گزارش «دنیای‌اقتصاد» از آفت در باغ‌های مرکبات جنوب
قیمت لیموترش تحت تاثیر «شانکر»
مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد درحالی هزینه‌های تولید کشاورزان نسبت به سال گذشته به سبب خارج شدن نهاده‌های کشاورزی از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی حداقل سه برابر شده، که نرخ فروش مرکبات نسبت به پارسال به‌طور متوسط تنها هزار تومان افزایش یافته و «دلال‌ها هم اجازه افزایش نرخ را نمی‌دهند.» البته کارشناسان راه‌حل کوتاه کردن دست دلال‌ها را تسهیل ارتباط مستقیم تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌دانند. همین‌طور آفت جدیدی به باغ‌های لیموترش جنوب رسیده که درخت‌ها را خشک می‌کند و متولیان دولتی هنوز هیچ عکس‌العملی به شیوع این آفت نشان نداده‌اند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود با کاهش معنادار تولید لیموترش جنوب شاهد افزایش قیمت این قلم از مرکبات در هفته‌های پیش‌رو باشیم.
آفت در باغ‌های لیموی جنوب
یکی از کشاورزان جنوبی درباره شرایط خرید پرتقال به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «دلال‌ها درحالی قیمت را پایین نگه می‌دارند که محصول را تا چند برابر نرخ خرید به مصرف‌کننده می‌رسانند؛ برای مثال نرخ فروش پرتقال سال گذشته بین ۳ تا ۴ هزار تومان بود و امسال ۵ هزار تومان است درحالی‌که همین پرتقال ۱۵ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد.» به گفته سالاری «همه هزینه‌ها بر دوش تولیدکننده است. کودی که در سال‌های گذشته کیسه‌ای ۵۰ هزار تومان می‌خریدیم الان به ۳۵۰هزار تومان رسیده است. پارسال با استفاده از کود دولتی قیمت تمام شده هر کیلو پرتقال ۳ هزار تومان آب می‌خورد و امسال همان کود چند برابر گران شده، اما قیمت خرید تنها هزار تومان بیشتر شده است. با این قیمت حتی گرفتن کارگر برای چیدن محصول به صرفه نیست.» این کشاورز که بیشتر از ۱۰ سال است باغ پرتقال دارد، می‌گوید: «دلال‌ها قیمت را تعیین می‌کنند و نهادهای دولتی متولی عملا هیچ‌کاره‌اند. برای مثال قیمت خرید خرما را دلال‌هایی مشخص می‌کنند که با فرمانداری‌ها و سازمان جهادکشاورزی یک طرف هستند و در این میان کشاورز ضرر اصلی را می‌دهد. متاسفانه دلال‌ها همه جا نفوذ کرده‌اند.» سالاری می‌گوید امسال آفت درخت‌های لیموترش جنوب کشور را آلوده کرده است: «متاسفانه امسال درخت‌های لیموترش دچار آفتی شده‌اند به اسم شانکر. اولین بار این آفت در رودان استان هرمزگان مشاهده شد و به شهرستان‌های جنوبی کرمان سرایت کرد.» سالاری درباره این آفت می‌گوید: «فقط به درخت لیمو می‌زند. شاخه‌های درخت از بالا شروع به خشک شدن می‌کنند و پس از مدتی تمام درخت خشک می‌شود. درخت‌های خود من به این آفت آلوده شدند و برای اینکه به بقیه باغ سرایت نکند مجبور شدم ۳۰ درخت لیمو را قطع کنم.» سالاری می‌گوید: «شهرستانی مثل رودان استان هرمزگان و شهرستان‌های جنوبی استان کرمان منبع تولید لیموترش هستند تا جایی که من اطلاع دارم امسال بیشتر از ۵۰ درصد از محصول دچار این آفت شده است. درحال‌حاضر در منطقه ما لیموترش به شدت کم است و تنها برخی از کشاورزان در شهرستان رودان که محصول سالم دارند به عرضه می‌پردازند.» به گفته این کشاورز تاکنون عکس‌العملی از سوی متولیان دولتی این مناطق صورت نگرفته است: «بسیاری از کشاورزان شیوع این آفت را گزارش دادند اما نه گیاه‌پزشکی به باغ‌ها فرستاده شد و نه حتی پاسخ کشاورزان را برای تخمین خسارت دادند. بیشتر محصول من پرتقال است و تعداد کمی درخت لیموترش دارم؛ امسال این آفت بیشتر از ۵۰ میلیون تومان به من ضرر زد؛ حال شما فکر کنید آن کشاورزی که تمام باغش لیموترش است در چه شرایطی است. اگر دولت فکری به حال خسارت این کشاورزان نکند دیگر قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود؛ چراکه این آفت کل درخت را خشک می‌کند و عملا برای سال‌های آینده کشاورز باید به کاشت و پرورش دوباره بپردازد که به معنی چند سال نداشتن درآمد است. این درختان با کود دولتی کاشته شدند و پرورش یافتند اما حال به سبب قیمت پایین و هزینه‌های بالا جوابگوی خرج خودشان نیستند چه برسد با هزینه‌های کنونی کشاورز دوباره به کاشتن درخت اقدام کند. رغبت و رمقی دیگر نمانده است.»
