گفتهها
شاید بتوان بزرگترین اشتباه محمدعلی فروغی را با توجه به احاطه او بر تاریخ و فرهنگ ایران این دانست که به ساختار کهن استبداد در ایران توجه نکرد. ساختار کهنی که خود را در دیکتاتوری مصلح و قائل به تجدد هم بازسازی و بازنمایی کرد.
به جز این، برخی از اقدامات او که امروزه جزو اشتباهات او شمرده میشوند، ناشی از عملکرد پهلویها و قضاوت فروغی بر این مبنا است. البته این را هم ناگفته نگذارم که ما در تاریخ با اقدامات افراد و نتایج این اقدامات سروکار داریم نه نیات افراد. به هر روی، فروغی با آنکه فرد اندیشمند و صاحب نظری بود، عملگرا بود. افراد عملگرا به قضاوتهای دیگران درباره خود چندان اهمیت نمیدهند. آن سوی عملگرایی هم در کشور ما معمولا بیعملی است. فروغی اما در عملگراییاش رویه اعتدالی داشت. همین رویه اعتدالی که نمونههای آن را در حوزههای گوناگون میتوان دید، موجب شد در اوج استبداد پهلوی اول منزوی و خانهنشین شود.
ارسال نظر