جمعه سیاه تاریخ معاصر

چندروز پس از واقعه آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷، دولت جمشید آموزگار که با شعار فضای باز سیاسی روی کار آمده‌بود، مجبور به استعفا شد و در روز ۴ شهریور، محمدرضا پهلوی از جعفر شریف‌امامی که روحانی‌زاده و رئیس مجلس سنا و به برخی مخالفت‌ها با دولت هویدا مشهور بود، دستور داد تا دولتی با شعار آشتی ملی تشکیل دهد. واقعه ۱۷ شهریور دولت شریف امامی را دچار بحران کرد به‌طوری که زبیگنیف برژینسکی، مشاور امنیت ملی آمریکا، درباره این رویداد گفت: «رویداد میدان ژاله چنان خونین و مرگ‌بار بود که کشمکش‌های گذشته میان دولت و مخالفان را از یاد برد. این رویداد، پایان شورش‌های پراکنده و مقطعی و آغاز یک انقلاب واقعی بود.» یک روز پس از کشتار ۱۷ شهریور، صدها نفر از کارگران پالایشگاه نفت تهران اعتصاب کردند. در این اعتصاب کارگران خواستار افزایش حقوق و بهبود شرایط خود و نیز پایان دادن به حکومت نظامی به‌عنوان یک خواست سیاسی مشخص شدند.