سال‌ها است درباره راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیون اینترنتی بحث می‌شود، اما مشکلات نظام تعرفه‌گذاری

و تامین محتوا جلوی راه‌اندازی آن را گرفته است

دنیای اقتصاد- این روزها پدیده جهانی تلویزیون اینترنتی فرصتی برای شرکت‌های مخابراتی در جهت استفاده بهتر از زیرساخت‌های خود به منظور ارسال ویدئو و محتوای دیجیتال روی شبکه‌های IP فراهم کرده است و به همین دلیل در حال حاضر بسیاری از سرویس‌دهندگان باند وسیع، ارائه سرویس‌های نوین تلویزیونی را روی شبکه‌های IP آغاز کرده‌اند. در اکثر کشورها به علت توسعه باند وسیع و پیشرفت‌های چشمگیر در ارائه فناوری‌هایی چون ADSL+ ۲ که توان پخش محتوای چند‌رسانه‌ای را با کیفیت بالا دارند بازار IPTV (تلویزیون اینترنتی) پتانسیل بسیار خوبی برای رشد پیدا کرده است.

در ایران و در برنامه پنجم توسعه که به ترسیم

اولویت‌های کشور در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور تا سال ۱۳۹۳ می‌پردازد، راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی مبتنی بر شبکه باند پهن، مورد توجه قرار گرفته و جذب هفت میلیون مشترک برای این طرح در نظر گرفته شده است. تاکنون فعالیت‌های جسته و گریخته‌ای در راه‌اندازی این سرویس در کشور شده است که از جمله آن می‌توان به شبکه اینترنتی شیما و مهر اشاره کرد. شبکه‌هایی که به صورت محدود و آزمایشی به کاربران برخی مناطق کشور سرویس تلویزیون اینترنتی ارائه می‌کنند.

جامانده از جهان

مقدمات راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی به عنوان یکی از سرویس‌های ACS (خدمات ارتباطی پیشرفته) به طور جدی در سال ۱۳۸۴ شکل گرفت.

براساس این طرح مقرر شد تامین زیرساخت و ایجاد امکانات فنی لازم به منظور انتقال تصاویر را شرکت مخابرات ایران به عهده بگیرد و در سوی دیگر با توجه به وجود آرشیوهای ویدئویی دیجیتال به صورت وسیع و گسترده در صدا و سیما، وظیفه تامین و تولید محتوای لازم به سازمان واگذار شود. پس از مدت کوتاهی، راه اندازی تلویزیون اینترنتی در قالب مناقصه ACS و به منظور برقراری تشریفات مالی و اداری لازم توسط شرکت فناوری اطلاعات، وارد فاز جدیدی شد، به طوری که جواد رادمان، مدیرعامل سابق سازمان فناوری اطلاعات در آبان ماه ۱۳۸۶ اعلام کرد، تا یک ماه بعد، یعنی آذر همان سال، برنده مناقصه مذکور اعلام و پس از گذشت هشت ماه، این پروژه نهایی و عملیاتی می‌شود. حالا تقریبا ۵ سال از این وعده گذشته و هنوز خبری از ارائه گسترده سرویس تلویزیون اینترنتی به شهروندان ایرانی نشده است. در حالی توسعه ارائه سرویس تلویزیون اینترنتی در ایران با کندی پیش می‌رود که در دیگر کشورهای جهان، استفاده از این تکنولوژی روزبه‌روز در حال گسترش است.

براساس گزارش منتشر شده توسط موسسه تحلیلی Point Topic، در بین ۱۰ کشور برتر در زمینه توسعه IPTV تعداد مشترکان این سرویس، در کشور روسیه در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۲ نسبت به سه ماه نخست با رشدی ۱۷ درصدی بیشترین رشد را داشته است.

در بین دیگر کشورها نیز چین با ۱۶ میلیون و ۲۷۵ هزار مشترک IPTV با نرخ رشد ۷ درصدی قرار دارد و پس از آن فرانسه، آمریکا و کره با تعداد مشترکان به ترتیب ۱۲ میلیون و ۷۸۸ هزار، ۹ میلیون و ۶۶۲ هزار و ۲۳۴ و ۵ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۲۲۶ قرار دارند.

