کارکرد دیوان استیفا
دیوان خراج ایران و کشورهای تابع آن، در دوره خلفا به همان ترتیب و روشی که در عهد ساسانیان بود، حفظ شد و در تحت تصدی همان طبقه از دبیرانی که از قبل در این دیوان مشغول بودند، بهکار خود ادامه داد. تشکیلات کشوری سلجوقیان ایران به پنج دیوان تقسیم میشد: وزارت یا دیوان اعلا، دیوان استیفا دیوان طغرا (که شامل دیوان انشا و رسائل بود)، دیوان اشراف و دیوان عرض. دیوان خراج در دوره سلجوقی با نام استیفاء شناخته میشد و ریاست این دیوان بر عهده مستوفی بود. دیوان استیفا یعنی تشکیلاتی که متصدی امور مالی کشور و مامور جمعآوری خراج بود و بعد از دیوان وزارت، مهمترین دیوان بهشمار میرفته است و ریاست این دیوان بر عهده مستوفی کل مملکت بود که از طرف خود به هر ولایت ماموری به نام «مستوفی نایب» میفرستاد که ماموریت داشت صورت دخل و خرج قلمرو خود را ضبط کرده و نسخهای از آن را به دیوان استیفا بفرستد که بر دخل و خرج ایالتها نیز نظارت داشت.
دیوان استیفا (خراج) عصر سلجوقی به همان ترتیب و روشی که در عهد ساسانی بود، حفظ شد و در تحت تصدی همان طبقه دبیرانی که از سابق در این دیوان مشغول بودند، بهکار خود ادامه داد. دیوان استیفا وظیفه محاسبه عایدات عمومی وهزینهها را بر عهده داشت. همچنین ادارهای است که در آن به امور مالی کشور رسیدگی میشد. یکی از مهمترین مشاغل دولتی آن زمان بعد از دیوان وزارت و مقام سپهسالاری، تصدی شغل دیوان استیفا بود. مهمترین موضوعی را که امیران از وزیران خود انتظار داشتند ترکیب تنظیم خراج و مالیات بود که طبعا بار سنگین خراج و مالیات اضافی که حکومت به آن نیاز داشت بر دوش روستاییان بود.
ارسال نظر