«دنیای‌اقتصاد» از تحولات بازار تجهیزات و دستگاه‌های اداری گزارش می‌دهد
رکود و افزایش قیمت در بازار ماشین‌های اداری
کسبه چه می‌گویند؟
خیابان‌های ایرانشهر و شهید قرنی درست نرسیده به پل کریم‌خان مغازه‌های فروش لوازم اداری ردیف شده‌اند. ال‌ای‌دی‌هایی روی تابلو و ویترین مغازه‌ها روشن است که کلماتی مثل «دستگاه کپی و اسکنر» روی آنها چشمک می‌زنند. یکی از این کسبه که «بیشتر از ۱۰ سال» اینجا فعال است درباره قیمت دستگاهها و تجهیزات اداری به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «قیمت‌ها واقعا غیرمنطقی است. اگر بگویم خود ما هم باور نمی‌کردیم قیمت این دستگاهها این‌قدر بالا برود دروغ نگفتم.» این فروشنده که نامش سعید است می‌گوید قیمت «دستگاه پرینتر اداری که سه سال پیش ۲ میلیون بود، الان به بالای ۵ میلیون تومان رسیده‌است.» به گفته سعید، تقاضای بخش‌خصوصی بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته است: «بیشتر از نصف سفارش‌های شهرستان حذف شده‌است. مساله این است که کار فتوکپی شغلی بود برای اقشار پایین‌دستی. یکی از مشتری‌های جنوبی می‌گفت ۶۰ درصد از دخلش را کسانی تشکیل می‌دهند که قصد بازکردن مغازه فتوکپی و تایپ دارند. یا لوازم‌التحریر‌فروشی که یک دستگاه فتوکپی هم در مغازه‌اش می‌گذارد. این تقاضا به شدت کم شده‌است.» سعید می‌گوید شرایط تقاضای دولتی بهتر است و «هنوز داغ است منتها رانتی شده‌است. وقتی شرایط مردم بد باشد و قیمت‌ها هم بالا برود ناخودآگاه بین ماموران خرید و کسبه ارتباط رانتی شکل می‌گیرد.» دو مغازه بالاتر جواد فروشنده است. جواد درباره شرایط بازار به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «فقط از سال گذشته قیمت‌ها چهاربرابر شده و توان خرید مردم کمتر. در چنین شرایطی حال هر بازاری بد می‌شود.» این فروشنده جوان درباره بازار تعمیرات دستگاهها و تجهیزات اداری می‌گوید: «بهتر از خرید و فروش است. خرید و فروش در بخش اداره‌های دولتی بیشتر است اما بخش‌خصوصی درگیر تعمیرات همان تجهیزات قدیمی شده‌است.» به گفته جواد میزان تقاضای تعمیرات این دستگاهها نسبت به سه سال پیش «بیشتر از صددرصد رشد کرده است. اصلا وضعیت به‌گونه‌ای است که مشتری اول مخارج تعمیرات را می‌پرسد و بعد قیمت جنس نو را. تعمیرات به نفعشان هم هست.» این فروشنده درباره افزایش هزینه‌های تعمیر می‌گوید: «معمولا تعمیر این دستگاهها با تعویض قطعات همراه است مگر اینکه چاره داشته باشد، چون دستگاه‌های کپی وسایل مصرفی هستند و زیاد به تعویض قطعه احتیاج دارند. قیمت قطعات هم با نرخ ارز بالا می‌رود و پایین نمی‌آید. قیمت یک قطعه ساده پرینتر رنگی که کارش رنگ‌پاشی است سه سال پیش دوروبر یک میلیون تومان بود که الان رسیده به ۳ میلیون تومان. قبلا ۳ میلیون نرخ خرید خوددستگاه بود.» به گفته جواد نرخ مواد مصرفی این دستگاهها مثل کارتریج هم از سه سال پیش «سه برابر» شده‌است.
نرخ ارز و کسادی
داوود دهخدا رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان فتوکپی، اوزالید و پلیکپی درباره شرایط بازار واحدهای این صنف گفت: «در شرایط بسیار بدی به سر می‌بریم. یکی از اولین اصنافی که تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفت صنف کپی بود چراکه تمامی مواد اولیه آن از طریق واردات تامین می‌شود. به همین دلیل حاشیه سود همکاران به شدت کاهش یافت.» این مقام صنفی درمورد تاثیر شیوع کرونا گفت: این شغل خاص است و مخاطب عام ندارد. معمولا دانش‌آموزان و دانشجوها بخش اصلی دخل ما را تشکیل می‌دادند که با شیوع کرونا و رواج آموزش مجازی عملا از صف مشتریان ما حذف شدند. به گفته دهخدا بازار کار واحدهای این صنف به‌گونه‌ای شده «که کسب‌وکارهای کوچک جمع کرده‌اند. مگر کسی با اداره‌ای قرارداد بسته باشد یا مغازه بزرگ و دستگاهها و تجهیزات مختلف داشته باشد.» دهخدا با اشاره به نرخ ارز گفت: قیمت انواع قطعات و لوازم مصرفی فتوکپی نسبت به خرداد ۹۸ چهاربرابر شده است. چگونه همکاران من درآمد خود را چهار برابر کنند؟
