تولید کره: در ۴۰ سال اخیر ایران همواره جزو واردکنندگان کره و روغن بوده است و در سال‌های اخیر به دلیل ممنوع بودن صادرات شیر خشک کمتر تولید‌کننده‌ای به دنبال تولید کره بوده است. برای گرفتن کره باید چربی شیر جدا شود و شیر باقی‌مانده با چربی کمتر از یک درصد طرفداران زیادی ندارد و تنها صرفه اقتصادی آن این است که به شیر خشک تبدیل شود. با توجه به اینکه ایران بزرگ‌ترین و قوی‌ترین مجموعه‌های لبنیاتی را در خاورمیانه دارد و به یکی از برندهای مطرح تبدیل شده مشکلی در بازاریابی برای صادرات ندارد اما ممنوعیت یا اعمال محدودیت در صادرات شیر خشک، گرفتن کره را غیراقتصادی کرده است. هر چند به سبب تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی دولت به دنبال راه‌های تشویقی برای افزایش تولید کره است اما فاصله تولید کره با توان دولت در تخصیص ارز دولتی یا نیمایی باعث شده که بازار با کمبود مواجه شود.

واردات کره: واردات کره تبدیل به یکی از تجارت‌های جذاب در کشور شده است. نیمه خرداد سال گذشته اعلام شد دیگر ارز دولتی به واردات کره اختصاص داده نمی‌شود اما نکته جالب میزان واردات تا شب قبل از ممنوعیت بود. در آخرین تخصیص ارز برای واردات کره (از ابتدای سال ۹۸) با ارز دولتی ۲ هزار تن شرکت پاک،۳ هزار و ۵۰۰ تن کاله، ۳ هزار و ۵۰۰ تن شکلی و ۳۲ هزار و ۶۰۰ تن یعنی ۸۰ درصد محموله توسط تنها یک شرکت وارد شده و ۵ هزار تن را نیز سایر شرکت‌ها وارد کرده‌اند. رقمی نزدیک به ۸ هزار تن نیز هنوز در گمرک مانده است که اگر مالکان آن بخواهند آنها را با قیمت جدید ارز نیمایی ترخیص کنند باید کره ۱۰۰ گرمی را ۲۰ هزار تومان قیمت‌گذاری کنند. مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد شرکت میهن خط تولید بستنی‌های خود را به دلیل نبود کره متوقف کرده است. آماری نیز از توزیع و نحوه مصرف واردات کره ۴۲۰۰ تومانی ارائه نشده است. از سوی دیگر گفته می‌شود شرکتی که نزدیک به سه سال است تاسیس شده بزرگ‌ترین وارد‌کننده نهاده‌های دامی در یک سال اخیر بوده و به اندازه مصرف ۱۰ سال تاکنون نهاده وارد کرده است. نکته مهم اینجاست که شرکت‌های بازرگانی براساس میانگین واردات یا صادرات خود در سه سال قبل مجوز وارد یا صادر کردن دارند اما شرکت یادشده ظاهرا بدون محدودیت خاصی اقدام به واردات کره و نهاده‌های دامی کرده است.