صابر فیضی، مدیرعامل شرکت توسعه اعتماد مبین، در خصوص کند پیش‌رفتن ارائه سرویس تلویزیون اینترنتی در کشور می‌گوید: «بحث‌های زیادی در مورد سرویس IPTV طی چند سال گذشته در کشور مطرح شده است. ظاهرا مشکلاتی وجود دارد که به‌رغم آنکه همه می‌خواهند ارائه سرویس را شروع کنند در عمل به نتیجه‌ای نمی‌رسند. به نظر می‌رسد به اندازه کافی در مورد مقدمات راه‌اندازی این سرویس بحث شده و باید هر چه سریعتر تکلیف ارائه این سرویس در کشور مشخص شود.» به باور وی در حال حاضر تعابیر مختلفی از قانون وجود دارد که باید آنها را برطرف کرد و تکلیف همه فعالان این حوزه را مشخص کرد. فیضی تاکید می‌کند که در مورد ارائه سرویس IPTV هم تا زمانی که دستور العمل‌های لازم و نحوه ارائه این خدمات از سوی حاکمیت مشخص نشوند، مشکلات مربوط به تجاری‌سازی همچنان پابرجا باقی خواهد ماند.

در همین زمینه نادر صابری‌وند ،مشاور مدیر عامل و مجری طرح IPTV شرکت مخابرات ایران، در همایش ملی خدمات چندرسانه‌ای بر بستر باند وسیع، در خصوص ارائه سرویس تلویزیون اینترنتی در کشور می‌گوید: «برای ارائه‌ سرویس IPTV سازمان خاصی نمی‌تواند ارائه‌‌دهنده باشد، بلکه برای ارائه‌ سرویس‌ها باید همه اجزا وارد شوند و نقش خود را در این میان بازی کنند. تاکنون نیز سازمان‌های مربوطه همکاری لازم را داشته‌اند. » به باور وی چالش‌های پیش‌رو در توسعه این سرویس در کشور نه به مخابرات و نه به سازمان صدا و سیما ارتباطی ندارد. وی در توضیح مشکلات توسعه تلویزیون اینترنتی در کشور می‌گوید: «در حال حاضر چالش‌های اصلی در این بخش به سیاست‌گذاری‌های سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تعرفه، بازار و محتوا باز می‌گردد که اگر در حوزه‌ تعرفه‌ها با این وضع ادامه یابد، به نظر می‌رسد ادامه‌ فعالیت غیرممکن شود.»

وی در ادامه به سرمایه‌گذاری مخابرات در این بخش اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در سال ۹۰ شرکت مخابرات ایران حدود هشت هزار میلیارد ریال در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد و برای سال ۹۱ نیز پیش‌بینی شده که ۱۴ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام شود و این ارقام می‌تواند هم صرف توسعه‌ شبکه و هم نوسازی شود.»

طولانی شدن راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی در کشور حتی صدای اعتراض سازمان تازه تاسیس شده فضای ملی مجازی را نیز در آورده است. برای مثال علیرضا شاه میرزایی، عضو شورای‌عالی فضای مجازی، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، از برنامه‌های این شورا برای رفع موانع قدیمی در راه توسعه خدمات چندرسانه‌ای در کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: «ارائه خدمات دولت الکترونیک یا ارائه خدمات IPTV که مدت‌ها است صحبت از آن می‌شود، به دلیل ناهماهنگی‌ها میان دستگاه‌های مختلف متولی یا ضعف در قوانین، به صورت تجاری ارائه نشده‌ و مردم از دسترسی به این خدمات محروم هستند.» وی در ادامه می‌افزاید: «بنابراین ارائه خدمات چندرسانه‌ای بر بستر شبکه‌های ارتباطی یکی از اولویت‌های این شورا است تا هر چه سریع‌تر عقب‌ماندگی‌های ما در این حوزه جبران شود؛ چرا که نه تنها کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این حوزه‌ها کرده‌اند، بلکه ظرفیت‌های عظیمی در رونق بازار محتوای مجازی در شبکه‌های IPTV و مشابه آن نهفته است.»

