رئیس کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای: در یک چرخه معیوب قرار گرفته‌ایم که هر روز آسیب‌های آن بیشتر می‌شود
بازی‌سازان اسیر گرداب فیلترینگ
مقاومت در برابر رفع فیلتر گوگل‌پلی در حالی رخ می‌دهد که این اتفاق نه‌تنها ضرر و زیان هنگفتی را برای فعالان صنعت بازی به ارمغان آورده، بلکه باعث مهاجرت گسترده بازی‌سازان به سایر کشورها شده است. به تازگی رئیس کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر تهران هم تاکید کرده است که فیلتر گوگل‌پلی در بلندمدت به استورهای داخلی نیز ضربه می‌زند و باعث تضعیف تمام بخش‌های صنعت بازی ایران می‌شود.
یک صنعت در آستانه نابودی
فیلترینگ گوگل‌پلی در این مدت واکنش بسیاری از فعالان صنعت بازی را به‌همراه داشته است. در همین راستا هفته گذشته ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در گفت‌وگو با روابط عمومی نصر تهران درباره تاثیر فیلترینگ گوگل‌پلی روی صنعت بازی گفت: «طبق آمار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، حدود ۳۲ میلیون گیمر در ایران داریم. در واقع این آمار نشان می‌دهد بازی‌های ویدئویی در حال حاضر نقش مهمی در سرگرمی مردم دارند. با توجه به شرایط محدود‌کننده‌ای که در حال حاضر دولت برای بازی‌سازان ایجاد کرده، عملا صنعت بازی‌سازی کشور را به سمت نابودی کشانده است. این مساله به این معناست که در حال از دست دادن بزرگ‌ترین ابزار فرهنگ‌سازی کشور هستیم.» او در ادامه اظهار کرد: «متاسفانه فیلترینگ گوگل‌پلی در یک سال گذشته آسیب‌های جبران‌ناپذیری به صنعت بازی‌سازی کشور وارد کرده و عملا فعالیت شرکت‌های فعال در این حوزه را به‌طور کامل مختل کرده است. هزینه تبلیغات در پلتفرم‌های داخلی مقرون‌به‌صرفه نیست. در واقع درون یک چرخه معیوب قرار گرفته‌ایم که هر روز آسیب‌های آن بیشتر می‌شود.» صادق تاکید کرده است که با فیلتر گوگل‌پلی نه تنها بخش مارکتینگ مختل شده است، بلکه ابزارهای توسعه‌ای که گوگل‌پلی در اختیار توسعه‌دهنده‌ها قرار می‌داد نیز از دسترس خارج شده‌اند و دیگر نمی‌شود از این قابلیت‌ها استفاده کرد. او در همین راستا ادامه داد: «دلیل این مساله نیز قطع شدن کانال ورودی کاربرهای ما از این بخش است و به همین جهت در فرآیند توسعه و بهینه‌سازی بازی‌ها هم مشکل داریم.»
رئیس کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در پاسخ به این سوال که آیا استورهای داخلی می‌توانند جایگزینی برای گوگل‌پلی باشند، گفت: «استورهای داخلی باید در کنار گوگل‌پلی باشند. این تفکر که استورهای داخلی جایگزین گوگل‌پلی شوند، تفکر کاملا اشتباهی است. فیلترینگ گوگل‌پلی در دراز‌مدت به ضرر استورهای داخلی نیز است. اکثر بازی‌های موجود در استورهای بازار و مایکت، ایرانی هستند. با ادامه چنین فرآیندی کاربران ایرانی بازار هدف توسعه‌دهنده‌ها نخواهد بود و نهایتا درآمدهایی که می‌تواند از طریق ساخت و توسعه بازی‌های جدید نصیب استورهای داخلی شود، از بین خواهد رفت. زمان آن رسیده است که استورهای داخلی نیز در روش کسب‌وکار خود تغییراتی اعمال کنند. در حال حاضر سهم استورهای داخلی از فروش بازی ۳۰ درصد است؛ سهمی که متناسب با سرویس‌هایی که به کاربران می‌دهند نیست. استورهای داخلی باید تمرکز خود را بر جذب درآمد از طریق تبلیغات بگذارند و سهم استور از توسعه‌دهنده‌ها به صفر برسد. با این فرآیند توسعه‌دهنده‌ها نیز بودجه بیشتری برای جذب کاربر از طریق پلتفرم‌های داخلی اختصاص خواهند داد.»
