در جامعه مدرن، در بخش‌هایی از شهرهای جهان هنوز گتوهایی وجود دارند، ازجمله گتوهای آفریقایی-آمریکایی در ایالات‌متحده‌ آمریکا نمونه‌های آن هستند. به‌عنوان یک جماعت خاص که با عناصر اجتماعی، اقتصادی و تاریخی ترکیب‌یافته، ارائه‌ تعریفی از گتو موضوعی بحث‌برانگیز است. برای نمونه برخی از محققان اصرار دارند که گتو را بر اساس تفکیک نژادی تعریف کنند و محدودیت‌هایی را که مبتنی بر طبقه‌ اجتماعی و فقرند، در نظر نگرفته‌اند. بااین‌حال برخی دیگر از پژوهشگران برآیندی از ویژگی‌ها را برای گتو در نظر می‌گیرند. با توجه به حجم زیادی از تحقیقات و دیدگاه‌ها، چند مشخصه‌ گتو شامل این مواردند: فقر متمرکز، جداسازی غیر داوطلبانه، حصر فضایی (محصور شدن در یک محدوده مکانی معین)، نژادگرایی، متهم شدن به ننگ و محدودیت. اما برای انجام پژوهش عمیق‌تر به نقطه واضح‌تری برای شروع، یعنی تعریف نیاز است.

گتو چیست؟ چه کسانی در گتو زندگی می‌کنند؟ چه اجزایی گتو را تشکیل می‌دهند؟ آیا فقر متمرکز می‌تواند منشأ گتو باشد یا خیر؟ سوالات گیج‌کننده و بحث‌های زیادی ذهنمان را به خود مشغول می‌کنند. در این مقاله ابتدا گتو به‌طور مختصر معرفی می‌شود و این نمونه‌ها با توجه به دیدگاه‌های محققان برای تحلیل هرکدام از مولفه‌هایی که در بالا ذکر شد برای به‌دست آوردن مفهوم واضح‌تری از گتو، باهم ترکیب می‌شوند. گتوهای مختلفی در تاریخ و هم در جامعه‌ مدرن وجود دارند که اگرچه درجاهای مختلفی واقع ‌شده‌اند یا روایت‌های غیر مشابهی دارند؛ اما ویژگی‌هایشان یکسان است.

 مولفه‌های مفهوم گتو

به دست دادن تعریفی واضح از گتو یکی از ابزار قابل‌توجه برای محققان برای مطالعه‌ این مناطق است. برای سیاستگذاران نکات کلیدی برای بهبود وضعیت گتو این است که درک کنند گتو چیست، گتو کجاست و چه مسائلی در این مناطق باید حل شوند. بااین‌حال مفهوم گتو با بحث‌های پرچالشی در زمینه تعریف ازنظر تاریخی، اجتماعی و فقر عجین شده است. همان‌طور که وکانت گفته است: «زدن برچسب گتو به هر منطقه‌ای که فقر متمرکز در آن دیده می‌شود نه‌تنها خودسرانه است، بلکه این اصطلاح را از زمینه تاریخی آن می‌رباید و آن را از محتوای اجتماعی‌اش تهی می‌کند. وکانت با برآوردی از دیدگاه محققان مختلف به دسته‌بندی ایده‌آلی از گتو و ویژگی‌هایش می‌رسد.

او به این نکته اشاره می‌کند که گتو را می‌توان با این خصوصیات شناخت: یک محدوده فضایی- اجتماعی یکدست که به نژاد یا فرهنگ خاصی مربوط باشد. اصلی‌ترین خصوصیات آن عبارتند از تنزل تحمیلی، جامعه‌ای که منفی تلقی می‌شود، محدوده‌ای با مرز مشخص و داشتن موسسه‌هایی که مشابه موسسات جامعه بزرگ‌تر اما در سطح ناقص و پایین‌تر از آنها هستند. با توجه به گتوهای واقعی که در بالا به آنها اشاره شد و مدل تحلیلی وکانت می‌توان درباره برخی از مشخصه‌های کلیدی گتو به نتیجه رسید و به آنها پرداخت؛ فقر متمرکز، جداسازی غیرداوطلبانه و حصر فضایی، نژادگرایی، ننگ، محدودیت و پوشش سازمانی. این عناصر برای به‌دست آوردن یک قاعده‌ واضح درباره گتو، در این بخش تحلیل می‌شوند.

عاطفه کاظمی

منبع: سایت انسان‌شناسی