شیما و مهر، تلویزیون‌های تعاملی

در حال حاضر دو برند رسانه مهر و شیما توسط معاونت مجازی صدا و سیما به عنوان تلویزیون‌های اینترنتی کشور شناخته شده‌اند که به صورت آزمایشی و در برخی مناطق کشور دست به ارائه خدمات می‌زنند. عمده‌ترین تفاوت این دو برند، در نوع عرضه محصولاتشان خلاصه می‌شود.

شبکه شیما که در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال در سال گذشته به کاربران معرفی شد، در ۲۵ مرکز مخابراتی در مناطق ۲ و ۸ مخابرات استان تهران راه‌اندازی شده و قرار است به زودی، در تمامی شهرهای کشور در اختیار کاربران قرار بگیرد. مشترکان می‌توانند برای گرفتن این سرویس با شماره ۳۸۳۸ تماس گرفته و IPTV خود را سفارش دهند تا پس از تست و سنجش کیفیت ADSL از سوی مرکز برای مشترکان نصب شود. پخش زنده برنامه‌های تلویزیونی، ضبط برنامه‌های دلخواه تلویزیونی روی شبکه، ویدئوی درخواستی، فایل صوتی درخواستی، مدیریت زمان در پخش تلویزیونی، بازی‌های محلی و تحت شبکه، ارتباط صوتی دو طرفه، ارتباط تصویری به صورت ویدئو کنفرانس، ارائه روزنامه الکترونیکی، آموزش از راه دور به صورت الکترونیکی، ارتباط دو طرفه از طریق ارسال پیامک، اطلاعات ترافیکی، پیش‌بینی وضع هوا و اوقات شرعی، خرید از طریق تلویزیون، استفاده از خدمات بانکی ارائه شده از طریق تلویزیون و پرداخت از طریق تلویزیون از جمله سرویس‌هایی است که قرار است روی شبکه شیما عرضه شوند. سایت این IPTV به نشانی www.shima.ir قابل دسترسی است.

اما دیگر تلویزیون اینترنتی یعنی رسانه مهر، از اوایل مرداد کار خود را آغاز کرده است و گفته می‌شد قرار بود این شبکه از ۱۵ مهر، به صورت فراگیر در اختیار کاربران ایرانی قرار بگیرد. اما از قرار معلوم این اتفاق هنوز نیفتاده است؛ چرا که حتی در حال حاضر دسترسی به سایت این سرویس به نشانی www.mehrmedia.ir غیرممکن است.

اما در هر حال سرویس رسانه مهر، دارای ۲ مگابایت فضای اینترنتی و ۱۰ هزار مشترک است که عمده ترین آنها را به صورت آزمایشی، ساکنان شهرک آتی ساز در شمال غرب تهران تشکیل می‌دهند. این IPTV، بیش از ۲۰ کانال تلویزیونی شامل شبکه یک، دو، سه، چهار، تهران، خبر، آموزش، قرآن، جام جم ۱ و ۲، پرس تی‌وی، بازار، شما، آی فیلم، سحر، خراسان، خوزستان، گیلان، یزد، کردستان و فارس را تحت پوشش قرار می‌دهد و دارای چهار نوع بسته اشتراک به رنگ‌های سبز، قرمز، نارنجی و بنفش است.

نظام تعرفه‌گذاری خدمات ارائه شده از طریق IPTV هنوز به طور شفاف، مشخص نیست اما گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد متقاضیان استفاده از IPTV، باید در ابتدا اقدام به خرید دستگاهی مشابه مودم کنند که به طور حداقلی رقمی معادل ۱۵۰ هزار تومان برای آنها هزینه دارد. سپس با توجه به استفاده‌ای که از خدمات این تلویزیون می‌کنند، اشتراکی به مبلغ ۱۰ هزار تومان به بالا در ماه، باید پرداخت کنند.