مورخ آینده‌اندیش

دکتر جعفری مذهب طیف وسیعی از پژوهش‌ها را به انجام رسانده و با توجه به پیگیری و علاقه‌مندی که در کار خود داشت، مجری طرح‌ها، برنامه‌ها، نشست‌ها و همایش‌های گوناگونی به‌عنوان مشاور، دبیر علمی و دبیر اجرایی در مرکز اسناد و خارج از آن شد. همچنین در حوزه ایرانشناسی فعالیت‌های مختلفی را صورت داد. برگزاری نشست‌های تخصصی در مرکز اسناد، شرکت در همایش‌های مرتبط با حوزه تمدنی ایران در آسیا و اروپا، توجه به میراث تاریخی و ادبی ایران در پژوهش‌های علمی، توجه به میراث ملموس و ناملموس فرهنگی ایران و دعوت از ایرانشناسان خارج از کشور از جمله فعالیت‌های وی در این رابطه بود.

حوزه اصلی مطالعات دکتر جعفری مذهب دوران مغول بود و در این ارتباط کار راهنمایی، مشاوره و داوری پایان‌های مختلفی را در دانشگاه‌های سراسر کشور بر عهده داشت. همچنین وی می‌کوشید زمینه همکاری موثر مراکز علمی و اجرایی را در ارتباط با تاریخ فراهم آورد و در این رابطه با دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، موسسه تاریخ معاصر ایران، صداوسیما و... همکاری داشت. او کتابی نیز با عنوان «تاریخ‌شناسی» تدوین کرده که توسط انتشارات آموزش و پرورش به چاپ رسیده است. از دیگر تلاش‌ها و علایق این پژوهشگر تاریخ می‌توان به موضوع عکس‌های تاریخی اشاره کرد که در این زمینه در برگزاری همایش‌ها و نشست‌های مختلفی همکاری داشت و در آنها به ایراد سخنرانی و ارائه مقاله پرداخت. همایش بزرگ دارالفنون که سال گذشته به مناسبت ۱۷۰ سال تاسیس دارالفنون و مرگ امیرکبیر برگزار شد، از دیگر تلاش‌های این پژوهشگر و استاد تاریخ بود.

دکتر محسن جعفری مذهب سرانجام پس از سال‌ها تلاش پیگیرانه و مستمر در حوزه تاریخ و ایرانشناسی در روز ۱۶ مهرماه سال جاری در حالی‌که هنوز وارد ششمین دهه زندگی خود نشده بود دار فانی را وداع گفت. علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ او را همواره به یاد خواهند آورد به گونه‌ای که در حین مبارزه با بیماری مهلک سرطان از آینده سخن می‌گفت و چه بسیار طرح‌ها و پژوهش‌ها که در زمان بیماری به انجام رساند و چه بسیار برنامه‌ها که برای آینده پروراند. برگزاری همایشی در ارتباط با تاریخ حضور لهستانی‌ها در ایران در آبان ماه سال جاری در دانشگاه تهران از جمله برنامه‌هایی است که وی یکی از طراحان و دست اندرکاران آن بود. همچنین درصدد بود که برنامه‌ای را به مناسبت ۲۰۰ سال صنعت چاپ در ایران برگزار کند که متاسفانه این امر میسر نشد.