عینک‌سازی؛ صنعت چشم و همچشمی

 آثار هنری موجود بهترین اثبات بر تاریخچه عینک و وجود چنین عینک‌هایی هستند، نقاشی‌های باقی‌مانده از دوره‌ رنسانس، دانشمندانی را نشان می‌دهد که عینک‌های اولیه بر چشم دارند و این عینک‌ها یا روی بینی آنها قرار گرفته یا از پشت سرشان بسته شده است.  عینک‌سازها، لنزهای عینک را با ضخامت‌های مختلف و براساس یک تست بینایی اولیه می‌ساختند. با شهرت یافتن این عینک‌ها، ایتالیایی‌ها آنها را در سراسر اروپا ترویج دادند که مشتریان آن عمدتا ثروتمندان بودند. از آنجا که تحصیلات در دوره‌ رنسانس یک ویژگی ارزشمند به حساب می‌آمد، عینک کم‌کم به سمبل هوش و موفقیت بدل شد. با مطالعه تاریخچه عینک طبی می‌توان دریافت که این تکنولوژی برای چند قرن ثابت و بدون تغییر مانده است؛ چراکه اولین نمونه از ساخت عینک در معنای امروزین آن مربوط به قرن ۱۷م است.

مشهورترین عینک مدرن آن زمان عینک‌هایی تحت عنوان «قاب مارتینی» بود که توسط بنجامین مارتین ابداع شده بود. او ابتدا لنزها را به دونیم تقسیم کرده و سپس آنها را در یک فریم قرار می‌داد. بنجامین فرانکلین تطبیق‌پذیری عینک را با اختراع «لنزهای دوکانونی» اضافه کرد. این عینک برای افرادی که هم دوربین و هم نزدیک‌بین بودند این امکان را فراهم می‌کرد که بدون تعویض عینک و تنها با استفاده از یک عینک بینایی خود را بهبود بخشند.

او برای اولین‌بار این کار را با تقسیم این دو لنز از وسط و قرار دادنشان در یک فریم انجام داد. سبک دیگری که در آن دوره اهمیت داشت «عینک‌ها قیچی‌شکل» بودند. این عینک‌ها را در واقع در جیب و یا همراه خود نگهداری می‌کردند و در صورت نیاز به دیدن منظره یا شیء خاص یا هنگام مطالعه آن را بیرون می‌آورند. به دنبال انقلاب صنعتی در قرن هجدهم، فرآیند عینک‌سازی نیز متحول شد. در سال۱۸۰۱ پزشکی به نام توماس یانگ، علت آستیگماتیسم را کشف کرد.

عینک‌های مخصوص آستیگمات نیز درهمان دوران برای اولین‌بار ساخته شدند و رقابت مبتنی بر کیفیت برتر در میان تولیدکنندگان به‌وجود آمد. بنا به تحقیق نویسنده کتاب« بینایی و بینایی‌سنجی در ایران دوره قاجار» حرفه عینک‌سازی آن هم به شکل امروزی‌اش به دنبال سفر جمعی از ایرانیان در دوره محمدشاه قاجار برای تحصیل علوم مختلف به اروپا شکل گرفت. تا آن زمان هیچ‌یک از ایرانیان به‌طور مستقل اپتومتری یا بینایی‌سنجی را به‌عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب نکرده بودند؛ اما ازآنجاکه دوربین و تلسکوپ و عدسی از جمله علاقه‌مندی‌های برخی از این دانشجویان به شمار می‌آمد و در رشته‌های مرتبط با این ابزار تحصیل یا تحقیق می‌کردند، طبعا دانش عینک‌سازی و بینایی‌سنجی را هم به ایران آوردند. البته درست مثل بقیه مناطق دنیا، گسترش صنعت چاپ هم در ایجاد احساس نیاز مردم برای استفاده از عینک بی‌تاثیر نبوده است. نخستین لابراتوار مدرن عینک‌سازی در ایران را یک داروخانه‌دار به نام شرقی در نزدیکی بلدیه تهران قدیم به راه انداخت.