موکش آمبانی، صاحب «ریلاینس» از بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی جهان:
اخلاق تجاری را در هند تغییر دادیم
«ریلاینس اینداستریز لیمیتد» در سال۱۹۶۶ در قالب یک کارخانه نساجی، به دست دیروبهای آمبانی تاسیس شد. در مقایسه با دیگر شرکت‌های هندی که دیرینگی آنها به قرن نوزدهم می‌رسد، ریلاینس شرکتی جدید و چند ملیتی محسوب می‌شود. دیروبهائی آمبانی، فرزند یک تاجر بود که در سال۱۹۳۲ در گجرات به دنیا آمد. او فعالیت صنعتی خود را در یک شرکت تجاری غربی در یمن آغاز کرد که کارش فروش فرآورده‌های نفتی بود. امبانی در سال۱۹۵۸ به بمبئی بازگشت و به فروش منسوجات و وسایل رفاهی مشغول شد. پس از کسب مجوز واردات الیاف و نخ‌های ریسندگی، در سال ۱۹۶۶ اقدام به احداث کارخانه بافندگی در احمدآباد واقع در غرب هند کرد. این کارخانه ۱۱سال بعد، به ثبت رسید و در زمان حکومت سونیا گاندی بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ با کسب مجوز تولید الیاف پلی‌استر، به اوج شکوفایی خود رسید. این شرکت استراتژی خود را که یکپارچه‌سازی مجموعه‌ای از صنایع بود با کسب دیگر مجوزها از دولت گاندی ترسیم کرد.
در همان زمان، آنیل و موکش آمبانی، دو پسر دیروبهائی به‌عنوان چهره‌هایی متخصص زمام امور شرکت را به دست گرفتند و دامنه فعالیت شرکت را به حوزه نفت نیز کشیدند. این دگرگونی در زمانی صورت گرفت که هند کوشش می‌کرد تا از دوره قوانین محدود خود، به سوی فعالیت‌های بخش خصوصی و محیط بازار آزاد حرکت کند. فرآیند پیشرفت این شرکت، محافظه‌کارانه و سرشار از بحران‌ها و مسائل رقابتی بوده است. پس از دیروبهائی آمبانی، پسرش موکش آمبانی، سکان رهبری صنایع ریلاینس را به دست گرفت. در دوران ریاست موکش آمبانی، این شرکت با شتاب بسیار توسعه یافت. در حال حاضر موکش امبانی، رئیس هیات‌مدیره، وهمسرش نیتا امبانی، مدیرعامل آن است. بنا به گزارش کارشناسان فوربس و بلومبرگ، دارایی خالص موکش آمبانی تا تاریخ ۲۹نوامبر۲۰۲۲، ۸/ ۹۳میلیارد دلار برآورد شده است؛ یعنی دومین فرد ثروتمند آسیا پس از گوتام آدانی و هشتمین ثروتمند جهان. موکش به همراه خانواده‌اش در یک خانه ۲۷طبقه‌ای در بمبئی با نام آنتیلیا زندگی می‌کنند.
موکش امبانی در مدرسه موریچکا در بمبئی تحصیل کرد. محیطی که موکش در آن پرورش یافته بود، به‌دلیل شغل پدرش، هیچ‌گاه از کسب‌وکار جدا نبوده است. پس از پایان مدرسه موکش، در دانشگاه مومبای به تحصیل در رشته مهندسی شیمی پرداخت، سپس برای تحصیل در رشته ام‌بی‌ای، وارد دانشگاه استنفورد شد؛ اما پس از یک سال دانشگاه را رها کرد. در سال۱۹۸۱ موکش ۲۴ساله، در شرکت پدرش؛ یعنی صنایع ریلاینس، مشغول به‌کار شد و چندین کار ابتکاری برای شرکت، از جمله ادغام با شرکت‌های مختلفی از جمله نساجی، پلی‌استر و صنایع پتروشیمی انجام داد. آرزوی دروبای امبانی، برای گسترش شرکت در سطح جهانی چند سال بعد به حقیقت پیوست، یعنی زمانی که موکش حدود ۶۰برند جدید در زمینه تسهیلات ساخت‌وساز در سطح جهانی که همه دارای تکنولوژی‌های بسیار متنوعی بودند، ایجاد کرد.
این روند منجر به افزایش سودآوری شرکت و سپس افزایش تولید آن شد؛ به‌طوری‌که ظرفیت تولید شرکت ریلاینس از چند هزار تن، به بالای ۱۲میلیون تن در سال رسید. پس از آن امبانی، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت‌خام جهان را در هند تاسیس کرد که ظرفیتی فوق‌العاده داشت. امبانی سپس تصمیم گرفت، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مخابراتی تاریخ هند را تاسیس کند. موکش این شرکت را به همراه برادرش آنیل بنا کرد؛ اما مشارکت آنها دیری نپایید و این دو برادر دو راه جداگانه را با سهم یکسان از درآمد، دنبال کردند. در اینجا بخش‌هایی از گفت‌وگو با امبانی را با حذف سوالات می‌خوانید.
نشریه «ایندیا تودی» در اوایل دهه۱۹۹۰ گفت‌وگویی با این صنعتگر برجسته انجام داده است که در زیر گزیده‌هایی از آن را می‌خوانید.
