موبایل و لوازم جانبی آن شاهد افزایش ۲۰ و ۵۰درصدی قیمت ها بودند؛
دو موتور محرک قیمت موبایل
در یک ماه اخیر، مردم و فعالان بازار موبایل ایران علاوه بر افزایش قیمت تلفنهای همراه تحتتاثیر نوسانات نرخ دلار، با افزایش ۵۰درصدی هزینه رجیستری آیفون و سایر گوشیهای مسافری هم دستوپنجه نرم کردهاند. بررسیهای میدانی از فروشگاهها و فعالان بازار موبایل نیز این وضعیت را تایید میکند؛ به گفته برخی از فروشندگان، انواع تلفنهای همراه و لوازم جانبی در یک ماه اخیر با افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت مواجه شدهاند. البته این افزایش قیمت در لوازم جانبی و گوشیهای لوکس بیشتر بوده است. همزمان، قدرت خرید مصرفکننده بهشدت کاهش یافته و تقاضا افت قابلتوجهی داشته است. از سوی دیگر، مشکلات جدی در ثبتسفارش، تخصیص ارز و سیاستهای ناپایدار واردات، بازار را دچار آشفتگی کرده و نگرانی از کاهش عرضه در ماههای آینده را افزایش داده است.
آیفون و میانردهها همزمان گران شدند
بازار موبایل ایران در ماههای اخیر همزمان دورهای از بیثباتی و رکود را تجربه کرده است؛ وضعیتی که در آن افزایش قیمتها، کاهش قدرت خرید مصرفکننده و اختلال در روند تامین کالا، دست به دست هم دادهاند و فضای بازار را با ابهام جدی مواجه کردهاند. نوسان نرخ ارز بهعنوان عامل اصلی رشد قیمتها، نهتنها گوشیهای پرچمدار، بلکه تمام ردههای قیمتی و حتی بازار لوازم جانبی را تحت تاثیر قرار داده و هزینه دسترسی به تلفن همراه را برای بخش بزرگی از جامعه افزایش داده است. از سوی دیگر، افت محسوس تقاضا نشان میدهد رفتار مصرفکننده نیز تغییر کرده است. برخلاف گذشته که افزایش قیمتها به هجوم خریداران منجر میشد، امروز نگرانی اصلی مردم تامین منابع مالی و حفظ قدرت خرید است؛ موضوعی که به کاهش معاملات و رکود بازار منجر شده است.
همزمان، مشکلات ساختاری در حوزه واردات، از جمله ناپایداری سیاستهای ثبتسفارش، دشواری تخصیص ارز و کاهش آمار واردات رسمی، نگرانیها درباره آینده عرضه را تشدید کرده است. یکی از فعالان بازار موبایل در این خصوص به دنیای اقتصاد توضیح داد: « افزایش قیمت، یعنی نوسان نرخ دلار، تاثیر مستقیم روی قیمت تمامشده کالاها گذاشته و حداقل چیزی که ما در بازار میبینیم این است که این نوسان روی تمام ردهها اثر گذاشته است. فرقی هم نمیکند گوشی میانرده باشد، یا پرچمدار؛ همه ردهها تحت تاثیر قرار گرفتهاند، البته نه به یک میزان. میزان این تاثیر به ارزش دلاری کالا برمیگردد. بهعنوان مثال اگر کالایی ۱۵۰ دلار ارزش داشته باشد، به همان نسبت از نوسان نرخ ارز تاثیر میگیرد و کالایی که هزار دلار قیمت دارد نیز به همان نسبت دچار افزایش قیمت میشود.» به گفته او، آنچه این روزها بیشتر در بازار مشهود است، افزایش قیمت محسوستر در برخی مدلها و برندهاست. بیشترین تاثیر روی گوشیهای پرچمدار قابل مشاهده است که البته نه لزوما پرچمدارهای سامسونگ، بلکه بیشتر پرچمدارهای آیفون که این افزایش قیمت در آنها کاملا به چشم میخورد. این فعال بازار موبایل در ادامه مطرح کرد: « نوسان قیمت روی محصولات شیائومی هم اثر گذاشته است.
