عزل سپهدار تنکابنی

دوم مردادماه ۱۲۹۰ مجلس شورای ملی سپهدار تنکابنی را از رئیس‌الوزرایی عزل و صمصام‌السلطنه بختیاری را به‌جای او تعیین کرد. در اولین کابینه‌ای که مشروطه‌خواهان پس از خاتمه استبداد صغیر تعیین کردند، دو تن از وزیران کابینه داماد «مظفرالدین شاه» بودند، یعنی دو تن از شوهر خواهران محمدعلی شاه، که «فرمانفرما» و «صنیع‌الدوله» بودند. سرانجام پس از انجام یک سلسله اقدامات انقلابی، عضدالملک نایب‌السلطنه، سپهدار تنکابنی را در مهر ماه ۱۲۸۸ رسما به «ریاست وزرایی» برگزید و در ۲۴ آبان ماه ۱۲۸۸ مجلس شورای ملی دوره دوم در حضور «احمدشاه» و عضدالملک نایب‌السلطنه و سران دولت مشروطه افتتاح شد.

اولین مشکل دولت مشروطه، شورش «حاج ملا قربانعلی» مجتهد و متنفذ زنجان بود که سر از اطاعت حکومت مشروطه برتافت و به دست حکومت مرکزی سرکوب شد. از دیگر مشکلات، طغیان و سرکشی عناصر «یاغی شاهسون» در اردبیل بود که «ستارخان» مامور سرکوب آنها شد ولی موفق نشد ولی با رسیدن نیروی کمکی «یاغیان شاهسوندی» سرکوب شدند. گرفتاری دولت سپهدار تنکابنی، تنها آذربایجان نبود، اوضاع فارس، اصفهان، کرمان و خراسان هم مغشوش بود.

بعد از انتخاب کابینه، سپهدار تنکابنی برنامه دولت را به مجلس به این شرح اعلام کرد:

۱- اصلاحات در قشون نظمیه و امنیه

۲- استقراض فوری به مبلغ ۵۰۰ هزار لیره و تثبیت قروض جاریه فعلی

۳- اصلاحات در مالیه و تعیین مفتشین مالیه و تاسیس خزانه‌داری مرکزی

۴- استخدام مستشاران خارجی و ترتیب تمام ادارات دولتی به طرز جدید

اولین اقدام سپهدار توقیف روزنامه‌ها بود؛ مخصوصا روزنامه‌هایی که ارگان حزب دموکرات و مخالف دولت بودند. سپس عده‌ای از ماجراجویان که در لباس مجاهدین مشروطه درآمده بودند، توقیف و سپس تبعید شدند. در اصفهان نیز زنان به‌خاطر قحطی دست به شورش زدند. از اقدامات بدی که در این دوره آغاز شد، تقدیم لایحه حکومت نظامی در ایران بود. سپهدار با این عمل خود باب تازه‌ای برای دولت‌های مستبد باز کرد. در واقع او که داعیه آزادی‌طلبی و مشروطه‌خواهی داشت، بانی حکومت نظامی در ایران شد. سپهدار تنکابنی سرانجام در سال ۱۳۰۵ درگذشت.