ماجرای رشته مهندسی بهداشت در ایران
این روز فرصت مناسبی است تا اذهان عمومی نسبت به موضوع بهداشت و ایمنی محیط کار حساس شوند. در مرداد سال ۱۳۲۵ وزارت کار و امور اجتماعی تشکیل و قانون موقت کار را تدوین کرد و در سال ۱۳۳۷ این قانون با اصلاحات و تغییراتی به تصویب رسید و اجرای وظایف مربوط به بهداشت و ایمنی مندرج در قانون کار وقت به عهده اداره کل بازرسی کار قرار گرفت. در سال ۱۳۴۶ در حوزه معاونت فنی وزارت بهداشت وقت، اداره بهداشت محیط کار در تشکیلات اداره کل بهداشت محیط پیشبینی شد و سپس در سالهای ۱۳۴۷، ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹، اداره طب صنعتی در اداره کل خدمات بهداشتی حوزه معاونت فنی وزارت بهداری وقت تاسیس شد. سپس در سالهای ۱۳۵۰، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ تا اوایل ۱۳۵۳، اداره بهداشت محیط کار به بهداشت محیط کار و هوا تغییر نام داد و اداره طب صنعتی همچنان به وظایف خود ادامه میداد. در اواخر دهه ۱۳۵۰ در حوزه معاونت امور بهداشتی و جمعیت و تنظیم خانواده وزارت بهداری وقت اداره بهداشت حرفهای در دفتر خدمات بهداشتی ویژه که بعدا به اداره کل خدمات بهداشتی ویژه تغییر نام داد تشکیل شد. تا قبل از سال ۱۳۶۲ وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت وقت مشترکا بر نیروی کار و محیط کار نظارت و مراقبت داشتند. به منظور جلوگیری از دوباره کاری و ارتقای کیفیت ارائه خدمات برای حفظ و بالا بردن سلامت شاغلان درسال۱۳۶۲ مسائل بهداشتی محیط کار و کارگر، از وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شناخته شد و برای انجام این وظیفه، اداره کل بهداشت حرفهای تشکیل و مسوولیت حفظ و ارتقای سلامت نیروهای شاغل کشور در مشاغل گوناگون جامعه را عهدهدار شد. با توجه به تصویب قانون جدید کار توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران در سال ۱۳۶۹، به حکم ماده ۸۵ قانون کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عهدهدار بهداشت و درمان کارگران و وزارت کار و امور اجتماعی مسوول ایمنی کارگران است. نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف از طریق پیشگیری از خطرات تهدیدکننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان است.کارشناسان بهداشت حرفهای که در این زمینه فعالیت دارند، با شناختی که از محیط کار، فرآیندهای کاری، خطرات و عوامل زیانآور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلان میگذارند، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازهگیری وکنترل عوامل زیانآور محیط کار، درصدد سالمسازی و بهسازی محیط کار برمیآیند؛ بنابراین از این طریق باعث کنترل بیماریها، عوارض و آسیبهای شغلی و در نهایت تامین سلامت شاغلان میشوند.
سیر تحول رشته مهندسی بهداشت حرفهای در ایران
رشته مهندسی بهداشت حرفهای برای اولین بار در ایران در سال۱۳۵۱ با نام «بهداشت صنعتی» در مقطع کارشناسی در انستیتو عالی علوم بیمارستانی که یک موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی بود تاسیس شد. چندی بعد این رشته با عنوان حفاظت صنعتی و بهداشت حرفهای در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران راهاندازی شد. این رشته در انقلاب فرهنگی مورد بازنگری قرار گرفت و با نام رشته «بهداشت حرفهای» در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته تعریف شد. پس از آن به ترتیب در دانشگاه اصفهان، دانشکده حفاظت و بهداشت کار و سایر دانشگاههای کشور در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری راهاندازی شد. در اواسط دهه ۸۰ این رشته بازنگری شده و پس از آن پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی پیوسته در وزارت بهداشت به تصویب رسید. پس از تصویب کارشناسی پیوسته به تدریج پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته در دانشگاههای بزرگ کشور متوقف شد. در سال ۱۳۸۸، با توجه به ماهیت دروس و اهداف بهداشت حرفهای، عنوان دانشنامه این رشته رسما از طرف وزارت متبوع به رشته «مهندسی بهداشت حرفه ای» تغییر یافت و مدرک دانشنامه فارغالتحصیلان سال ۱۳۶۳ به بعد این رشته با عنوان «مهندسی بهداشت حرفهای» صادر و ارزشیابی میشود.
سیر تحول گروه مهندسی بهداشت حرفهای دانشکده
گروه مهندسی بهداشت حرفهای دانشکده بهداشت برای اولین بار در ایران در سال۱۳۵۱ با نام «بهداشت صنعتی» با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی در انستیتو عالی علوم بیمارستانی که یک موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی بود تاسیس شد. گروه مهندسی بهداشت حرفهای بهعنوان اولین گروه آموزشی دانشکده بهداشت توانست در سال ۱۳۸۳ اولین دوره تحصیلات تکمیلی را در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی بهداشت حرفهای راهاندازی کند. با تصویب پذیرش دانشجوی کارشناسی پیوسته در اواسط دهه ۸۰، از سال تحصیلی ۸۷-۸۶ پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی در این گروه متوقف شد. در سال ۱۳۹۰ مقطع دکترای تخصصی PhD در گروه راهاندازی و اولین گروه دانشجویان مقطع دکترای تخصصی در بهمن ماه پذیرفته شدند. در حال حاضر گروه مهندسی بهداشت حرفهای یکی از گروههای فعال دانشکده به شمار میرود.
سیر تحول دانشکده
شالوده دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی قبل از انقلاب اسلامی و در انستیتو علوم بیمارستانی که یک موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی بود پیریزی شد. در این انستیتو علاوه بر آموزش سایر رشتههای پیراپزشکی، در سال ۱۳۵۱ دو رشته بهداشت صنعتی و بهداشت عمومی راهاندازی شد. این انستیتو در خیابان استاد نجاتاللهی، خیابان اراک مستقر بود و اولین فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت حرفهای دانشآموختگان این مرکز به شمار میروند. پس از انقلاب اسلامی ایران انستیتو عالی علوم بیمارستانی با چند موسسه دیگر ادغام و به دانشکده علوم پیراپزشکی تغییر نام یافت. در پی جدا شدن دانشگاههای علوم پزشکی از دانشگاههای وزارت علوم، در سال ۱۳۶۴ دانشکده علوم پیراپزشکی به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی ملحق شد. در سال ۱۳۶۹ دانشکده بهداشت با دو گروه بهداشت حرفهای و بهداشت عمومی از دانشکده پیراپزشکی منفک و تاسیس شد. پس از آن سایر گروههای آموزشی راهاندازی شدند. دانشکده بهداشت ابتدا در محل قبلی انستیتو علوم بیمارستانی در خیابان اراک راهاندازی شد اما در سال ۱۳۸۲ به محل کنونی واقع در پردیس اصلی دانشگاه شهید بهشتی منتقل شد.