صادق با تاکید بر اینکه استارت‌آپ‌های ایرانی در سال گذشته سخت‌ترین روزهای کاری خود را تجربه کردند، ادامه داد: «هنوز نیز شاهد وجود مشکلاتی مثل فیلترینگ و تهدید سلب مالکیت بخش خصوصی از استارت‌آپ‌های بزرگ کشور به نفع دولت هستیم. مطرح کردن چنین مواردی نه تنها ما را دلسرد نمیکند، بلکه باعث می‌شود تا در جهت گرفتن حقوق خود بیشتر تلاش کنیم. افرادی که این موارد را مطرح می‌کنند مخالفان واقعی رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور و جوانان و استعدادهای ایرانی هستند. امیدواریم در بدنه دولت هنوز کسانی باشند که تصمیم‌های درست اتخاذ کنند تا هرچه زودتر شاهد رفع فیلترینگ گوگل‌پلی، یوتیوب و سایر پلتفرم‌ها باشیم.» او با بیان اینکه در حال حاضر کشورهای حوزه خلیج فارس بودجه‌های بسیار زیادی برای بازی و سرگرمی اختصاص داده‌اند و دنبال درآمدزایی از طریق این صنعت هستند، اظهار کرد: «در واقع این کشورها می‌خواهند درآمد حاصل از این صنعت را جایگزین درآمد‌های نفتی خود کنند. اکثر این کشورها نیروی کار خود را از ایران تامین می‌کنند و همین هم عاملی شده که بازی‌سازان در بخش جذب نیروی ماهر دچار مشکل شوند. متاسفانه مهاجرت در میان فعالان این حوزه بسیار زیاد شده است.»
او در پایان افزود: «به دلیل درآمد بالای صنعت بازی، بسیاری از کشورهای اروپایی حمایت‌های زیادی از جمله معافیت‌های مالیاتی یا تامین ۵۰درصدی هزینه‌های ساخت بازی، از بازی‌سازان می‌کنند. در ایران نه تنها چنین حمایت‌هایی از بازی‌سازان نمی‌شود، بلکه با فیلترینگ پلتفرم‌های متعدد عملا در حال نابودی صنعت بازی هستیم.»
توقف رشد درآمد با فیلترینگ گوگل‌پلی
فیلترینگ گوگل‌پلی تاثیر منفی بسیاری روی استودیوهای بازی‌سازی گذاشته است. مدیرعامل استودیو بازی‌سازی مدریک در گفت‌وگو با روابط عمومی نصر تهران در پاسخ به این سوال که فیلترینگ گوگل‌پلی چه تاثیری بر میزان درآمد استودیو مدریک داشته و آیا استورهای داخلی توانسته‌اند جایگزین مناسبی برای گوگل‌پلی در زمینه درآمدزایی باشند، گفت: «اپلیکیشن گوگل‌پلی در صنعت بازهای آنلاین نقش بسیار مهمی در سراسر دنیا دارد. در واقع مهم‌ترین استور حال حاضر این صنعت، گوگل‌پلی است. مجموعه مدریک نیز مثل سایر مجموعه‌ها از این استور استفاده می‌کرد و بخش بزرگی از درآمد ما از این طریق بود. در واقع حدود ۵۰ درصد از درآمد ما از گوگل‌پلی بود که در مسیر رشد قرار داشت، اما با فیلترینگ متوقف شد. استورهای داخلی در بازار نتوانسته‌اند جایگزین گوگل‌پلی شوند. برای مدت کوتاهی شاهد رشد درآمد خود از طریق این استورها بودیم، اما بعد از مدتی این روند متوقف شد.» او در ادامه در خصوص چالش‌های اپاستورهای داخلی گفت: «یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اپاستورهای خارجی، امکان جذب کاربران بیشتر است. این امکان در اپاستورهای داخلی فراهم نیست و در این زمینه کمک زیادی به مجموعه‌های سازنده بازی نمی‌کنند. در کنار این مساله، برای نصب گرفتن در اپاستورهای داخلی باید هزینه‌های بیشتری بپردازیم. در واقع اپاستورهای داخلی در درآمد با ما شریک می‌شوند در حالی که هزینه نصب فقط بر دوش توسعه‌دهنده است. همچنین به دلیل نداشتن امکانات خوب از جمله لیست‌های متعدد نمایش محصولات، نصب چندان قابل قبولی به صورت طبیعی نمی‌گیرند و این امر باعث کاهش حاشیه سود می‌شود و در بسیاری از موارد حتی کمپین‌ها منفی می‌شوند. این مشکلات در حالی در استورهای داخلی وجود دارد که پلی‌استور با وجود تحریم کردن ایران، محصولات ما را برای کاربران ایرانی بسیار عالی نمایش می‌دهد و تعداد نصب را نیز افزایش می‌دهد. همچنین اکثر این خدمات رایگان است و حتی در موارد پولی نیز با وجود گرانی دلار، باز هم قیمت نصب‌هایشان بسیار مقرون به صرفه‌تر از اپاستورهای داخلی است.»
پیش‌تر محمد زهتابی، مدیرعامل استودیو پاییزان نیز با اشاره به اینکه فیلترینگ و ناپایدار بودن اینترنت تاثیر منفی بر کار این استودیو گذاشته است، به «دنیای اقتصاد» گفته بود: «ما مجبور هستیم که هر روز پشتیبانی‌های زیادی ارائه دهیم. بسیاری از کاربران امکان اتصال به بازی‌ها را ندارند. بسیاری از کاربران دیگر هم که تمایل داشتند تا بازی‌ها را از طریق گوگل‌پلی دانلود کنند، با فیلتر شدن گوگل‌پلی این امکان از آنها گرفته شد؛ در نتیجه برای جذب مخاطب در ایران با چالش‌های بسیاری روبه‌رو هستیم.»
او در ادامه اظهار کرده بود: «عملا به سمتی حرکت می‌کنیم که بازی ساختن برای بازار ایران سودی حاصل نمیکند، چون پلتفرم‌های کافه بازار و مایکت درصد زیادی را دریافت می‌کنند. در واقع با توجه به ریسک بالای بازی ساختن برای داخل کشور، دیگر ارزشی ندارد که بازی‌ساز برای بازار ایران محصول تولید کند.» فیلترینگ گوگل‌پلی در حالی رخ داده است که بازی‌سازان علاوه بر این موضوع، با چالش‌های دیگری نظیر تحریم‌ها هم مواجه هستند. در همین راستا امیر شهیدی یکی از بازی‌سازان به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بازی‌سازانی که در ایران استودیوی بازی‌سازی دارند و مشغول فعالیت در این حوزه هستند، به‌شدت در منگنه قرار گرفته‌اند؛ نه‌تنها بحث فیلترینگ به آنها فشار می‌آورد، بلکه تحریم‌ها هم امان آنها را بریده است. حالا نه‌تنها گوگل‌پلی به عنوان اصلی‌ترین استور نشر بازی‌های موبایلی در ایران فیلتر شده است، بلکه حساب کاربری بسیاری از استودیوها هم تحت تحریم بسته شده است.»
او همچنین با تاکید بر اینکه گوگل‌پلی منبع اصلی درآمد بازی‌سازان موبایلی در ایران و مهم‌ترین بخش صنعت آی‌تی در بخش فناوری بوده که حالا فیلتر شده است و تیم‌های بازی‌سازی از این نظر به‌شدت تحت فشار هستند، می‌گوید: «علاوه بر گوگل‌پلی، بقیه سرویس‌هایی که یک بازی‌ساز به آن نیاز دارد، یا تحریم هستند یا فیلتر. این موضوعات گلوی بازی‌سازان را فشار می‌دهد. موضوع دیگری که در صنعت ما به مشکل جدی تبدیل شده، مهاجرت است؛ نیروهایی که حداقل ۵ یا ۶ سال در این صنعت فعال بودند و حالا نیروی کار حرفه‌ای شده‌اند، در حال برنامه‌ریزی برای مهاجرت هستند.»
با وجود تاکید مکرر فعالان حوزه بر رفع فیلتر گوگل‌پلی و وعده‌های وزیر ارتباطات، همچنان وضعیت این اپ‌استور در بلاتکلیفی است. بنا بر گفته فعالان صنعت بازی ادامه روند فعلی نه‌تنها کمکی به رشد اپاستورهای داخلی نمیکند، بلکه در بلندمدت ضربه جدی نیز به آنها وارد خواهد کرد و علاوه بر این به مهاجرت روزافزون فعالان این حوزه به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس دامن می‌زند.
