درباره تبعات عدم‌تمدید مجوز و ممنوعیت مبادلات ووچر برای پرداخت‌‌یارها
سد تمدید مجوز پرداخت‌‌یارها برداشته می‌شود؟
هر چه کوچک‌تر، آسیب‌‌پذیرتر
دی ماه سال گذشته بود که تعداد شرکت‌های ثبت‌‌شده در سایت شاپرک از ۱۸۰ به ۱۴ شرکت کاهش یافت و اسامی پرداخت‌‌یارهای اصلی بازار حذف شد. فعالان این حوزه در آن زمان دلیل این حذف را نداشتن تفاهم‌‌نامه با شرکت شاپرک اعلام کردند. به گفته آنها دلیل اصلی اینکه پرداخت‌‌یارها با شاپرک تفاهم‌‌نامه ندارند، مشکلات سایت mojavez.ir شامل بارگذاری فایل، استعلام و… است که فرآیند مجوزدهی را کند کرده و باعث شده است تا پرداخت‌‌یارها نتوانند با شاپرک تفاهم‌‌نامه داشته باشند. در حال حاضر نیز که بالغ بر یک سال از این موضوع گذشته است، همچنان برخی از پرداخت‌‌یارها در فراز و نشیب تمدید مجوز، پشت درهای شاپرک مانده‌‌اند. زرین‌‌پال، جیبیت، زیبال و وندار از جمله شرکت‌هایی هستند که نامشان به دلیل انقضای مجوز از فهرست شاپرک خط خورده است. مدیران هر یک از این پرداخت‌‌یارها، اشتباهات سیستمی، بدهی مالیاتی، توقف در مرحله استعلام بدهی و بوروکراسی کند شاپرک را از جمله عوامل این موضوع بیان می‌کنند.
با این حال، تبعات تداوم بلاتکلیفی شرکت‌های پرداخت‌‌یار در دریافت مجوز برای شرکت‌های شناخته‌‌شده و کمتر شناخته‌‌شده این حوزه متفاوت خواهد بود. تجربه این مشکل برای پرداخت‌‌یارهای شناخته شده که مشتریان ثابت و وفادار خود را دارند با پرداخت‌‌یارهایی که کمتر شناخته شده هستند، متفاوت است. اغلب پذیرندگان بر حسب همکاری‌‌هایشان در سال گذشته با دسته اول، همکاری خود را ادامه می‌دهند؛ اما این موضوع در رابطه با پرداخت‌‌یارهای کوچک‌تر متفاوت است و آنها را در جذب مشتریان جدید نیز با مشکل مواجه می‌کند. البته مشکل دیگر که تبعات منفی و جدی بیشتری برای همه شرکت‌های پرداخت‌‌یار به همراه دارد، بحث مالیات است.
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار، با بیان این مطلب به «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: «سازمان امور مالیاتی زمانی که با گردش مالی بالای پرداخت‌‌یار مواجه می‌شود و مجوز فعالیت آن را مشاهده نمی‌‌کند، این ریسک را برای شرکت ایجاد می‌کند که کل گردش مالی آن به‌‌عنوان درآمد شناخته و ملزم به پرداخت مالیات شود. البته این ریسک به احتمال زیاد در عملکرد مالیاتی سال ۱۴۰۲ شرکت‌های پرداخت‌‌یار دیده خواهد شد.» علاوه بر این، رامیار قنبری، رئیس انجمن شرکت‌های پرداخت الکترونیک، نیز تبعات این موضوع را فقط به ابعاد اقتصادی محدود ندانسته و به اعتقاد او با حذف این شرکت‌ها از بازار ارائه خدمات پرداخت الکترونیک، نه تنها میزان اطمینان و اعتماد کاربران به امنیت و اعتبار خدمات شرکت‌های پرداخت‌‌یار که یکی از بازیگران نظام پرداخت کشور هستند، به شدت مختل می‌شود؛ بلکه این امر لطمات جبران‌‌ناپذیری به شهرت و اعتبار بانک مرکزی نیز وارد می‌کند.
حالا به نظر می‌رسد که در نهایت با رفع شدن مشکلات طی هفته جاری مشکل تمدید مجوز برای شرکت‌های پرداخت‌‌یار حل خواهد شد. برخی از مدیران پرداخت‌‌یارها ضمن اعلام این خبر به «دنیای‌اقتصاد»، از دولت جدید درخواست دارند تا به کسب و کارها از جمله پرداخت‌‌یارها نگاه امنیتی نداشته باشد. مدیرعامل وندار در این خصوص توضیح می‌دهد: «کسب‌وکارها در سال‌های اخیر از نگاه امنیتی سیاستگذار متضرر شده‌‌اند؛ زیرا این نگاه، نوآوری‌‌ها را چالش‌‌برانگیز می‌‌داند و به همین دلیل به کسب و کارها اجازه نوآوری و رشد نمی‌‌دهند. این بزرگ‌ترین معضل کسب و کارهاست که در پرداخت‌‌یارها با توجه به ارائه خدمات مالی پررنگ‌‌تر است و دولت جدید باید به آن توجه کند.» با این اوصاف، باید منتظر ماند و دید که آیا بالاخره در هفته جاری معضل پرداخت‌‌یارها در تمدید مجوز رفع خواهد شد یا خیر.
