درآمد روزانه ایران از ۲۶ فاز پارس‌جنوبی، حدود ۱۳۰میلیون دلار تخمین‌زده می‌شود
شریان اقتصاد در دام افت فشار
بر اساس آمار‌های موجود، هر فاز‌فعال این میدان روزانه ۵میلیون دلار ارزش اقتصادی تولیدات (گاز طبیعی و میعانات) دارد؛ به این معنا که ۲۶ فاز‌در حال تولید میدان، روزانه ۱۳۰میلیون دلار درآمد ایجاد می‌کنند که در سطح سالانه به میلیاردها دلار می‌رسد.
از ارزآوری تا توسعه پایدار
این حجم از تولیدات، نقش بسیار مهمی در تقویت منابع ارزی کشور دارد. در شرایطی که اقتصاد ایران با محدودیت‌های بین‌المللی مواجه است، ارزآوری حاصل از تولیدات پارس‌جنوبی به‌ویژه از طریق صادرات گاز و میعانات گازی، ابزاری حیاتی برای تامین نیازهای اقتصادی کشور محسوب می‌شود. درآمدهای حاصل از این میدان، به‌طور مستقیم به تامین هزینه‌های عمومی دولت و اجرای پروژه‌های زیربنایی و توسعه‌‌‌‌‌ای کمک می‌کند. علاوه‌بر ارزآوری، این درآمدها امکان سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله صنایع وابسته به انرژی، پروژه‌های زیرساختی و طرح‌های عمرانی را فراهم می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها، علاوه‌بر ایجاد اشتغال، به توسعه پایدار اقتصادی و افزایش بهره‌‌‌‌‌وری در سایر بخش‌ها منجر می‌شود. پارس‌جنوبی تنها منبعی برای ارزآوری و صادرات نیست؛ بلکه تامین‌‌‌‌‌کننده اصلی نیازهای انرژی داخلی نیز به‌شمار می‌آید. محصولات گازی این میدان، سهم عمده‌ای در تامین گاز مصرفی بخش‌های خانگی، صنعتی و نیروگاهی دارند. هرگونه کاهش در تولید این میدان به‌معنای کاهش عرضه گاز به شبکه داخلی و ایجاد مشکلات متعدد در بخش‌های حیاتی کشور خواهد بود. در بخش خانگی، گاز طبیعی به‌عنوان سوخت اصلی گرمایش و پخت‌‌‌‌‌وپز استفاده می‌شود. کاهش عرضه، می‌تواند به بحران در فصل سرد سال و افزایش نارضایتی عمومی منجر شود. در بخش صنعتی، گاز نقش مهمی در فرآیندهای تولیدی صنایع پتروشیمی، فولاد، سیمان و بسیاری از صنایع دیگر دارد. کاهش تامین گاز برای این صنایع، تولید آنها را مختل‌کرده و به کاهش درآمدهای صنعتی و صادرات غیرنفتی منجر خواهدشد.
کاهش وابستگی به واردات انرژی
از سوی دیگر، تولید پایدار از پارس‌جنوبی نقشی اساسی در کاهش وابستگی به واردات انرژی ایفا می‌کند. با توجه به ظرفیت بالای این میدان، ایران توانسته در سال‌های اخیر به یکی از بزرگ‌‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی تبدیل شود. این استقلال انرژی، نه‌تنها در کاهش هزینه‌های واردات بلکه در تقویت جایگاه ژئوپلیتیک کشور نیز موثر بوده‌است. کمبود تولید گاز از پارس‌جنوبی، می‌تواند پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای به‌همراه داشته‌باشد. کاهش درآمدهای صادراتی، افزایش هزینه‌های واردات گاز و کاهش تولید صنایع داخلی تنها بخشی از این پیامدهاست. از سوی دیگر، اختلال در تامین گاز نیروگاه‌ها می‌تواند منجر به کاهش تولید برق و افزایش هزینه‌های تولید انرژی در کشور شود. با توجه به اهمیت حیاتی پارس‌جنوبی در اقتصاد ملی و تامین انرژی کشور، حفظ و نگهداشت تولید از این میدان باید در اولویت سیاستگذاری‌های دولت و صنعت نفت قرار گیرد. اجرای پروژه‌های فشارافزایی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین می‌تواند از افت تولید جلوگیری‌کرده و امنیت اقتصادی و انرژی کشور را تضمین کند.