لزوم اتصال تولیدکننده و مصرف‌کننده
سالانه حدود ۵/ ۴ میلیون تن مرکبات در کشور تولید می‌شود که عمده تولید نارنگی و پرتقال مربوط به استان‌های شمالی و لیموشیرین و لیموترش مربوط به استان‌های جنوبی است. اگر این آمار را درکنار عرضه ۳۰ هزار تنی پرتقال برای شب عید گذشته بگذاریم عدم نیاز کشور به واردات مرکبات کاملا مشهود می‌شود، پس افزایش قیمت به سبب کمبود عرضه در بازار امری غیرمنطقی است. به سبب کاهش ارزش ریال فعالان و واسطه‌گرهای حوزه میوه صادرات محصول را به عرضه در بازار داخلی ترجیح می‌دهند. اگر کشاورزی محصول خود را در عراق ۲ دلار هم بفروشد نسبت به کیلویی ۱۵ هزار تومان در میوه‌فروشی‌های اینجا، بیشتر از دو برابر سود کرده است. این درحالی است که همان‌طور که کشاورز جنوبی گفت نرخ خرید محصول در باغ از ۵ هزار تومان عبور نکرد. بسیاری از کارشناسان اتصال و ارتباط مستقیم کشاورزان و تولیدکنندگان با خریداران میوه‌وتره‌بار را راه‌حل اصلی رفع آشفتگی بازار میوه می‌دانند. اگر کشاورزان بتوانند با مشتری اصلی خود در شهرهای مختلف از طریق سامانه‌ای مثل بازارگاه، در ارتباط باشند؛ هم تولیدکننده توانایی تعیین قیمت را دارد و هم محصول با نرخ پایین‌تری به دست مصرف‌کننده می‌رسد. اما متاسفانه شرایط حال حاضر به گونه‌ای است که باوجود فشارهای زیادی که بابت هزینه‌های تولید به کشاورز می‌آید او کمترین سود را در مسیر تولید محصول تا میوه‌فروشی می‌برد و مصرف‌کننده هم بیشترین ضرر را متحمل می‌شود چراکه باید میوه را سه برابر نرخ فروش باغ خریداری کند. در این میان هزینه بر دوش تولیدکننده و مصرف‌کننده است و عملا سود سه برابری را دلال‌ها و واسطه‌گرها می‌برند. حال اگر کشاورزان بتوانند به‌صورت قانونی بخشی از درآمد دلاری که غیرقانونی نصیب قاچاقچیان می‌شود را داشته باشند، مسلما در تامین اقلام نهاده‌های کشاورزی پرتوان‌تر عمل می‌کنند و طبیعی است که محصول سال بعد هم باکیفیت‌تر و هم ارزان‌تر یا به قیمت مناسب به دست مصرف‌کننده می‌رسد. اما فعلا اختیار بازار میوه در دست واسطه‌گرهایی است که نه از هزینه‌های تولید چیزی می‌دانند و نه از فاصله زیاد قیمت میوه با توان جیب مصرف‌کننده.
