مرگ‌شاه علیل
محمدشاه در آغازسلطنت قائم‌مقام فراهانی را که در تبریز سمت پیشکاری و وزارت او را داشت به صدراعظمی منصوب کرد؛ ولی کمتر از یک سال بعد به تحریک و سعایت سرجان کمپبل، وزیر مختار وقت انگلیس در ایران دستور بازداشت و قتل قائم‌مقام را صادر کرد.یکی از مهم‌ترین وقایع سلطنت محمدشاه کور کردن برادرانش بود. وی در سال مرگ فتحعلی‌شاه به سلطنت رسید (قبل از محمدشاه پسر دیگر فتحعلی‌شاه به نام علی‌شاه ظل‌السلطان در تهران تاج‌گذاری کرد و چهل روز بر تخت نشست). محمدشاه نوه فتحعلی‌شاه و فرزند عباس میرزا بود و سومین‌شاه از دودمان قاجار. علت به سلطنت رسیدن او این بود که پدر ولیعهدش قبل از مرگ‌شاه درگذشته بود ولی به‌رغم اینکه فتحعلی‌شاه فرزندان ذکور بسیاری داشت؛ اما سلطنت موروثی در خانواده عباس‌میرزا یکی از مواد معاهده ترکمانچای بود که طبق آن روسیه متعهد شده بود که از آن حمایت کند و فتحعلی‌شاه ناگزیر باید از آن تبعیت می‌کرد. بنابراین بعد از مرگ عباس میرزا، محمد میرزا را به ولیعهدی برگزید و وی وارث تاج و تخت شد.
به این ترتیب که پس از مرگ پدربزرگ خویش فتحعلی‌شاه، با همراهی میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام (شخصیت دانشمند دوره قاجار و صاحب تالیفات ارزشمند) در تبریز به نام محمدشاه قاجار به تخت سلطنت نشست و به همراهی سفیران انگلیس و روس و لشکریانش به سمت تهران حرکت کرد. در عین حال زمانی که پسران متعدد فتحعلی‌شاه از درگذشت او مطلع شدند، هرکدام در نقطه‌ای از ایران قیام کردند و مدعی پادشاهی شدند. دو برادر محمدشاه در اردبیل زندانی بودند و از آنجا که محمدشاه از عاقبت کار ایشان می‌هراسید، آن دو را که جهانگیر میرزا (شاهزاده‌ای دانشمند و صاحب تالیف) و خسرو میرزا (شاهزاده‌ای بسیار زیبا رو و دانا) نام داشتند نابینا کرد. خسرو میرزا شاهزاده خوش‌سیما و آگاه از نظر دیپلماسی بود که برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف وزیر مختار روس به‌دست مردم ایران، با هیاتی از طرف فتحعلی‌شاه به روسیه اعزام شد. این شاهزاده، به‌قدری رفتارش پسندیده و خلقیاتش برازنده بود که امپراتور روس را مجذوب خود کرد و موجب شد که از ۱۰ کرور غرامتی که قرار بود دولت ایران به روس بپردازد یک کرور آن را امپراتور روس به حُسن خلق و آداب‌دانی خسرو میرزا ببخشد. ولی محمد شاه، خسرو میرزا را که برادرش بود کور کرد، این شاهزاده، اهل علم و دانش بود و بعدها در دستگاه ناصرالدین‌شاه حضور داشت و ناصرالدین‌شاه در خاطراتش، هرجا که می‌خواست توضیحی در مورد او بدهد، می‌نوشت «خسرو میرزای کور.»
محمدشاه بعد از کور کردن برادران به جنگ حسنعلی میرزا شجاع‌السلطنه ششمین پسر فتحعلی‌شاه و عموی خود که در آن زمان حاکم فارس بود رفته، او را مغلوب و نابینا کرد. چندی بعد حسینعلی میرزا فرمانفرما (برادر شجاع‌السلطنه و عموی دیگر محمدشاه) حاکم اصفهان که او نیز شکست خورده و در تهران زندانی بود، بر اثر بیماری درگذشت.
به نقل از مقاله‌ای به قلم فاطمه قاضی‌ها
ارسال نظر