کشورهای نفتی به کمترین افزایش تولید رای دادند
«نه» اوپک‌پلاس به خواسته بایدن
سازمان اوپک بی‌تردید همچنان پس از دهه‌ها قدرتمندترین بازیگر در بازار نفت است و حالا تصمیم ائتلاف اوپک پلاس مبنی بر افزایش تولید بسیار اندک ۱۰۰هزار بشکه در روز برای ماه سپتامبر، سیگنالی صعودی به بازار مخابره می‌کند.
با توجه به بحران انرژی جهان، تصمیم اوپک بسیار مهم است؛ بالاخص که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، برای افزایش تولید اوپک‌پلاس به هر فشاری بر عربستان سعودی و دیگر متحدان اوپکی خاورمیانه متوسل شد، اما به نظر می‌رسد دست رد محمد بن‌سلمان به سینه بایدن در بازار نفت ادامه دارد. در واقع، نتیجه ماه‌ها تلاش ایالات متحده و جو بایدن برای کنترل قیمت نفت، به افزایشی منجر شد که خبرگزاری رویترز آن را توهین‌آمیز برای رئیس‌جمهور آمریکا می‌داند. واقعیت این است که عربستان سعودی، روسیه و متحدانشان در اوپک‌پلاس، تصمیم گرفتند تنها ۱۰۰هزار بشکه در روز عرضه خود را افزایش دهند که به معنای تامین نفت خام مورد‌نیاز ۸۶ ثانیه جهان در هر روز است.
تلاش روسیه و آمریکا بر سر افزایش تولید
با توجه به بحران انرژی جهان، تصمیمات اوپک و متحدانش همواره می‌تواند بسیار مهم باشد. البته می‌توان گفت قدرت این گروه در برهه زمانی کنونی به‌طور قابل توجهی نسبت به گذشته کاهش یافته است؛ زیرا تعدادی از اعضا در حال تلاش برای افزایش حفاری و برداشت هستند و بازیگران غیراوپکی نیز شروع به برداشتن محدودیت تولیدی کرده‌اند. این نشست، فرصت بعدی اوپک است تا نشان دهد همچنان می‌تواند بازار را متحول کند و بشکه‌های کافی برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد تولید کند یا برخلاف انتظارات کشورهایی چون ایالات متحده، هند و مصرف‌کنندگان اروپایی همچنان به سیاست محتاطانه خود در زمینه افزایش عرضه ادامه دهد. اوپک در مسیر بازگرداندن کامل سهمیه‌های تولیدی خود به سطح پیش از همه‌گیری در ماه اوت است.
هر چند در این میان ایالات متحده که با بحران انرژی و قیمت‌های نجومی سوخت برای رانندگان و شهروندان روبه‌رو شده است و محصولاتی چون بنزین و گازوئیل همچنان گران هستند، در کنار سایر کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت از اوپک‌پلاس می‌خواهد که به افزودن بشکه‌های بیشتر به بازار ادامه دهد تا به کاهش بهای طلای سیاه کمک کند. جو بایدن در سفر ماه گذشته خود به عربستان سعودی، تمام تلاش خود را به کار گرفت تا ریاض را به افزایش تولید قانع کند.
جولین لی، ستون‌نویس بلومبرگ، در یادداشتی با اشاره به جلسه روز چهارشنبه اوپک‌پلاس گفته که این جلسه بسیار جالب خواهد بود؛ زیرا برای اولین‌بار در یک سال گذشته متحدان اوپک و غیر‌اوپک در جلسه ماهانه شرکت می‌کنند تا بر سر گام بعدی خود در زمینه مدیریت بازار به توافق برسند و هیچ سیاست مشخصی نیز از پیش برای آنها وجود ندارد. اوپک‌پلاس تمام میزان تولیدی را که در آوریل ۲۰۲۰ با شیوع بیماری کووید و سقوط تقاضا و قیمت‌ها در بازار نفت کاهش داده بود اکنون بازیابی کرده و دست‌کم روی کاغذ به هدف تولیدی خود رسیده است. اما در عمل، تولید این گروه بسیار کمتر از تعهدات آن بوده است؛ به طوری که داده‌های تفصیلی مربوط به تولید اوپک و متحدانش، نشان میدهد اعضای کارتل نفتی در ماه مه حدود ۷/ ۲میلیون بشکه در روز کمتر از میزان برنامه‌ریزی‌شده تولید کرده‌اند.