«ایندیا تودی» از امبانی می‌پرسد آیا هنوز برای دستیابی به موفقیت با مشکل مواجه هستید؟ امبانی پاسخ می‌دهد: اساسا هرکسی که موفق باشد، کسی که قرار است کارهایی انجام دهد که تفاوت ایجاد کند، طبعا درباره او صحبت می‌شود. همه فرصت‌های برابر دارند و من فکر می‌کنم این موضوعی است که برای همه چیز صادق است.
به گمانم، ما کلیت اخلاق تجاری در این کشور را تغییر دادیم. ما باید در نزد صاحبان این شرکت شفاف باشیم؛ چراکه مالک ۱۰۰درصد آن نیستیم. افزایش ارزش سهام سهامداران؛ این عبارت ورد زبان مدیران شرکت است.
سوال دیگراین است؛ چرا شرکت ریلاینس به مدت طولانی از بازار سرمایه به‌عنوان اهرم استفاده نکرده و در این بازار استقرار نیافته و به تجهیز و مدیریت منابع نپرداخته است.
امبانی پاسخ می‌دهد؛ سهامداران هند همیشه فکر کرده‌اند که راه کسب درآمد این است که وارد سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها شوند، از شرکت پول بگیرند و ثروت شخصی‌شان را به حداکثر برسانند. اما مساله این است که اگر سود سهام در شرکت حفظ شود، ارزش سهام افزایش می‌یابد که این روند منجر به خلق ثروت برای کلیه سهامداران خواهد شد. مساله این است که چگونه بازار را مدیریت کنید. ممکن است یک محصول عالی داشته باشید؛ اما اگر قیمت نهایی آن سقوط کند، کار تمام است. باید بپرسید که ریلاینس چقدر پول گرفته است و امروز ارزش بازار آن چقدر است؟ باید از شفافیت در نحوه مدیریت و حضور در بازار پرسش کرد.
این پایان داستان است. امبانی سپس با بیان اینکه نخوت و جاه‌طلبی نباید درفرهنگ رفتاری کارآفرینان جایی داشته باشد، توضیح می‌دهد: جاه‌طلبی ما باید واقع‌بینانه باشد. شما باید متوجه باشید که نمی‌توانید همه کارها را انجام دهید. برخلاف خیلی از مدیران دیگر، ما صبور هستیم. ما حدود ۲۵سال دیگر فرصت داریم تا به جهانیان در سطح گسترده نشان دهیم که کجا ایستاده‌ایم و چه می‌کنیم. امبانی سال۲۰۱۰ در گفت‌وگو با نشریه Moneylife با انتقاد از رویه‌های سیاسی حاکم بر بازار گفت: دستاورد آربیتراژ (کسب سود از تفاوت قیمت همزمان یک دارایی بین دو یا چند بازار) در محصولات کشاورزی بسیار بیشتر از خدمات نرم‌افزاری است.
خانه افسانه‌ای آمبانی در بمبئی
موکش آمبانی در سال۲۰۰۲ به فکر ساختن ارزشمندترین خانه مسکونی در جهان افتاد. زمین این خانه را از طریق مزایده به مبلغ ۴/ ۴میلیون دلار خرید. اگرچه بعدا یک موسسه خیریه مربوط به فرقه اسماعیلیه در هند مدعی شد که مالکیت آن را در اختیار دارد و خواستار فسخ معامله شد. با این حال امبانی نظر مساعد مدیران آن موسسه را جلب کرد و طراحی و ساخت آن را به شرکت «Perkins and Will» از شرکت‌های بزرگ معماری در آمریکا واگذار کرد؛ خانه‌ای با مساحت ۴۰۰ هزار مترمربع و ۲۷ طبقه.
این خانه شخصی که در جنوب بمبئی قرار دارد در نوامبر۲۰۱۴ به‌عنوان دومین خانه گران‌قیمت جهان پس از کاخ باکینگهام شناخته شد؛ اما ازآنجاکه کاخ باکینگهام یک ملک سلطنتی است. بنابراین آنتیلیا به‌عنوان گران‌ترین خانه شخصی دنیا به شمار می‌آید. در سال ۲۰۰۸ روزنامه نیویورک در مقاله‌ای هزینه ساخت این خانه را بین ۵۰ تا ۷۰میلیون دلار تخمین زد؛ ولی در نهایت هزینه ساختش با محاسبه ارزش زمین آن به یک‌میلیارد دلار رسید. لابی این خانه دارای ۹آسانسور، استخر، سالن ماساژ و ریلکسیشن، سالن یوگا و اتاق سرمازا است که ساکنان خانه می‌توانند برای فرار از گرمای بمبئی به آن پناه ببرند، یک عبادتگاه اختصاصی هم در معماری خانه لحاظ شده است.
همچنین یک باغ ۴طبقه با بیش از سی نوع درخت بومی و غیر بومی از دیگر ویژگی‌های استثنایی این خانه است. خانه آمبانی در یکی از گران‌ترین خیابان‌های هند واقع شده است. هزینه‌های نگهداری آن نیز سر به فلک می‌کشد؛ به‌طوری‌که ۶۰۰ مستخدم در طول هفته و به‌صورت ۲۴ساعته مشغول رسیدگی به امور آن هستند. القصه، خانه آمبانی یادآور خانه‌های پر زرق و برق شاهان افسانه‌ای هند است؛ با این تفاوت که سه باند فرود هلی‌کوپتر بر پشت بامش تعبیه شده است. به قول مولانا؛ از خواجه بپرسید که این خانه چه خانه‌ست!