دلیل آن هم طبق آنچه گفته میشود، افزایش قیمت در مبدا تامین این برند است. در مورد آیفون هم وضعیت مشابهی وجود دارد و قیمت دلاری آیفون در امارات افزایش پیدا کرده است.» از نظر او، در یک ماه اخیر قیمتها چیزی بین ۵ تا ۱۰ درصد نوسان داشتهاند. البته این افزایش قیمت از محدوده قانونی قیمتگذاری خارج نشده و همچنان با در نظر گرفتن حقوق بازرگانی، تعرفه گمرکی و سود قانونی، قیمتها تعیین شدهاند. این فعال بازار موبایل درباره وضعیت عرضه و تقاضا در بازار موبایل توضیح داد: «در شرایط فعلی، بهطور طبیعی تقاضا بهشدت کاهش پیدا کرده است. قبلا زمانی که قیمتها رو به افزایش میرفت، مصرفکننده نگران گرانی بیشتر بود و همین موضوع باعث افزایش تقاضا میشد، اما امروز رفتار مصرفکننده تغییر کرده است. حالا دیگر مصرفکننده نگران این نیست که قیمت بالاتر برود، بلکه دغدغه اصلیاش این است که چطور منابع مالیاش را تامین کند تا بتواند خرید انجام دهد. به همین دلیل، کاهش تقاضا کاملا محسوس است.»
یک فعال دیگر بازار موبایل نیز معتقد است که قیمتها در بازار حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته است. او در این باره توضیح داد: « این افزایش قیمت فقط محدود به گوشیهای پرچمدار نیست و گوشیهای میانرده هم همزمان درگیر این موج افزایش شدهاند. حتی لوازم جانبی هم از این شرایط بینصیب نماندهاند. برای مثال کالایی که هفته پیش حدود ۲میلیون و ۵۰۰ تا ۲میلیون و ۷۰۰هزار تومان قیمت داشت، امروز باید بیش از ۳میلیون تومان برای آن پرداخت کرد. یا ایرپادی که حدود ۲۰میلیون تومان بود، حالا افزایش قیمت قابلتوجهی را تجربه کرده است.» یک فروشنده موبایل نیز تغییرات اخیر بازار را اینگونه توصیف کرد: «در یک ماه اخیر بازار موبایل با افزایش شدید قیمتها روبهرو بوده و قیمت گوشیها بهطور میانگین بین ۱۵ تا ۲۰ درصد رشد کرده است.
برخی مدلهای گرانقیمت مانند آیفونهای پرچمدار افزایش ۱۰ میلیونی داشتهاند و در مقابل، گوشیهای ارزانتر نیز با رشد ۲۵ تا ۳۰ درصدی مواجه شدهاند. همزمان، قیمت قطعات و لوازم جانبی هم جهش قابلتوجهی داشته است؛ بهطوریکه باتری گوشی که پیشتر حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان بود، اکنون به ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان رسیده و برخی قطعات تا حدود ۵۰ درصد گران شدهاند.» از نظر این فعال بازار موبایل، با کاهش توان خرید مردم، تقاضا برای گوشی جدید افت کرده و در مقابل، بازار تعمیرات و لوازم جانبی مانند گلس رونق نسبی گرفته است. بسیاری از مصرفکنندگان بهجای تعویض گوشی، به سراغ تعویض گلس و لوازم جانبی میروند تا با هزینه کمتر، حس داشتن گوشی جدید را تجربه کنند.