حدود نیمی از این کسری تولید مربوط به روسیه است که پس از جنگ با اوکراین، برخی از خریداران اروپایی از تجارت نفت و محصولات پالایشی روسی اجتناب کردند. کشورهای عضو اوپک مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی هزینه سیاسی و حتی اقتصادی زیادی داده‌اند تا بتوانند روسیه را در کنار خود در اوپک‌پلاس داشته باشند. همچنین تغییر مناسبات ژئوپلیتیک نیز این کشورها را به‌سرعت به مسکو نزدیک‌تر کرده است و بی‌تردید اوپک‌پلاس تصمیمی را که برخلاف خواست و منافع روسیه باشد در دستور کار خود قرار نمی‌دهد.
افزایش تولید ناچیز اوپک‌پلاس در ماه سپتامبر
با این حال، عصر روز چهارشنبه در نشست وزارتی اوپک‌پلاس اعلام شد این ائتلاف قرار است تولید نفت خود برای ماه سپتامبر را به میزان بسیار ناچیز ۱۰۰هزار بشکه در روز افزایش دهد. خبرگزاری رویترز میگوید این اقدام اوپک‌پلاس از دیدگاه بسیاری از تحلیلگران، توهینی آشکار و واضح به جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده است؛ زیرا یکی از کلیدی‌‌ترین دلایل سفر اخیر جو بایدن به عربستان سعودی، تلاش برای متقاعد کردن محمد بن‌سلمان به‌عنوان رهبر واقعی اوپک برای پمپاژ نفت بیشتر به بازار بود.
این افزایش اندک، در عالم واقعیت نمی‌تواند عملا هیچ‌گونه تاثیری بر زنجیره عرضه و تامین نفت جهانی بگذارد. افزایش تولید ۱۰۰هزار بشکه در روز، معادل تنها ۸۶ثانیه از تقاضای جهانی برای طلای سیاه است. پس از هفته‌ها گمانه‌زنی مبنی بر اثرات سفر بایدن به خاورمیانه و همچنین اعطای مجوز واشنگتن برای فروش موشک‌های تدافعی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی، بسیاری انتظار داشتند تلاش بایدن برای متقاعد کردن اوپک به افزایش عرضه، نتیجه‌ای در بر داشته باشد.
جو بایدن در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری خود با حملات لفظی مداوم به محمد بن‌سلمان، از لزوم طرد کردن بین‌المللی عربستان سعودی سخن گفته بود؛ اما با افزایش انفجاری بهای سوخت که به تورم شدیدی در اقتصاد آمریکا منجر شد، او روابطش با عربستان را از سر گرفت و به این کشور سفر کرد تا شاید بتواند بن‌سلمان را به تغییر راهبرد در بازار نفت متقاعد کند. با این حال، به نظر می‌رسد تلاش‌های بایدن و حتی تصویب کمک نظامی به امارات و عربستان در شب پیش از جلسه اوپک‌پلاس در کنگره آمریکا، مانع آن نشد که اوپک و متحدانش به رهبری ریاض و مسکو کمترین افزایش تولید قابل‌تصوری را اعمال کنند.
کوین بوک، مدیرعامل شرکت تحقیقاتی کلیرویو انرژی پارتنرز، در واکنش به تصمیم اوپک‌پلاس و تلاش‌های ناموفق بایدن گفت: «تحمل هزینه‌های سیاسی سفر به پادشاهی سعودی که حالا می‌بینیم هیچ دستاوردی برای آمریکا و دیگر مصرف‌کنندگان در بازار نفت نداشت، برای جو بایدن مانند خوردن یک سیلی است.»