داوود دهخدا رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان فتوکپی، اوزالید و پلیکپی و تحریرات و طلق و پرس گفت: اگر سازمان‌ها و ارگان‌هایی که با اصناف تعامل کاری دارند بدانند جایگاه اصناف کجاست و بر حقوق حقه اصناف اشراف داشته باشند، مشکلات ما بسیار کمتر از این خواهد بود. او افزود: هر سازمان و اداره‌ای برای اصناف تصمیم سازی می‌کند و اصناف تابع می‌شوند؛ حال آنکه بسیاری از ادارات و سازمان‌ها بدون توجه به مشکلات اصناف هر روز حلقه را تنگ‌تر کرده و راه فعالیت‌های روزمره را نیز بر رویشان می‌بندند برای نمونه شهرداری از نصب برچسب‌هایی روی شیشه مغازه‌ها نیز جلوگیری و درخواست عوارض می‌کند، بدون آنکه خدماتی به اصناف بدهد، همه اصناف با این‌گونه مشکلات روبه‌رو هستند اما در صورتی که کارگروه تشکیل نشود و مشکلات به صورت کلی و متحدالشکل به سازمان‌ها منتقل نشود کاری از پیش نمی بریم. دهخدا به کاهش درآمد واحدهای صنفی در سه سال اخیر اشاره کرد و گفت: سازمان امور مالیاتی با تحمیل ماده ۱۸۶ به اصناف بار بزرگی بر دوش اعضای صنوف مختلف گذاشته است که همین موضوع باعث فراری شدن افراد جامعه از قانونمند شدن می‌گردد، قانون باید امور را راحت‌تر و سهل‌تر کند؛ نه آنکه خود باعث ایجاد بی‌قانونی شود، ماده ۱۸۶ موانعی ایجاد کرده که برخی ترجیح می‌دهند تا بدون اخذ پروانه، کسب‌وکار کنند، این اشکالات قبل از ایجاد برنامه و اشاعه و تحمیل آن بر اصناف باید تغییر کند و برطرف شود. دهخدا گفت: دو سال پیش این طرح را در کمیسیون آموزش مطرح کردم که در صورت بها دادن به آن مشکلات امروز قطعا کمتر می‌شد. دولت با قرار دادن برخی قوانین راه را بر بخش‌خصوصی بسته و کاملا آن را به ابزاری برای خود تبدیل می‌کند؛ حال آنکه ما یک جامعه کاری بزرگ در کشور هستیم که بخش عظیمی از درآمدهای دولت را با مالیات می‌پردازیم، بدون اینکه حتی حقوق حقه خود را دریافت کنیم.
دهخدا از تغییر نرخ‌نامه واحدهای صنفی تهیه‌کنندگان فتوکپی خبر داد و گفت: درحال بررسی نرخ‌نامه تازه‌ای هستیم که بین ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش نرخ در آن لحاظ خواهد شد.
ناتوانی قدرت خرید بخش تقاضا
محمد فرجی، رئیس اتحادیه فناوران یارانه درباره بازار تجهیزات و قطعات لوازم اداری می‌گوید: «تقاضا پایین نیامده اما به سبب جهش نرخ ارز قیمت‌ها آن‌قدر بالا رفته که عملا در توان خریداران نیست.» به گفته این فعال اقتصادی معضل اصلی بازار «نرخ ارز است و تداوم صعودی آن در سه سال گذشته باعث شده بازار جو صعود قیمتی داشته باشد و همچنان بالا بماند.» به گفته این مقام صنفی قیمت پرینتر خانگی که دو سال پیش با «یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خرید می‌شد الان به هشت میلیون تومان رسیده است. دانشجویی که نیاز مبرم دارد می‌تواند یک میلیون را پس‌انداز کند اما هشت میلیون تومان برای یک دستگاه خانگی واقعا غیرمنطقی است.»
فرجی می‌گوید: متاسفانه قیمت‌های بالا باعث شده بازار تجهیزات دست دوم پا بگیرد؛ تجهیزاتی که استاندارد نیستند و معمولا خریداران پس از مدتی پشیمان می‌شوند چراکه کار با کیفیت ارائه نمی‌دهند. وقتی هم تقاضا وجود دارد و قیمت‌ها بالا است بازار قاچاق ناخودآگاه رونق می‌گیرد.
به عقیده فرجی برای کنترل این بازار باید نرخ ارز را کنترل کرد، «چراکه با کاهش نرخ ارز بخشی از ناتوانی خریدمان جبران می‌شود؛ چه برای تاجر و چه برای مصرف‌کننده.» به گفته فرجی برخی از برندهای معروف در بازار کمرنگ شده‌اند و «جنس‌های جدید قاچاق هم وارد شده است. برای مثال برندی شرقی وارد شده که هر تکه و قطعه‌اش از مارک و برندی دیگر است و صرفا مونتاژ شده‌است. حتی مدتی برند چینی وارد بازار شد که نتوانست کیفیت برندهای معروف را برآورده کند. برای مثال هنوز برندهای HP،SHARP و CANON از بهترین‌های بازار جهانی هستند. البته بخشی از افزایش قیمت به‌خاطر صعود قیمت‌ها در بازار جهانی است.» فرجی عامل دیگر عدم‌اقبال برندهای معروف در بازار ایران را نمایندگی‌ها می‌داند: «متاسفانه بسیاری از نمایندگی‌ها پشتیبانی و خدمات لازم را به مشتری ارائه نمی‌دهند و این ضعف باعث می‌شود برند جای خودش را در بازار پیدا نکند. برندهای معروف و قدیمی زیادی هستند که تنها روی اعتبار نمایندگی دوام آورده‌اند.»
رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان فتوکپی، اوزالید و پلیکپی از افزایش نرخ‌نامه واحدهای صنفی این اتحادیه خبر داده است که اگر این رخداد را کنار بازگشایی دانشگاه‌ها و مدارس از مهر امسال بگذاریم، می‌توان به بازگشت جنب‌و‌جوش به مغازه‌های تایپ، تکثیر و فتوکپی امید بست.
