تحولات الگوی مصرف، قیمت‌ها را تغییر می‌دهد
سایه روغن کنجد بر بازار حلواشکری
چیزی که باعث مقوی و انرژی‌زا بودن این شیرینی خوشمزه شده است، مواد مغذی استفاده شده برای تهیه آن است. حلوا شکری معمولا از مواد پرانرژی مانند کنجد، پسته، بادام و آرد سبوس‌دار تهیه می‌شود که همگی این مواد، بسیار مقوی هستند.
حلوا شکری همچنین حاوی اسید‌های چرب غیر اشباع است. این حلوا به دلیل طبع گرمی که دارد، به‌شدت برای افراد سردمزاج توصیه می‌شود.
کنجد به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه حلوا شکری، گیاهی است مقاوم به کم‌آبی و به همین دلیل در بسیاری از مناطق گرمسیری کشور، کاشت آن رونق دارد. استان یزد و شهرستان اردکان، مهم‌ترین قطب تولید کنجد در ایران به شمار می‌آیند و رتبه نخست جهانی نیز متعلق به سودان است.
کارگاه‌های سنتی و کارخانه‌های صنعتی فرآوری کنجد، معمولا چهار محصول عمده گروه روغنی، گروه حلوا شکری، گروه حلوا ارده، گروه ارده و شیره را در سبد محصولات تولیدی خود دارند. همچنین گروه شکلات‌ها و گروه کرم‌ها، از جمله محصولات نسبتا جدید کنجد هستند که در کارخانه‌ها تولید می‌شوند. محصولات ایران در این بخش، علاوه بر تامین بازار داخل به صورت محدود نیز به کشورهای خلیج فارس، روسیه و عراق صادر می‌شود.
به گفته صاحبان کارخانه‌های صنعتی، در سه چهار سال اخیر، میزان فرآوری کنجد در کارخانه‌ها، اندکی کاهش یافته است. صرف‌نظر از مشکلات عمومی از جمله نظام مقرراتی، تامین مالی و افزایش دستمزد نیروی انسانی، شاهد تحولات قیمت کنجدخام هستیم که تاثیراتی بر بازار کنجد و فرآورده‌های آن بر جای گذاشته است.
به گفته یکی از تولیدکنندگان، نسبت سودآوری فروش خام کنجد، بالاتر از نسبت سودآوری تبدیل آن به محصول نهایی است یعنی اگر کنجد را به جای تبدیل کردن به محصول نهایی، خام بفروشیم از لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر است. به عبارت ساده‌تر اگر ماده اولیه‌ای مانند کنجد را به جای تبدیل کردن به محصول نهایی، به صورت خام نگه داریم رشد قیمت کنجد طی زمان بهتر و به صرفه‌تر از این است که با صرف هزینه و نیروی کار، آن را تبدیل به محصولی آماده فروش کنیم.
با توجه به افزایش تولید روغن کنجد به دلیل توصیه‌های پزشکان، امروز میزان کاشت داخلی تکافوی تقاضا را نمی‌کند و به همین دلیل سالانه، حدود ۱۲۰ میلیون دلار کنجد از ۱۴ کشور جهان وارد می‌شود که حدود ۷۰ درصد آن از هند و پاکستان است. البته قیمت کنجد بالاتر از سایر دانه‌های روغنی است و به همین دلیل، قیمت روغن آن نیز بالاتر است. به گونه‌ای که یک تن سویا در بازارهای بین‌المللی حدود ۲۵۰ دلار است اما قیمت یک تن کنجد در دنیا هزار و ۵۰۰ دلار است و این یعنی قیمت پایه بین‌المللی این دو محصول ۶ برابر با هم فرق دارد. تفاوت قیمت تولید روغن کنجد در داخل با ارز آزاد در مقایسه با محصول وارداتی تولید آن را گران کرده است.
به‌طور کلی کنجد و روغن کنجد، ارز یارانه‌ای نمی‌گیرند و حتی به دلیل کیفیت، گران‌تر هم هستند. اما نکته اینجاست که بازار روغن کنجد، بر قیمت حلوا شکری نیز تاثیر خود را برجای می‌گذارد و ارتباط تنگاتنگی بین تحولات قیمت این دو فراورده اصلی کنجد به چشم می‌خورد و در دوره زمانی ۴ سال اخیر شاهد افزایش قیمت حدود ۵ برابری هستیم.
اکنون حلوا شکری کارخانه‌ای، هر بسته ساده ۵۰ گرمی ۵۱۰۰ تومان قیمت خورده است. این قیمت برای حلواشکری فاقد مغز پسته است. بسته‌های ۲۵۰ گرمی پلاستیکی ساده ۳۲ هزار تومان و با مغز پسته ۴۷ هزار تومان فروخته می‌شود.
قیمت محصول فله که با شکر تهیه شده باشد، کیلویی ۷۰ هزار تومان است که استفاده از شیره انگور، خرما یا توت یا تزئین مغز پسته، قیمت آن را تا ۱۳۰ هزار تومان هم می‌رساند. حلوای شیره انگور کارخانه‌ای که برای افراد دارای رژیم قند توصیه می‌شود، هر ۴۰۰ گرم ۶۵ هزار تومان قیمت خورده است. البته علاوه بر حلوا ارده‌های عادی، انواع فانتزی آن هم در بازار سنتی و صنعتی به چشم می‌آید که نوع پشمکی، استفاده از خمیر خرما، استفاده از کرم کاکائو یا قندهای رژیمی آن، بیشتر در بازار وجود دارد.
استفاده از شکر سرخ نیز به چشم می‌خورد. پرطرفدارترین حلوای کنجدی سنتی نیز در کارگاه‌های استان خوزستان به‌ویژه دزفول تولید می‌شود که روش تهیه و ادویه‌های مخصوص، آن را به محصولی جذاب تبدیل می‌کند. اما نکته مهم در خرید این محصولات آن است که اگر مدت زمانی از تهیه آن بگذرد، عطر، طعم، لطافت و نرمی اولیه را از دست می‌دهند به همین دلیل توصیه می‌شود محصول سنتی آن را از شهرهای محل تولید یا معدود مغازه‌هایی که ارتباط نزدیکی با کارگاه‌های تولیدی این شهرها دارند و محصولات تازه می‌فروشند، خریداری کنید.
