گزارش میدانی «دنیای اقتصاد» از کاهش فروش ۶۰ درصدی کسبه بازار فرش ایران
قالی بردار بی‌پولی مردم
کاهش فروش ۶۰ درصدی
بازار فرش ایران، خیابان خیام. تونل‌های نور از سقف روی فرش‌های تا شده و پهن شده کف بازار می‌تابد و فضای رخوت‌برانگیز بازار را رنگین می‌کند. بعضی از فروشندگان روی فرش‌های جلوی حجره نشسته‌اند و برخی در مغازه با همکاران و هم‌چراغ‌ها گرم صحبت هستند. بازار کساد است. یکی از فروشندگان که پیرمردی قدکوتاه با سری بدون مو است به راهرویی که فرش‌های چیده شده روی هم درست کرده‌اند اشاره می‌کند: «این مردمی که از اینجا رد می‌شوند همه کسبه و اهل بازار هستند. هیچکدام مشتری نیستند.» به گفته حسینی که بیشتر از ۱۰ سال در این بازار فرش می‌فروشد «قیمت انواع فرش بین ۳۰ تا ۵۰ درصد گران‌تر شده است و درآمد ما هم حداقل ۶۰ درصد کمتر شده است.» این فروشنده دلیل اصلی گرانی فرش را نرخ ارز می‌داند و می‌گوید آب گران شده، چه برسد به فرش. بخش زیادی از پشم موردنیاز واردکنندگان از کشور کره تامین می‌شد که الان بازار ایران را ترک کرده‌است. وضعیت طوری شده که اگر کسی واقعا احتیاج داشته باشد برای خرید فرش مراجعه می‌کند وگرنه خرید و فروشی انجام نمی‌شود.» او می‌گوید که «قیمت فرش شده مثل نرخ ارز. هر روز باید چک کنی ببینی بالا رفته یا پایین آمده. پایین هم نمی‌آید و مرتب بالا می‌رود.» او به فرشی که روی آن نشسته اشاره می‌کند: «این فرش دستباف است. پارسال ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان می‌ارزید. فروردین به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسید و امروز یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان شد. شک نکن اگر بازار همینجوری پیش برود قیمت تا ۲ میلیون هم می‌رسد.»
فروشنده دیگری هم که روی فرش‌های پرنقش جلوی مغازه‌‌اش نشسته، حرف‌های حسینی را تایید می‌کند: «فروش من بیش از 60 درصد کم شده و قیمت‌ها هم روزبه‌روز بالا می‌رود.» جلالی که مردی میانسال است و 10 سال در این بازار کاسبی می‌کند دلیل اصلی کسادی بازار را شرایط اقتصادی کنونی می‌داند: «به نظر من کرونا 40 درصد در کسادی بازار سهم دارد و 60 درصد تقصیر نوع مدیریت اقتصادی کشور است. اگر مدیریت درست بود می‌توانستیم فشار آن 40 درصد را به کمترین حد برسانیم. اما متاسفانه اینگونه نیست.» او روی فرش لاکی و خوش‌رنگی که نشسته جابه‌جا می‌شود: «مشتری دارم که برای هر یک از دو دختر بزرگش سه تخته فرش خرید. حالا که وقت ازدواج دختر سومش رسیده نمی‌تواند هزینه دو تخته فرش را بدهد. سه سال پیش سه تخته فرش درجه یک تبریز را 3 میلیون خرید اما الان برای خرید دو تخته فرش باید 3 میلیون و 500 هزار تومان هزینه کند.»
کسی تابلوفرش نمی‌خرد
فروشنده دیگری هم می‌گوید بستگی به نوع فرش بین 20 تا 40 درصد کاهش فروش داشته است: «فرش تبریز چون تقاضای بیشتری دارد و مردم بیشتر استقبال می‌کنند فروش بیشتری داشته اما روی هم رفته درآمد من نصف شده‌است.» او که مردی میانسال است سهم مدیریت اقتصادی و کرونا در کسادی بازار را «نصف- نصف» می‌داند: «وقتی قیمت مواد اولیه اعم از نخ و پشم و رنگ روزبه‌روز بالا می‌رود قاعدتا قیمت فرش هم به همان میزان گران‌تر می‌شود.» حجتی می‌گوید بسیاری از مشتری‌های شهرستان را از دست داده است: «قبلا 30 درصد سفارش شهرستان‌ها فرش مرغوب بود اما الان بازار به وضعیتی افتاده که سفارش‌های شهرستان من 60 درصد کمتر شده است. فرش خوب و مرغوب هم سفارش نمی‌دهند چراکه می‌گویند فروش ندارد.»
یکی دیگر از کسبه بازار فرش خیام که روی یک مبل‌فرش نشسته است و وزن دست‌هایش را روی عصا انداخته می‌گوید: «کرونا آمده و دیگر کسی عروسی هم نمی‌گیرد. قبلا مردم تابلوفرش می‌گرفتند و هدیه می‌دادند الان نه.» شاگردش حاج‌آقا صدایش می‌زند. حاج آقا انگشت لرزانش را به سمت تابلو فرش زیبایی از یک باغ گرفت: «این تابلو فرش از پارسال روی دیوار مانده است و هیچکس نخریده. نه که دیگر مردم تابلوفرش دوست نداشته باشند. موضوع این است که توان خریدش را ندارند. وقتی فرش یک میلیونی شده 4 میلیون تومان جایی برای تابلوفرش خریدن نمی‌ماند. قبلا وقتی مشتری می‌آمد و فرش می‌خرید، اگر تابلو فرشی چشمش را می‌گرفت این پا و آن پا می‌کرد و می‌خرید، ولی الان مردم یا نگاه می‌کنند یا قیمت.» دخل حاج‌آقا نسبت به پارسال 50 درصد کوچک‌تر شده است: «این شاگرد هم دلم نمی‌آید بیرونش کنم، چند سال پیش خودم کار کرده. هیچوقت فکر نمی‌کردم که دخلم توان پرداخت حقوق این بچه را هم نداشته باشد.»
مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای اقتصاد» از بازار فرش خیام نشان می‌دهد افزایش قیمت‌ها در کنار سقوط قدرت خرید مردم کاری کرده که فروش کالایی مثل تابلوفرش عملا به صفر رسیده است. کاسب‌های بازار از کاهش فروش 40 تا 60 درصدی می‌گویند، آن هم در حالی که بین 30 تا 50 درصد قیمت انواع فرش بیشتر شده است. دلیل اصلی این صعود قیمتی گرانی مواد اولیه اعم از الیاف، رنگ و پشم است چراکه بخش قابل توجهی از این مواد وارداتی است و همراه با نرخ ارز بالا می‌رود.