واشنگتن‌پست نیز در واکنش به تصمیم اوپک و متحدانش نوشت عربستان سعودی به‌عنوان یگانه رهبر اوپک و رهبر دوفاکتوی اوپک‌پلاس در کنار روسیه، تمایلی به افزایش شدید تولید ندارد؛ این کشور به دنبال بهبود روابطش با آمریکاست، اما حفظ وضعیت خوب در رابطه ریاض و مسکو، اولویت بیشتری برایش دارد. کوین بوک در ادامه گفت: «آنها بر تلاش برای حفظ روابط خود با روسیه متمرکز شده‌اند. روسیه با قیمت‌های بالاتر نفت خام، اهرم‌های فشار بیشتری در اختیار خواهد داشت. از این رو، کرملین مشتاق نیست که پادشاهی سعودی گام بلندی در این زمینه بردارد.» در چنین شرایطی، با توجه به شکاف ۷/ ۲میلیون بشکه‌ای میان تولید واقعی و تولید برنامه‌ریزی‌شده اوپک‌پلاس، چنین تصمیمی از سوی این ائتلاف نشان میدهد که صادرکنندگان نفت هیچ تمایلی به کاهش قیمت‌ها ندارند. خود اوپک‌پلاس نیز در بیانیه‌اش گفته است که نگرانی‌های بخش عرضه در تصمیم‌گیری روز چهارشنبه برای محدود کردن بیشتر افزایش تولید موثر بوده است. واشنگتن‌پست میگوید این اقدام اوپک و متحدانش تنها یک اقدام دیپلماتیک است و اثر اقتصادی مثبتی چون کاهش قابل‌توجه قیمت نفت و ... را در پی نخواهد داشت.
اوپک و متحدانش به رهبری روسیه از ابتدای سال جاری میلادی همواره تولید خود را در هر ماه بین ۴۳۰هزار بشکه تا ۶۵۰هزار بشکه در روز افزایش می‌دادند. البته این افزایش‌ها هم از جایی به بعد بی‌ثمر به نظر می‌رسید، زیرا از یک سو روسیه بیش از یک‌میلیون بشکه از تولید خود را کاهش داد و از سوی دیگر نیز بسیاری از اعضای اوپک‌پلاس در واقع به حداکثر توان واقعی خود رسیده‌اند؛ اما هنوز بسیار کمتر از سهمیه تولید خود نفت خام عرضه می‌کنند، زیرا به عقیده تحلیلگران سهمیه‌های اوپک‌پلاس بیش از ارزیابی واقعی، اعداد غیردقیقی روی کاغذ هستند.
سیگنال کاهشی ایران مانع جهش قیمت نفت شد
بازار نفت اما روز بسیار پرنوسانی در سایه این تصمیم‌گیری اوپک‌پلاس داشت. بهای شاخص‌های نفتی کلیدی تا ظهر چهارشنبه با نزولی بیش از یک دلار در هر بشکه روبه‌رو شده بود. با این حال در پی تصمیم اوپک‌پلاس در عصر روز چهارشنبه، بهای نفت طی مدت‌زمانی کمتر از یک ساعت به سرعت در حال افزایش بود و بهای هر بشکه نفت برنت از بیش از ۹۹دلار در هر بشکه تا نزدیکی ۱۰۲دلار در هر بشکه پیش‌روی کرد. دلیل این افزایش قیمت، از بین رفتن امیدهای آمریکا و دیگر مصرف‌کنندگان برای رشد قابل‌توجه عرضه بود. با این حال، رشد بهای طلای سیاه چندان هم پایدار نبود و دقایقی پس از عبور مجدد برنت از سطح ۱۰۰ دلار در هر بشکه، خبر ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم در مورد برنامه هسته‌ای ایران در وین از سوی مقامات ارشد ایران و ایالات متحده باعث ریزش مجدد بهای طلای سیاه شد. آمریکا و متحدانش امیدوار هستند بتوانند شانس از‌دست‌رفته بازگشت ایران به بازار طلای سیاه و رفع تحریم‌ها را جبران کنند و پس از ناامیدشدن از متحدان عرب در منطقه، شاید ایران در صورت احیای توافق به ناجی بازار جهانی نفت تبدیل شود.
تا زمان تنظیم این گزارش در ساعت ۱۹:۱۵ روز چهارشنبه، هر بشکه شاخص معاملات آتی نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا با کاهشی ۵۹سنتی نسبت به روز گذشته، به بهای ۹۳دلار و ۸۳سنت معامله می‌شد. همچنین شاخص نفتی برنت نیز با کاهشی ۵۴سنتی نسبت به قیمت بسته‌شده روز سه‌شنبه، به بهای ۱۰۰ دلار در هر بشکه معامله می‌شد.
