رضازاده ملک، مورخ اقتصاددان
دکتر رحیم رضازاده‌ملک شامگاه روز سه‌شنبه ۲۲ تیر ۱۳۸۹ خورشیدی به علت ایست قلبی در تهران درگذشت. یارتا یاران، پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران، درباره اهمیت آثار زنده‌یاد رحیم رضازاده‌ملک نوشته است «... او دانشی مردی بود که در تقویم و گاه‌شماری ایرانی تحقیقات بی‌مانندی انجام داد. پس هرگاه از دانش تقویم سخن به میان می‌آید، باید از او و کارهای بزرگش یاد کرد. کتابی نبود که در حوزه فرهنگ ایران چاپ شود و ملک آن را نبیند. من بارها و بارها شاهد بودم که اگر در حوزه فرهنگ ایران کتابی یا سندی منتشر می‌شد، او به دقت آن را می‌نگریست و اگر قابل‌اعتنا بود، خریداری و استفاده می‌کرد. ملک می‌گفت اگر تحمل رنج را ندارید، سراغ پژوهش تاریخی نروید. او می‌گفت که تحقیق تاریخی همچون دانش ریاضی نیست که به علوم قطعی منجر شود. تحقیق تاریخی بر مبنای اسناد و قراین قابل‌درک تاریخی است.
به باور او گردآوری همه اسناد و مدارک از مراحل مهم هر پژوهش تاریخی است. گزینشی کردن سندها بلایی است که مستشرقان بر سر تاریخ ایران آورده‌اند. آنها به منظور رسیدن به اهدافشان، اسناد موردنظر خود را برگزیده‌اند و سندهای دیگر را نادیده گرفته‌اند. رضازاده ملک بیش از چهل سال درباره مزدک تحقیق و پژوهش کرد. حاصل آن هزار صفحه کتاب است که از آن تنها دو رساله کوچک «مزدک‌نامه» و «مزدک‌بامدادان» چاپ شده است. در این دو رساله و دیگر کارهای او می‌توان شیوه درست ارائه اسناد و در کنار هم نهادن آنها و نفوذ به درون سند را دید و شناخت. یکی از کارهایی که او همواره بر آن تاکید داشت این بود که هر چه می‌خوانید، جلو آن یک علامت سوال بگذارید و ساده از کنار آن رد نشوید. کافی است کتاب «زین‌الاخبار» را که او تصحیح کرده است، بخوانید تا از تعلیقات و شیوه تصحیح او شگفت‌زده شوید. کسانی دیگر هم این کتاب را تصحیح کرده‌اند اما کار آنها به پای تحقیق بزرگ ملک نمی‌رسد. کتاب «زیج‌ملک» او یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها در حوزه گاه‌شماری است. ما کتاب‌های زیادی درباره زیج داریم اما هیچ‌کدام ارزش کار رضازاده‌ملک را ندارد. شیوه محاسبه‌هایی که او به‌دست داده، در سطح جهانی بی‌نظیر است.»
ارسال نظر