اسباببازیها در دوره انقلاب صنعتی
«جان اسپیلزبری» اولین پازل را در سال ۱۷۶۷ ساخت. او تمایل داشت تا از طریق تقسیم نقشه جغرافیایی به تکههای کوچکتر به آموزش جغرافیا بپردازد و بهزودی این اقدام او تبدیل به سرگرمی برای مردم شد. کالیدوسکوپ (زیبابین) در سال ۱۸۱۶ توسط «دیوید بروستر» اختراع شد. کالیدوسکوپ وسیلهای است شامل آینههای دوار و اشیای رنگی و نامتصل مثل تیله، مهره، خرده شیشه و تکههای کاغذ رنگی که بازتاب نور به آنها الگوهای رنگارنگ زیبایی را پدید میآورد.
فیلسوف «جان لاک» در سال ۱۶۹۳ بیان کرد که «اسباببازیهای همراه با تاس» که بر روی صفحه آن بازیها حروفی نوشته شده است به یادگیری حروف الفبا به کودکان کمک میکند. در سال ۱۸۸۲، «آدلین ویتنی» بلوکهای حروف الفبا را اختراع کرد.
در قرن نوزدهم، دختران طبقه متوسط با عروسکهای چوبی یا چینی بازی میکردند.آنها همچنین خانه و مغازههای ماکت و عروسکی داشتند و طناب بازی میکردند. پسران در آن زمان تیله بازی میکردند یا با سربازان و قایقها و قطارهای اسباببازی به بازی میپرداختند.(جالب است که بدانید در آن زمان قطارهای اسباببازی متحرکی وجود داشتند که سوخت موتور آنها از مشروبات الکلی بود!) در این زمان حتی کودکان فقیر نیز تعداد محدودی اسباببازی داشتند یا مجبور بودند خودشان اسباببازی برای خود بسازند.
بچههای خانوادههای ثروتمند در قرن نوزدهم با اسبهای الاکلنگی و اسباببازیهای کوکی نظیر حیوانات متحرک بازی میکردند. در این دوران قطارهای کوکی نیز مورد توجه عموم واقع شدند.
از دیگر اسباببازیهای اختراع شده در این دوران اسباببازیای به نام «دلقک در جعبه» بود. این اسباببازی شامل یک جعبه بود که معمولا دلقکی عروسکی درون آن قرار داشت. با باز شدن در جعبه این دلقک توسط فنری که در زیر آن قرار داشت به بیرون پرت میشد و گاه آهنگی شروع به نواخته شدن میکرد.
اسباببازیهای سادهای نظیر فرفره در این دوران مورد اقبال عموم قرار گرفت.کودکان با حلقهها و استخوانهای بند انگشتی بازی میکردند. دیگر بازی اختراع شده در این دوران بازیای بود به نام «برداشتن تکه چوب» که در این بازی تکه چوبهای مدادی شکل با رنگهای مختلف و بهصورت درهم بر روی هم قرار میگرفتند و هر نفر باید چوب رنگی مربوط به خود را برمیداشت و مواظب بود تا سایر چوبها نریزد.
در روزهای یکشنبه بازیها شکل و رنگ مذهبی به خود میگرفت. مثلا کودکان حیوانات چوبی را سوار بر کشتی میکردند و با آن کشتی نوح درست میکردند.
کودکان همچنین نمایشهای خیمه شب بازی و عروسکگردانی را دوست داشتند.
وسیلهای نیز در قرن ۱۷ به نام فانوس جادویی اختراع شد که مانند یک پروژکتور، تصاویر نقاشی شده یا عکسهای ثبت شده را به وسیله یک منبع نور مصنوعی بر روی پرده به نمایش میگذاشت. این وسیله احتمالا توسط یک کشیش آلمانی به نام «آتاناسیوس کرشر» ظهور کرد و جنبهای سرگرمی برای کودکان داشت.
اسباببازیها در قرن بیستم
با شروع قرن بیستم اسباببازیهای جدید بسیاری بهوجود آمدند. خمیر بازی در سال ۱۸۹۷ توسط «ویلیام هاربورت» اختراع شد و عرضه تجاری آن از سال ۱۹۰۰ آغاز گردید. در همان سالها «فرانک هورنبی» یک اسباببازی به نام «مکانو» را اختراع کرد. این اسباببازی به نوعی اولین لگو ساخته شده در جهان بود. در این اسباببازی قطعات فلزی و پلاستیکی متعددی وجود داشت که با پیچ و مهره به هم متصل میشدند و بدین وسیله کودکان میتوانستند وسایل مکانیکی و متحرک را شبیهسازی کنند. عروسکهای پولیشی که بسیار نرم و لطیف بودند نیز در اوایل قرن بیستم فراگیر شدند که از میان آنها میتوان به خرس عروسکی(تدی) اشاره کرد.
در طول جنگ جهانی دوم اغلب کارخانههای اسباببازیسازی رویکرد تولیدی خود را تغییر داده و به تولید محصولات جنگی پرداختند.
در اواخر قرن بیستم اسباببازیهای پلاستیکی و فلزی که تا قبل از آن فقط در اختیار قشر مرفه جامعه بودند، بیشتر تولید شده و لذا ارزان تر شده و در دسترس عموم قرار گرفتند. اتومبیلها و قطارهای فلزی این دوران بسیار زیبا بودند. در دهه ۱۹۵۰ لگوها از جمله اسباببازیهای مورد توجه کودکان بودند.
در سال ۱۹۵۲ اسباببازی «آقای سیب زمینی» اختراع شد که یک سیب زمینی پلاستیکی به شکل چهره انسان بود که اجزای مختلف صورت آن قابل تغییر بود.اولین اسکیت بوردها در سال ۱۹۵۸ اختراع شدند. عروسکهای باربی در سال ۱۹۵۹ و سرباز متحرک و کوکی در سال ۱۹۶۶ اختراع شدند.
در اوایل دهه ۱۹۷۰ توپهای بزرگ لاستیکی اختراع شد. در همین سالها تق تقه بهوجود آمد که نوعی اسباب بود که از دو گوی و یک ریسمان ساخته شده بود. ظاهر این وسیله بازی، شبیه به یک سلاح جنگی آرژانتینی است. گویهای متصل به ریسمان بر اثر حرکت دست، بر خلاف جهت همدیگر حرکت کرده و با برخورد به هم صدا تولید میکنند.
در اوخر قرن بیستم و با پیشرفت علوم کامپیوتری و دیجیتال، بازیهای کامپیوتری و دیجیتال روانه بازار شدند که از جمله این بازیها میتوان به آتاری دستی، آتاری تلویزیونی، میکرو، سگا، پلی استیشن و… اشاره کرد.بازیهای دیجیتال در طول قرن بیستم به سرعت ارتقا یافته و سهم بزرگی از بازار بازی را به خود اختصاص دادند.
منبع: تاریخ مختصر اسباببازی، نوشته تیم لمبرت، ترجمه محمد عبابافها.
برگرفته از «مردم نامه»