زوال ارزش پول و سقوط صفویه

دراواخر دوره صفویه ارزش پول به‌شدت کاهش یافت. عواید تجاری چنان نقصان یافت که به نوشته تاورنیه (۱۶۶۵م) هشت هزار تومان از عایدات بندری کاسته شد. از سویی چون تجارت ابریشم، همچنان مهم‌ترین منبع سودآوری بود، تقلب هم به بازار آن راه یافت؛ تقلبی که شاردن چنین توصیفش کرده: «مردم برای حراست و صیانت خود از آزار بزرگان کشور، سخت حیله‌گر و دغل شده بودند و به همین جهت انواع حقّه و حیله در تجارت رونق یافته بود.» این رکود بازار و تجارت موجب شد که پول ایران ارزش خود را از دست بدهد. سانسون، دیگر گردشگر اروپایی این عهد، نیز چنین نوشته است: «وضع پول ایران به اندازه‌ای بد شده بود که هیچکس حاضر نبود مال‌التجاره خود را به ایران بیاورد و این فساد و بدی بازار به‌دلیل سکه‌های تقلبی بود. به محض اینکه ضرابخانه سکه ضرب می‌کرد، هندی‌ها سکه‌های نو را از مملکت خارج می‌کردند. هر اندازه به ضرب سکه بیشتری می‌پرداختند، در داخل کشور سکه نایاب‌تر می‌شد. قیمت سکه طلا و نقره اروپا هم در ایران پایین آمده بود و این امر باعث می‌شد تجارت در ایران از رونق بیفتد و عایدات گمرک نیز بسیار کم شود.» برخی مورخان زوال ارزش پول و سکه را از عوامل اقتصادی اصلی در سقوط صفویه دانسته‌اند.