تامین کالا و تخصیص ارز اختلال دارد
فعالان بازار موبایل علاوه بر افزایش قیمتها با محدودیتها در تامین کالا و تخصیص ارز نیز درگیر بودهاند. تا جایی که برخی از آنها نسبت به کمبود کالا یا بهعبارتی کاهش عرضه در ماههای پایانی سال ابراز نگرانی کردند. براساس آمارهای منتشر شده گمرک در هشت ماهه سال جاری ۵میلیون و ۹۲۶ هزار دستگاه گوشی تلفن همراه به شیوه تجاری و ۴۷۴ هزار دستگاه به شیوه مسافری و در مجموع ۶.۴میلیون دستگاه گوشی تلفن همراه وارد کشور شده است. یک فعال در این زمینه گفت: «نکتهای که وجود دارد، بحث تامین و همچنین محدودیتها و سیاستهایی است که طی چند ماه اخیر در حوزه واردات و بهینهسازی اعمال شده و همین موضوع نگرانیهایی را ایجاد کرده است. این نگرانی وجود دارد که در ماههای پایانی سال با کمبود کالا یا بهعبارتی کاهش عرضه در بازار مواجه شویم. گزارشی هم که روز گذشته از سوی گمرک منتشر شد نشان میدهد در هشت ماه گذشته حدود ۵.۵میلیون دستگاه تلفن همراه ترخیص شده است.»
او همچنین ادامه داد: «وقتی این عدد را با سالهای گذشته مقایسه میکنیم که میزان مصرف و عرضه کشور نزدیک به ۱۴میلیون دستگاه بوده، این اختلاف تا حدی نگرانکننده به نظر میرسد. تعداد اعلامشده چندان متناسب با نیاز واقعی بازار و آن چیزی که در سالهای قبل شاهد بودیم، نیست.» از نظر یک فعال دیگر بازار موبایل که واردکننده هم هست، شرایط ثبتسفارش و تامین هم در بازار موبایل مناسب نیست. او در این باره به «دنیای اقتصاد» توضیح داد: « تخصیص ارز بهدرستی انجام نمیشود و مدام با تغییرات و تصمیمات جدید مواجه هستیم. یک روز تالار دوم را باز میکنند، یک روز میبندند، یک روز چیزی مجاز است و روز دیگر غیرمجاز میشود. این ناهماهنگیها، بهویژه بین بانک مرکزی و بازرگانان، باعث آشفتگی جدی در بازار شده است.»
او هم به آمار واردات موبایل اشاره کرد و گفت: «آمارهایی که اخیرا گمرک درباره واردات موبایل اعلام کرده نیز نشاندهنده کاهش چشمگیر واردات نسبت به دورههای قبل است و این موضوع مستقیما روی وضعیت بازار اثر میگذارد. نکته مهم اینجاست که بخش عمده این واردات، واردات در مقابل صادرات بوده؛ یعنی افرادی که صادرات داشتند توانستند در ازای آن موبایل وارد کنند. در غیر این صورت، از مسیر ثبتسفارش بازرگانی و تامین ارز از تالار دوم، عملا ترخیص قابلتوجهی انجام نشده یا آمار آن بسیار ناچیز بوده است.»
حتی یک فعال بازار موبایل نیز معتقد است که در صورت تداوم وضعیت ثبتسفارشها و تامین ارز، برخی فروشگاهها تعطیل میشوند، شرکتها تعدیل نیرو میکنند. در حال حاضر، شرکتها عملا امکان فعالیت ندارند؛ نه تخفیفی در کار است و نه ثبتسفارش مداوم یا روال مشخصی که بتوانند بر اساس آن برنامهریزی کنند. او در این رابطه توضیح داد: «ثبتسفارشها مدام بسته و باز میشود؛ یک روز سختگیری میکنند، یک روز آسان میگیرند و در مقاطعی هم کاملا بسته میشود. در حال حاضر هم ظاهرا ثبتسفارشهای جدید تا حدود روز دوازدهم باز نخواهد شد و این موضوع قطعا تاثیر منفی بسیار بزرگی روی بازار خواهد گذاشت.» در مجموع، ارزیابی وضعیت فعلی بازار موبایل و پیشبینی فعالان بیانگر تداوم افزایش قیمتهاست. همچنین از نظر فعالان، در چنین شرایطی، چشمانداز کوتاهمدت بازار نامطمئن است و احتمال ادامه روند رکود تا پایان سال وجود دارد.
