ورود هیات فرانسوی به اصفهان عهد شاه‌عباس دوم
در این زمان، ریشیلیو، صدراعظم لوئی سیزدهم، شخصی به نام بارون‌دهی دوکورمنن را به ایران فرستاد اما وی هرگز به ایران نرسید. در واقع، فکر جست‌وجوی منافع تجاری در شرق، از کشیشی به نام پرژوزف دوپاری بود. ریشیلیو به پیشنهاد وی، دو کورمنن را به ایران فرستاد؛ فرانسویان آرزو داشتند که بتوانند از این راه در بازرگانی هندوستان نقش داشته باشند و از ذخایر بی‌پایان آن بهره‌برداری کنند. آنها قصد داشتند از راه عثمانی و ایران به هندوستان برسند که البته خود ایران نیز در این راه می‌توانست منافع بازرگانی سرشاری نصیب فرانسه سازد؛ در واقع اگر فرانسویان تنها به فکر تجارت با هندوستان بودند و از ایران چشم‌پوشی می‌کردند، سود چندانی به‌دست نمی‌آوردند.
بازرگانان فرانسوی هنگامی که از سود سرشار حاصل از خرید و فروش اشیای قیمتی و پارچه‌های ابریشمی کرمان، کاشان و اصفهان آگاه شدند، تصمیم گرفتند با ایران روابط تجاری برقرار کنند. لوئی سیزدهم به نماینده فرستاده شده به دربار ایران تاکید می‌کند که برقراری تجارت باید راهی برای جلب رضایت شاه صفوی باشد زیرا تا وقتی که تجارت در دست انگلیسی‌ها و هلندی‌هاست، مذهب کاتولیک پیشرفت نخواهد کرد. لوئی چهاردهم نیز خطاب به وزرایش گفته بود که منابع مذهبی و بازرگانی باید مکمل یکدیگر باشند. از سویی عثمانی‌ها نمی‌خواستند ایران با کشورهای اروپایی رابطه برقرار کند، چون عثمانی دشمن مشترک صفوی و ملت‌های مسیحی بود. درباره فرانسه اوضاع متفاوت بود؛ فرانسوی‌ها روابط سیاسی و اقتصادی خوبی با عثمانی داشتند و مراقب منافع خود در مدیترانه بودند. دولت عثمانی نگران بود که مبادا متحد قدیمی‌اش روزی به نفع ایران او را رها کند. علت اینکه کورمنن به ایران نرسید، مخالفت عثمانی بود که وی را مجبور کردند به فرانسه بازگردد. به نظر می‌رسد که ریشیلیو برای برقراری روابط با ایران پافشاری نکرد.
ریشیلیو معتقد بود که فرانسه باید از راه عثمانی، سوئد و دانمارک با ایران تجارت کند، اما شاه‌عباس مخالف ترانزیت از خاک عثمانی بود و پیشنهاد می‌کرد که فرانسویان از راه روسیه با ایران داد و ستد کنند. شاید ریشیلیو به پیشنهادهای شاه ایران توجهی نکرد که کورمنن را مامور کرد قبل از اینکه به ایران بیاید با مقامات سوئدی و دانمارکی مذاکره کند. وی به سفیر سفارش کرد که مبادا سلطان عثمانی به روابط با ایران حسادت کند و سفیر، دلیل رفتن خود را به ایران برهم زدن سازش شاه ایران و پادشاه اسپانیا بیان کند. فرانسویان قصد داشتند ایران و عثمانی را به ضرر اسپانیا به‌هم نزدیک کنند. این فرضیه با ماموریت کورمنن قوت می‌گیرد؛ او مامور بود به شاه ایران بگوید که اگر مشکلی میان ایران و عثمانی رخ دهد، فرانسه میانجیگری می‌کند. نکته مهم دیگر اینکه ریشیلیو به بارون دهی کورمنن دستور داده بود که در صورت مخالفت ایران در زمینه اتحاد با عثمانی، در مورد روابط ایران و فرانسه طرحی نریزد و با گرفتن اجازه آزادی مذهب کاتولیک به فرانسه بازگردد. با وجود دوراندیشی ریشیلیو درباره ارتباط با ایران، دولت عثمانی چنان از ارتباط ایران با فرانسه هراس داشت که به فرستاده فرانسه اجازه نداد به ایران بیاید و وی را به کشورش بازگرداند. (به نقل از یک مقاله به قلم دکتر مرسلپور و دکترکجباف، استادان دانشگاه سیستان و بلوچستان)
کاخ چهارباغ اصفهان/ اثر ژان شاردن قرن۱۷
ارسال نظر