یک ممنوعیت جدید
از طرف دیگر، در شرایطی که هنوز مشکل این شرکت‌ها در تمدید مجوز رفع نشده است، شرکت شاپرک به‌‌عنوان رگولاتور پرداخت‌‌یارها، هفته پیش طی نامه‌‌ای آنها را از مبادلات ووچر منع کرد. طبق آنچه در نامه شاپرک آمده است: «برخی از پذیرندگان از ووچر به‌‌عنوان ابزار پرداخت استفاده می‌‌کردند که این امر خلاف قواعد و مقررات بانک مرکزی است. طبق دستور بانک مرکزی در خصوص «پذیرندگان فعال در حوزه خرید و فروش ووچر» با استناد به ماده ۲ قانون پولی و بانکی کشور تعهد پرداخت هرگونه دین یا بدهی فقط با پول رایج کشور انجام می‌شود، مگر آنکه با رعایت مقررات ارزی کشور ترتیب دیگری بین بدهکار و بستانکار برای آن تعیین شده باشد.»
کسب و کارهای حوزه تبادل رمزارز از کسب و کارهای اصلی استفاده از مبادلات ووچر هستند. فعالان این حوزه، نامه شاپرک در خصوص ممنوعیت استفاده از ووچر برای پرداخت‌‌ها را غیرشفاف دانستند. به اعتقاد آنها شفاف نبودن این نامه و همچنین یکسان دانستن پرفکت‌‌مانی و ووچرهایی که برای سایت‌‌های ممنوعه کاربرد دارد، از چالش‌‌های این دستورالعمل است. همچنین با توجه به اینکه ووچر یک ابزار برای پرداخت‌‌های بین‌المللی و ارزی است، مردم نیز از ممنوعیت مبادلات مبتنی بر آن متضرر خواهند شد.
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار، در گفت‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره نامه اخیر شاپرک توضیح می‌دهد: «از آنجا که کسبوکارهای مبادله‌‌ای که با ووچر فعالیت می‌کنند، خدمات خود را از طریق پرداخت‌‌یارها ارائه می‌دهند، به همین دلیل شاپرک نامه را خطاب به پرداخت‌‌یارها نوشته است. ماجرا از این قرار است که بانک مرکزی و شاپرک معتقدند که گاهی اوقات از محل مبادلات ووچر برای سایت‌‌های قمار استفاده می‌شود. البته این نکته را باید در نظر بگیرند که این تنها مصرف مبادلات مبتنی بر ووچر نیست.» او در ادامه صحبت‌‌های خود پرداخت‌‌های بین‌المللی برای ثبت‌‌نام آیلتس و تافل و همچنین خرید سرویس خارجی را از دیگر مصارف مبادلات مبتنی بر ووچر اعلام کرد و در این زمینه گفت: «این افراد با اعلام ممنوعیت مبادلات ووچر، از دریافت این خدمات محروم خواهند شد. همچنین از سوی دیگر با توجه به اینکه بخشی از بازار پرداخت‌‌یارها مرتبط با کسبوکارهای مبتنی بر مبادلات ووچر است، اگر این مبادلات ممنوع شود، آن کسب و کارها و بخشی از درآمد پرداخت‌‌یارها نیز از بین خواهند رفت.»
با این اوصاف است که کسب و کارهای دیجیتال از جمله شرکت‌های پرداخت‌‌یار همواره از رگولاتور به‌‌عنوان سد بزرگ نوآوری و خلاقیت یاد می‌کنند و معتقدند که تا زمانی که نگاه بانک مرکزی به‌‌عنوان سیاستگذار این حوزه تغییر نکند، نمی‌توان انتظار توسعه شرکت‌های نوآور در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال کشور را داشت. این در حالی است که رگولاتور در سال‌های اخیر به جای ریل‌‌گذاری در مسیر رشد کسب و کارها سنگ‌‌اندازی کرده و به تازگی نیز پرداخت‌‌یارها را از مبادلات ووچر ممنوع کرده است. در حالی که این کسب و کارها از دولت جدید انتظار دارند تا به آنها نگاه امنیتی نداشته باشد، باید منتظر ماند و دید طی هفته جاری مشکلات پرداخت‌‌یارها در تمدید مجوز رفع خواهد شد یا خیر و دولت جدید چه نگاهی به کسب و کارهای دیجیتال خواهد داشت.