پیامدهای بحران افت فشار
کاهش فشار مخزن پارس‌جنوبی مساله‌‌‌‌‌ای است که بارها توسط کارشناسان و مسوولان صنعت نفت مطرح شده‌است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در صورت ادامه روند فعلی، کشور تا سال۱۴۲۰ با کمبودی بالغ بر ۵۱۲میلیون مترمکعب گاز در روز مواجه خواهدشد. این کمبود، به دلیل فاصله چشمگیر میان عرضه و تقاضای گاز طبیعی رخ خواهد داد. بر اساس پیش‌بینی‌‌‌‌‌ها، میزان عرضه گاز طبیعی در سال۱۴۲۰ به حدود ۸۹۹میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید، درحالی‌که تقاضای کل کشور برابر با ۱۴۱۱میلیون مترمکعب در روز خواهد بود. این اختلاف فاحش، ضمن ایجاد مشکلات جدی در تامین گاز در فصل سرد، باعث افزایش هزینه‌های واردات انرژی و فشار بر اقتصاد کشور می‌شود. افت فشار مخزن پارس‌جنوبی نه‌تنها تولید گاز را کاهش می‌دهد، بلکه امنیت انرژی کشور را نیز به‌خطر می‌‌‌‌‌اندازد. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی جهان، نیازمند حفظ توان تولید خود برای تامین تقاضای داخلی و ایفای تعهدات صادراتی است. به گفته کارشناسان، در صورت عدم‌اجرای پروژه‌های فشارافزایی، تولید گاز از مخازن پارس‌جنوبی به‌تدریج کاهش‌یافته و در نهایت متوقف خواهدشد. این مساله به‌ویژه در فصل زمستان که مصرف گاز به اوج خود می‌رسد، بحران‌‌‌‌‌زا خواهد بود.
فشارافزایی؛ اولویت اصلی
وزارت نفت ایران با درک اهمیت موضوع، پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی را به‌عنوان یکی از اولویت‌‌‌‌‌های اصلی خود قرارداده‌است. محسن پاک نژاد، وزیر نفت، اخیرا اعلام‌کرده؛ قراردادهای مرتبط با این پروژه در مراحل نهایی قرار دارند و به‌زودی اخبار خوشی در این زمینه منتشر خواهدشد، همچنین شرکت ملی نفت ایران توانسته در ماه‌های اخیر ظرفیت تولید گاز خام کشور را بیش از ۲۸میلیون مترمکعب در روز افزایش دهد. این اقدام، هرچند مثبت، نمی‌تواند به تنهایی کاهش فشار مخزن پارس‌جنوبی را جبران کند.
راهکارهای حفظ تولید
برای جلوگیری از افت بیشتر تولید و حفظ امنیت انرژی کشور، اجرای اقدامات زیر ضروری است:
۱- اجرای پروژه‌های فشارافزایی
استفاده از کمپرسورهای پیشرفته برای افزایش فشار مخزن و حفظ جریان گاز از مخزن به شبکه تولید، اولین و ضروری‌‌‌‌‌ترین اقدام است. این پروژه نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و بهره‌‌‌‌‌گیری از فناوری‌های روز دنیاست.
۲- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین
استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای افزایش بهره‌‌‌‌‌وری مخازن و کاهش وابستگی به منابع سنتی، می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی در مقابله با افت فشار داشته‌باشد.
۳- تنوع‌‌‌‌‌بخشی به منابع انرژی
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و جایگزین‌‌‌‌‌های پایدار، می‌تواند به کاهش وابستگی به گاز طبیعی و کاهش فشار بر منابع فسیلی کمک کند.
۴- بهینه‌‌‌‌‌سازی مصرف انرژی
اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف کشور، از جمله خانگی، صنعتی و تجاری، می‌تواند تقاضای غیرضروری را کاهش داده و به تعادل عرضه و تقاضا کمک کند.
۵- تقویت دیپلماسی انرژی
ایران می‌تواند با استفاده از دیپلماسی انرژی، از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تامین سرمایه و فناوری لازم برای اجرای پروژه‌های فشارافزایی بهره‌مند شود.
پیامدهای تاخیر در اقدام
عدم‌اقدام به‌موقع برای مقابله با افت فشار مخزن پارس‌جنوبی، پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای خواهدداشت. کاهش تولید گاز، مستقیما به‌معنای کاهش درآمدهای صادراتی و افزایش هزینه‌های واردات انرژی است. افزون بر این، کمبود گاز در بازار داخلی، هزینه‌های تولید را برای صنایع افزایش‌داده و منجر به کاهش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی می‌شود. این مساله در نهایت به رکود اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری منجر خواهدشد. میدان گازی پارس‌جنوبی، با نقشی کلیدی در اقتصاد و انرژی ایران، در نقطه‌‌‌‌‌ای بحرانی قرارگرفته‌است. افت فشار مخزن این میدان، تهدیدی جدی برای تولید گاز، درآمدهای ارزی و امنیت انرژی کشور به‌شمار می‌آید. در چنین شرایطی، اجرای پروژه‌های فشارافزایی و بهره‌‌‌‌‌گیری از فناوری‌های نوین، از اهمیت حیاتی برخوردار است، همچنین اصلاح الگوی مصرف انرژی و سرمایه‌گذاری در منابع تجدیدپذیر، می‌تواند به کاهش فشار بر منابع فسیلی و ایجاد تعادل در بازار انرژی کمک کند. وزارت نفت ایران، با تاکید بر اولویت اجرای پروژه فشارافزایی، قدم‌‌‌‌‌های مثبتی در این زمینه برداشته‌است، با این‌حال زمان عامل حیاتی است و تاخیر در اجرای این پروژه‌ها می‌تواند پیامدهای جبران‌‌‌‌‌ناپذیری برای اقتصاد و انرژی کشور به‌همراه داشته‌باشد. اکنون، فرصتی پیش‌روی مسوولان و سیاستگذاران قرار دارد تا با تصمیم‌گیری‌های سریع و موثر، آینده‌‌‌‌‌ای پایدار برای اقتصاد و انرژی کشور رقم بزنند.
