گزارش «دنیای‌اقتصاد» از وضعیت بازار تخم مرغ
سیاست دستوری تولید تخم‌مرغ را کاهش داد
تولیدکنندگان به‌طور متوسط بیشتر از ۵۰ درصد از نیاز خوراک طیور خود را از بازار آزاد گاه به ۳برابر قیمت تامین می‌کنند؛ آن‌هم در حالی که تمامی نهاده‌های دامی با ارز دولتی وارد می‌شود. دولت نرخ مصوب نهادهها را هم افزایش داد که به گفته دبیر انجمن ملی طیور ایران باعث افزایش حدود ۱۵ درصدی هزینه‌های تولید شد. حال این بخش‌ها کنار هم قرار گرفته‌اند و مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد تخم مرغ به کیلویی ۲۰ هزارتومان رسیده است. امری که پیش از این بارها هشدار داده شده بود.
توپ تقصیر در زمین وزارتخانه‌ها
در اواخر تابستان قیمت تخم‌مرغ به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین اقلام سبد معیشتی به کیلویی ۱۵ هزار تومان رسید. مهرماه دولت قول تامین تمامی نهاده‌های لازم این ماه را به تولیدکنندگان داد اما برخی از فعالان می‌گویند دولت نتوانسته به همه تعهد خود عمل کند. بخش خصوصی بارها خواستار واردات نهاده با ارز نیمایی شدند تا گام اول آزادسازی قیمت‌ها در این حوزه برداشته شود اما دولت هنوز واکنشی به این درخواست نشان نداده است. همینطور فعالان حوزه مرغ و تخم‌مرغ می‌گویند اگر دولت حتی اختیار توزیع نهادهها را به بخش خصوصی بسپارد بخش قابل‌توجهی از مشکلات کنونی تامین نهاده‌های دامی حل می‌شود. یکی از فعالان حوزه مرغ و تخم‌مرغ به «دنیای‌اقتصاد» گفته بود وزارتخانه‌های صمت و جهادکشاورزی توپ مشکلات نهاده را در زمین یکدیگر می‌اندازند درصورتی‌که «دولت برای ۶ ماه هم که شده مسوولیت توزیع نهادهها را در اختیار بخش خصوصی بگذارد بلکه نتیجه بهتری حاصل شود.»
قیمت منطقی تخم مرغ
یکی از اعضای کمیسیون کشاوزی اتاق تهران درباره شرایط تولید تخم‌مرغ به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: «متاسفانه به دلیل افزایش هزینه‌ها و عدم‌پشتیبانی از تولیدکنندگان با ۱۰ تا ۱۵درصد کاهش تولید روبه‌رو هستیم که مسلما روی قیمت تخم‌مرغ تاثیر می‌گذارد.» مهدی معصومی میگوید: «در سال‌های گذشته همیشه میزان تولید تخم‌مرغ با تولرانسی منطقی ثابت بوده است اما از زمانی‌که تولیدکنندگان در تامین خوراک طیور و نهادهها مشکل پیدا کردند، عملا نگه داشتن آن میزان از تولید در توانشان نیست. دولت نهایتا توانایی تامین ۵۰درصد از نیاز مرغداران را دارد و تولیدکنندگان باید نهاده‌ای که با ارز دولتی وارد می‌شود را در بازار آزاد تا سه برابر نرخ مصوب خریداری کنند.» به گفته رئیس انجمن تخم‌مرغ شناسنامه‌دار دولت برای کنترل نرخ تخم‌مرغ قیمت‌گذاری را در پیش گرفته است: «در جلسه تولیدکنندگان با ستاد تنظیم بازار و سازمان امور پشتیبانی دام دولت فروش تخم‌مرغ بالای کیلویی ۱۲هزار تومان را برای تولیدکننده ممنوع کرده است. همینطور سازمان امور پشتیبانی دام خواهان خرید تمامی تخم‌مرغ تولیدی است تا عرضه را در اختیار بگیرد. این سازمان میگوید مرغدارها تخم‌مرغ را به ما بفروشند و ما به مردم. اما بنده بعید می‌دانم این سازمان توانایی خرید روزانه ۸۰۰ کامیون تخم‌مرغ به میزان ۳۰۰هزار کارتن، انبار آن و عرضه به سراسر ایران را داشته باشد. این در حالی است که همه تولیدکنندگان را موظف کرده که تخم‌مرغ را در مرغداری کیلویی ۱۲ هزار تومان بفروشند که بعید است اجرایی شود.» به عقیده معصومی سیاست‌گذاری دستوری نه‌تنها تولیدکننده و مصرف‌کننده را تامین نمی‌کند، بلکه جان تولید در سیاست‌های دستوری گرفته می‌شود: «همه بازارها تابع نظام عرضه و تقاضا هستند و براساس موجودی کالا و میزان تقاضا در بازار نرخ تعیین می‌شود. شاید دولت بتواند با سیاست دستوری قیمت‌ها را ثابت نگه دارد اما بدون‌شک این ثبات موقتی خواهد بود و بالاخره قیمت واقعی در بازار نمود پیدا می‌کند چراکه نمی‌توان قوانین بازار را عوض کرد و بازار همیشه تابعی از عرضه و تقاضا است.»
این عضو اتاق بازرگانی تهران درباره نرخ مدنظر تولیدکنندگان میگوید: «با توجه به هزینه‌های تولید قیمت منطقی هر کیلو تخم‌مرغ در مرغداری ۲هزار تومان بیشتر از نرخ مصوب یعنی ۱۴ هزار تومان است که فکر می‌کنم مرغدارها هم با این نرخ موافق باشند. به‌نظر می‌رسد متولیان دولتی نرخ پیشنهادی تولیدکنندگان را قبول کنند چراکه با توجه به شرایط تامین نهادهها و هزینه‌های تولید ادامه فعالیت با نرخ کنونی بسیار سخت است و امکان‌پذیر نیست.» به گفته معصومی «اگر دولت شرایط تامین مواد اولیه و نهادهها را بهبود بخشد و همچنین سیاست‌گذاری دستوری از دستور کار خارج شود، می‌توان به افزایش تولید در بازاری رقابتی و بالطبع کاهش قیمت تخم‌مرغ امیدوار بود، ولی اگر وضعیت نهاده‌های دامی به همین منوال پیش برود شرایط تولید بدتر از حال‌حاضر خواهد شد.»
آزادسازی قیمت‌ها
نزدیک به یک ماه پیش دولت قیمت مصوب نهاده‌های دامی را هم افزایش داد که باعث افزایش ۱۵درصدی هزینه تولیدکنندگان شد. نرخ مصوب ذرت از کیلویی هزار و ۵۰۰ تومان به هزار و ۷۰۰ تومان و نرخ مصوب سویا از ۲ هزار و ۷۰۰ به ۳ هزار و ۲۰۰ تومان رسید. این در حالی است که قیمت آزاد این اقلام در بازار آزاد به ترتیب ۴ هزار تومان و ۱۸ هزار تومان است. سهمیه هر مرغ تخم‌گذار واحدهای مرغداری حداکثر ۳۰ درصد سویا و ۵۰ درصد ذرت است و تولیدکنندگان مابقی نیاز خود را باید از بازار آزاد گاه با ۳برابر نرخ دولتی تامین کنند. به گفته کارشناسان تا زمانی‌که دولت یارانه را در مبدا واردات نهادهها تامین می‌کند شرایط بازار تغییر چندانی نخواهد کرد؛ مگر اینکه با توجه به رقابتی‌بودن بازار مرغ و تخم‌مرغ آزادسازی قیمت‌ها محقق شود و در فضایی رقابتی قیمت‌ها متعادل شود. مشاهدات میدانی ما حاکی از آن است که قیمت هر کیلو تخم‌مرغ در فروشگاه‌های مرکز شهر تهران بین ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان است.
