و امارات به بازار نفت باعث تداوم شرایط تنگنا در بازار و آسیب‌پذیری در مقابل تلاطم‌های بازار خواهد شد. اما تعیین اینکه ورود نفت ایران به بازار تا چه حد منجر به تغییر این روند خواهد شد تابعی از این خواهد بود که ایران در عمل قابلیت عرضه چه میزان نفت به بازار خواهد داشت.
چشم‌انداز ظرفیت عرضه نفتی ایران
بر اساس گزارش‌های موجود - شامل کپلر، بلومبرگ و FGE - ذخایر شناور ایران در دریاها در محدوده 100میلیون بشکه است که تقریبا نیمی از آن را نفت خام (عمدتا سنگین) و نیمی از آن را میعانات گازی تشکیل می‌دهد. میزان ذخایر نفت و میعانات گازی ایران در خشکی البته محدودتر است، اما احتمالا آن ذخایر نیز پر هستند. پرده اول سناریوی بازگشت ایران به بازارهای نفت شامل سیل انبوهی از نفت و میعانات گازی به بازارهای نفت خواهد بود. این حجم از عرضه در مدت‌زمان بسیار کوتاه شوک قابل‌توجهی به بازار خواهد داد، اما تاثیر درازمدتی بر قیمت نخواهد داشت. در واقع آنچه تاثیر درازمدت بازگشت نفت ایران روی بازار را تعیین می‌کند، میزان نفت بیشتری است که ایران می‌تواند به بازارها عرضه کند. در‌حال‌‌حاضر ایران بیش از ۵/ ۲میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که احتمالا یک میلیون بشکه از آن در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد.
برآوردهای شرکت FGE حاکی از آن است که ایران در مدت ۳ ماه پس از رفع تحریم ها 900هزار بشکه در روز افزایش تولید خواهد داشت و در ظرف ۶ ماه به ظرفیت ۷/ ۳میلیون بشکه در روز (۲/ ۱میلیون بشکه افزایش تولید) خواهد رسید. تجربه رفع تحریم‌های نفتی در سال 2015 نشان می‌دهد ایران به‌خوبی قادر است به سقف تولید خویش بازگردد. همچنان که گفته شد، بازار نسبت به بازگشت نفت ایران تمایل بیشتری دارد تا مصرف شدن کل ظرفیت اضافه‌ی اوپک. با توجه به این مطلب بازگشت ایران به بازار تاثیر با‌دوام‌تر و کم‌ریسک‌تری بر بازار خواهد داشت. مشتریان سنتی نفت ایران البته ممکن است با اندکی تاخیر خود را با شرایط وقف دهند، هندوستان تقریبا با تمام توان نفت روسیه را جایگزین سایر نفت ها کرده است، کره جنوبی و ژاپن نفت و میعانات گازی را از سایر منابع تامین می‌کنند و نفت عربستان و امارات در جنوب اروپا جایگزین نفت روسیه شده است. شرایط بازارها تا حد قابل‌توجهی سیاسی است. با این حال مشتریان بزرگ در چین و سایر کشورهای شرق آسیا نظیر کره جنوبی و ژاپن احتمالا مشتریان مناسبی برای نفت ایران خواهند بود.
تعیین اینکه نفت ایران در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت چه میزان بر قیمت‌ها اثر بگذارد، امر آسانی نخواهد بود؛ اما احتمالا می‌تواند بازار را به روندهای عادی پیش از شروع ابعاد روانی جنگ اوکراین در محدوده کانال 80دلار در هر بشکه باز گرداند. در عین حال، نباید فراموش کرد بحران‌های سیاسی در لیبی، اختلاف میان روسیه و قزاقستان و همچنین بروز تنشی جدید میان عربستان سعودی و یمن می‌تواند منجر به بروز التهاب‌های بزرگ‌تری در بازار شود که قیمت‌ها را به مرزهای بالاتری سوق دهند.
