فشار تحریم عامل نزدیکی روسیه به ایران بود/نگاه بلوک شرق به احیای برجام
با بازگشت ایران و ۴+۱ بر سر میز مذاکره، این سوال مطرح است که در صورت احیای برجام، روابط ایران با روسیه و چین چه تغییری خواهد داشت.
مذاکرات در وین برای احیای برجام؛ هفته گذشته به طور ناگهانی از سر گرفته شد و مقامات کشورها بار دیگر در هتل کوبورگ دور یک دیگر جمع شدند تا راهی برای عبور از بحران پیش آمده بیابند. اروپا می‌گوید متن نهایی یک توافق را آماده کرده و قرار است ایران تصمیم خود را نسبت به این متن اعلام کند. طرف غربی می‌گوید دیگر قرار نیست انعطافی بر سر متن نهایی از خود نشان دهد. با این حال روسیه و چین رویکرد غربی ها را ندارند. مقام چینی سکوت را بر اظهار نظر ترجیح داده اما اولیانوف دیپلمات روس می‌گوید اگر ایران تصمیم بگیرد که پیشنهاد دیگری را مطرح کند، مثلاً خواهان اصلاحاتی جزئی شود، روسیه قطعاً مخالفت نمی‌کند و حمایت خواهد کرد. اولیانوف همچنین نهایی بودن متن را رد کرده است.
عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلتیک دانشگاه در مورد نگاه روسیه و چین به احیای برجامگفت: ایران رسما اعلام کرده که از نظر سیاست خارجی به شرق نزدیک شده و می خواهد با شرق به ویژه روسیه و چین کار کند. اگر مذاکرات احیای برجام به نتیجه نرسد مشکلی در روابط ایران با پکن و مسکو به وجود نمی آید. ایران در تحریم است و این دو کشور سعی می کنند همکاری های خود را با تهران بیشتر کنند تا مقداری تحریم ها جبران شوند. چین روند خود را با خرید نفت و ارسال یک سری کالاها به ایران ادامه می دهد. اما اینجا یک مساله ای هست. اگر توافقی صورت نگیرد، باید ببینیم که غرب چه تصمیمی می گیرد. ایا می خواهد دوباره در آژانس قطعنامه صادر کند، مکانیسم ماشه را فعال کند یا به شورای امنیت مساله را بکشاند تا آنجا قطعنامه صادر شود. اگر وارد این فاز شوند، چینی ها در مورد قطعنامه سازمان ملل ملاحظه کاری خواهند کرد. در حال حاضر تحریم های غیرقانونی امریکا برقرار است و شرکت هایی که با ایران کار می کنند تحریم می شوند. کشورها می آیند شرکت های صوری درست می کنند تا با ایران مبادله انجام دهند. مثل نفتی که چین از ایران می خرد. اما اگر تحریم های سازمان ملل باشد، چینی ها با احتیاط بیشتری برخورد می کنند و فروش نفت هم محدودتر می شود. اگر به طور کلی توافق انجام نشود، خیلی در روابط ایران با بلوک شرق یعنی چین و روسیه اثر منفی ایجاد نمی شود. با روسیه شاید اثر مثبت هم بگذارد.
وی تصریح کرد: اگر توافق امضا شود، برای اقتصاد ایران فضایی باز می شود تا هم نفت بفروشد، هم سرمایه خارجی جذب کند و چه بخواهیم و چه نخواهیم همه توجهات ایران روی چین و روسیه نخواهد بود. وقتی شرکت فرانسوی و ایتالیایی و ... در مناقصه ها شرکت کنند، از سرمایه گذاری خارجی فرار نمی کند. همچنین ورود نفت ایران به بازار منجر به ایجاد رقابتی با روسیه می شود. روسیه به خاطر نفت و گازش غرب را تحت فشار قرار داده است. از این حرکت روس ها خوشحال نمی شوند. یکی از دلایلی هم که مذاکرات در چند ماه گذشته با تاخیر مواجه شد، همین مساله بود.
روس ها خیلی نباید از این مساله استقبال کنند. اما برای چینی ها اگر تحریم ها برداشته شود، میدان خوبی برای سرمایه گذاری و خرید نفت راحت تر ایجاد می شود. همچنین می شود با توافق ۲۵ ساله چین هم بررسی کرد. آن توافق کاملا مسکوت مانده و حرکت مثبتی در رابطه با آن انجام نمی شود. چرا که شرکت های چینی اگر وارد شوند، تحریم شده و پول زیادی هم برای حضور آنها وجود ندارد.
فرجی راد با اشاره به اینکه نمی توان چین و روسیه را با یک نگاه مورد ارزیابی قرار داد گفت: اگر توافق حاصل شود برای چین سود دارد و ضررش برای روس ها بیشتر است و برعکس آن هم صادق است. روس ها یک زمانی توافق مورد تمایلشان نیست. اول کار ژست می گیرند و بعد می آیند خوب فکر می کنند. مثلا وقتی می بینند مذاکرات در حال پیش رفتن است، به جنبه مثبت فکر می کنند. اگر توافق انجام شود به دلیل امدن نفت ایران به بازار، برای روس ها مشکل به وجود می آید. از طرفی هم فایده هایی دارد. روسیه در حال حاضر تحریم است. اگر توافق انجام شود، ایران از تحریم خارج می شود و روس ها می توانند بسیاری از کالاهای مورد نیاز را از طریق ایران تامین کنند و همین کریدور جنوب به شمالی که فعال شده، می تواند برای آنها مفید و اثرگذار باشد. بنابراین برای مسکو هم نکات مثبتی وجود دارد.
این کارشناس در پایان در مورد روابط ایران و روسیه بعد از احیای برجام گفت: چینی ها در دنیا جا افتاده اند و ایران هم یکی از آنهاست. تهران برای پکن مورد توجه هم هست. یک توافق ۲۵ ساله با رقم ۴۰۰ میلیارد دلاری که اگر دلشان بخواهد و برنامه ریزی مدون داشته باشند، می توانند آن را پیش ببرند. طبیعتا ایران با چین کار خواهد کرد همانگونه که از پیش همکاری ها وجود داشته است. سطح مبادلات می تواند به رقم ۴۰ یا ۵۰ میلیارد دلار برسد اما متاسفانه سطح فعلی تنها حدود یک چهارم این رقم ها است. اگر روسیه تحریم نبود، اثر مثبتی روی روابط اقتصادی تهران و مسکو نمی گذاشت. اما به دلیل وجود تحریم ها، مسکو به ایران نیاز دارد. در حال حاضر کشوری مانند ترکیه از این فرصت استفاده کرده و سطح مبادلاتش را دو برابر کرده است. اگر ایران هم از چنین فرصتی استفاده کند، اتفاق مشابهی می تواند بیفتد. در چند دهه اخیر تهران و مسکو نتوانسته اند مبادلات تجاری خود را افزایش چشمگیری بدهند. حالا یا جنس روسی خوب نیست یا روس ها برای واردات اقتصادی از ایران سخت می گیرند. البته دو کشور همکاری نظامی داشته اند و ارز مبادله شده، اما کار اقتصادی چندانی رخ نداده. اما در برهه کنونی مسکو به تهران نیاز داشته و این فرصت می تواند منجر به گسترش روابط اقتصادی میان ایران و روسیه شود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