بازار بنکداری: اما در لایه‌های پایین‌تر هرم تامین کره و لبنیات صحبت‌های جالبی مطرح می‌شود. ایمانی که یکی از بنکداران لبنیات است به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: ‌«تا یک سال پیش کره در گروه کالاهای شماره یک بود و ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کرد اما دولت این قلم را از گروه یک حذف کرد و واردات آن مشمول ارز نیمایی شد.» سال گذشته پس از خروج کره از لیست کالاهایی که ارز دولتی شامل آنها می‌شد ۴۵ هزار تن کره وارد شد و مسوولان نسبت به تامین این قلم از میز صبحانه خانوارهای ایرانی اطمینان خاطر دادند اما هم‌اکنون در بازار کمبود ایجاد شده است. این فروشنده لبنیات می‌گوید: «بنکداران می‌گویند ذخیره یکساله کره تمام شده و جنس برای خرید نیست. من هم هرچه جنس از خرید قبل داشتم را برای فروش گذاشتم.» به گفته این فروشنده حتی کره‌هایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد شدند به قیمت بالاتر به فروش رسیدند: «کره‌های کارخانه‌ای که قیمت روی آن درج شده و از حیطه کاری من خارج است. اما در بخش کره فله‌ای و باز بسیاری از بنکداران به قیمت ارز نیمایی جنس را به من و همکارها فروختند.»  جلالی یکی دیگر از بنکداران با تایید گفته‌های ایمانی می‌گوید: «گفتند به اندازه یک سال کره وارد شده و هیچ جای نگرانی نیست اما مشخص نیست کره را چگونه در بازار پخش کردند.» جلالی می‌گوید افرادی به واردات کره ورود کردند که هیچ ربطی به این بازار نداشتند: «روی صحبت من با کسانی که حرفه‌ای در این حوزه کار می‌کردند نیست اما بسیاری از واردکنندگان که واردات کالای موردنظرشان به صرفه نبود یا ممنوع شد به سمت بازار کره کشیده شدند. حتما جذابیت و سود زیادی دارد که این افراد هم به بازار کره وارد شدند.» به گفته این فروشنده کمبود کره در بازار وجود دارد: «مشکل اصلی کره در بحث عرضه است. واردات به اندازه صورت گرفت و افراد زیادی هم در این میان سودهای نجومی کردند اما عرضه همیشه کم بود.» او با لحنی شوخی می‌گوید: هرجا ارز ۴۲۰۰ تومانی بوده ردپای یکی از سلطان‌ها هم مانده و امروز و فردا باید منتظر پیدا کردن سلطان کره باشیم. من صرفا یک فروشنده لبنیات هستم اما وقتی افراد زیادی وارد بازاری خاص می‌شوند حتما سودهای کلان و بادآورده در آن بازار است. افرادی که من از آنها خرید می‌کنم می‌گویند کره گران می‌شود. حال اینکه تا چقدر گران می‌شود نمی‌دانم. جلالی که ۱۰ سال در بازار لبنیات باز فعالیت دارد، می‌گوید وقتی نظارتی روی افراد واردکننده و میزان عرضه در بازار نباشد «همین شرایط ایجاد می‌شود». او می‌گوید: من ماه قبل مجبور شدم از افرادی خرید کنم که برای اولین بار آنها را ملاقات کردم اما دپوی زیادی از کره داشتند.

بازار خرده‌فروشی: بازار خرده‌فروشی با کمبود شدید کره روبه‌رو شده و تنها کره‌ای که در بازار هست کره لاکتیکی پگاه است که کمترین شباهت را به کره دارد. طبق مشاهدات میدانی خبرنگاران «دنیای اقتصاد» از مغازه‌های خرده‌فروشی سطح شهر نزدیک به دو ماه است که کره شکلی و پاک توزیع نشده و تقریبا هیچ مغازه‌ای کره ۵۰ یا ۱۰۰ گرمی ندارد. رضایی که در خیابان قائم مقام سوپر مارکت دارد درخصوص آخرین وضعیت کره به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: چند روز پیش ویزیتور یک شرکت اینجا بود و می‌گفت تا سقف سوله‌ها کره وجود دارد اما شرکت اجازه توزیع نمی‌دهد تا مجوز افزایش قیمت صادر شود؛ حتی روی آنها قیمت جدید چاپ شده و قرار است قیمت آنها دوبرابر شود. در حالی‌که هنوز مجوز افزایش قیمت صادر نشده اما لبنیاتی‌‌هایی که به‌صورت باز کالا عرضه می‌کنند قیمت کره را دو برابر کرده‌اند و کره‌های بسته‌بندی نیز با افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت قرار است عرضه شود.

 

اخبار مرتبط