ناصرالدین شاه و تلگراف

ناصرالدین شاه به تاسیسات تلگراف ایران خیلی علاقه‌مند بود و به‌خصوص وقتی متوجه شد که از نظر ارتباط با قسمت‌های مختلف مملکت و اطلاع از آن نقاط تا چه حد کار را آسان می‌سازد، بیشتر به این تاسیسات دل بست. در همان اوایل تاسیس تلگراف یعنی در سال ۱۲۷۴ میرزا ملکم‌خان سه دستگاه تلگراف از پاریس فرستاد. یکی را در خوابگاه شاه، دیگری را در بالاخانه میرزامحمدخان کشیکچی‌باشی سپهسالار و سومی را در خانه میرزا سعیدخان وزیر امورخارجه نصب کردند و این قسمت خالی از اهمیت نیست، چه می‌رساند که شاه می‌خواسته است همواره و به سرعت با وزیر خارجه از جهت ارتباط با اروپاییان و با رئیس کشیک‌خانه از جهت جریانات دربار در ارتباط باشد. از تفنن‌های شاه اینکه... «از جانب سنی ‌الجوانب همایون به‌مخابره تلگراف مجلس ختم عیسی خان اعتماد را برچیدند و تسلیت دادند.» این شخص دایی شاه و پدر مجدالدوله بوده است.

گفته شده که از وظایف مهم تلگرافچی‌ها، خبرگزاری بوده است. عباس میرزای ملک‌آرا در این باره می‌نویسد: «تلگرافچیان ایران مامورند اخبار ولایات را هفته‌ای دو روز به تهران بفرستند...» و در باب مخالفت درباریان با حاج میرزا حسین‌خان سپهسالار می‌نویسد: «...مخبرالدوله متعهد شد روزنامه‌های تلغرافی از ولایات متضمن شکایت از او پی در پی برساند... و چون سپهسالار به حکومت قزوین رفت... مخبرالدوله تلغرافچی قزوین را که زبان خارجه نمی‌دانست معزول نمود و یک نفر که زبان خارجه می‌دانست فرستاد که آنچه او تلغراف کند صورت بدهد... و نظر به اهمیت این موضوع است که شاه اصرار می‌داشت همه تلگراف‌ها را اول خود او ببیند. به‌طوری‌که در زمان صدارت حاج میرزا حسین‌خان سپهسالار چون میرزا محمود قمی خواست راپورت‌های تلگرافی را بدوا به اطلاع میرزاحسین برساند و (این خلاف سلیقه و سیاست ناصرالدین شاه بود) از تلگرافخانه مخصوص به مرکز امر شد که میرزا محمودخان معزول است و به این لحاظ شاه این موسسه را از ارکان سلطنت خود می‌دانست و برای آن اعتبار بسیار قائل بود.»

منبع: حسین محبوبی‌اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.